بیش از ۱۶۰شرکت تولیدی که برخی دانشبنیان و نوآور هستند در این نمایشگاه غرفه دارند و در زمینههای مختلف کشاورزی، نفت و پالایشگاه، بهداشتی و دارویی، صنایع ساختمانی، آب و محیطزیست، رنگ و پوشش، منسوجات و بستهبندی محصول ارائهکردهاند. غرفههای این نمایشگاه محل خوبی برای تبادل اطلاعات بین کارآفرینان و دانشجویان علاقهمندی است که ایدههایی در سر دارند و میخواهند دانش خود را به مرحله عملیاتی و کار اجرایی درآورند. گوشه هر راهرو بحثی علمی بر سر محصولی خاص در جریان است که از سوی استادان برجسته دانشگاههای کشور و متخصصانی که محصولی را تولید کردهاند، مورد تحلیل و نقد و بررسی قرار میگیرد. نمایشگاه همچنین محل ویژهای برای استارتآپها دارد که در آن ۴۰استارتآپ، نزدیک به ۱۰۰محصول مبتنی بر نانوفناوری را ارائه میکنند. صاحبان صنایع مختلف در چنین فضایی میتوانند مجال این را پیدا کنند که با بهترین متخصصان حوزه کار خود آشنا شوند و محصولات باکیفیت ایرانی را برای ادامه فعالیتهای صنعتی خود برگزینند.
حدود نیمی از نمایشگاه فناوری نانو به فعالان صنعتی اختصاص دارد و ۱۸درصد آن به بخش پژوهش و ۱۴درصد هم به حوزه تجاریسازی تخصیص داده شده است. از آنجا که ستاد توسعه فناوری نانو همیشه به ارتباطات بینالمللی در چنین فرصتهایی اهمیت داده در این نمایشگاه هم فضایی برای تعامل با افراد و شرکتهای خارجی فراهم کرده است.
شناسایی ترکیبات محصولات بهداشتی و معدنی با دستگاه XRF
سنجش مواد تشکیلدهنده یکی از نیازهای مهم در صنایع مختلف بهخصوص معدن است. برای آنکه مشخص شود خلوص مواد استخراجشده چقدر است به دستگاههای طیفسنج فلوئورسانس معروف به XRF نیاز است تا بتوان جنس ذرات ماده تشکیلدهنده را مشخص کرد. امین شرقی، مدیرفنی یک شرکت دانشبنیان که در زمینه طراحی و ساخت دستگاههای XRF فعالیت دارد میگوید: «آزمایشهایی که با این دستگاه انجام میشود قادر است از عنصر با عدد اتمی ۱۲تا ۹۲ (تقریبا تمام عناصر جدول مندلیف) را مورد بررسی قرار دهد و آنها را شناسایی کند.» او درخصوص این دستگاه توضیح میدهد: «هیچ محدودیتی برای اینکه نمونه مورد نظر جامد، مایع، پودر یا گرانول باشد نداریم و برای مواد مختلف امکان سنجش وجود دارد.» شرقی کاربردهای دستگاه را اینطور توصیف میکند: «تحلیل در حد اتمها انجام میشود، بنابراین میتواند جزئیات سازنده آن ماده را مشخص کند؛ مثلا برای مواد آرایشی - بهداشتی که میخواهیم بدانیم سرب در آنها وجود دارد یا خیر، از این روش میتوان استفاده کرد. همچنین در سنجش مواد مختلف تشکیل دهنده یک ماده غذایی، میتوان از طیفسنج فلوئورسانس استفاده کرد تا مشخص شود چه عناصری با چه درصدی در آن مادهغذایی وجود دارد. در کنار همه اینها مهمترین کاربردهای دستگاه در حوزه معدن است، زیرا دستگاه دقت بالایی در سنجش عیار طلا دارد و میتواند این فلز مهم را در سنگهای معدنی یا در ساختوساز محصولات فلزی تشخیص دهد.
سامانه میکروفلوئیدیک راهی برای ساخت واکسنهای mRNA
تولید واکسن و داروهایی که نیاز به فناوریهای نوین دارد، از بخشهای مهم داروسازی و پزشکی مدرن است. فناوری نانو در این حوزه کاربردهای بسیار زیادی دارد و محققان ایرانی چه در داخل ایران و چه در خارج از ایران در تلاشاند با توسعه این فناوریها مسیر ساخت و تهیه داروهای مدرن و واکسنها را برای انواع بیماریها تحقق بخشند. دکتر سید علی موسوی شائق، مدیرعامل یکی از شرکتهای دانشبنیان فعال در حوزه نانوذرات که موفق به طراحی و ساخت سامانه میکروفلوئیدیک تولید نانودارو شده است، درباره محصول جدید خود به جامجم میگوید: «این دستگاه برای تولید انواع نانو ذرات لیپیدی و پلیمری قابلیت استفاده دارد. دکتر خدامی که روی واکسن کووید-۱۹ مبتنی بر امآرانای (mRNA) کار میکند، بهتازگی موفق شده نتایج پژوهش خود را در مجله علمی نیچر به انتشار برساند. این واکسن براساس نانو ذرات لیپیدی کار میکند و در حقیقت مولکول امآرانای در داخل یک نانوذره از جنس چربی قرار میگیرد.» دکتر موسوی میافزاید: «از آنجا که من و دکتر خدامی در دانشگاه هاروارد همدوره بودیم، از برنامه کاری ایشان با خبر شدم و این دستگاه را ساختم.
دکتر خدامی مراحل آزمایش حیوانی و سلولی را انجام دادند که نتایج آن بسیار خوب بود و بعد این پروژه تبدیل به شرکت دانشبنیان شد.» دکتر موسوی درباره روش کار دستگاه میگوید: «وقتی فرمولاسیون اولیه تمام محلولها آماده شد، محلولها درون سرنگ جاگذاری میشود و دستگاه با سرعتی مناسب انتهای سرنگهایی که محلول در آنها قرار دارد را فشار میدهد تا محلول به داخل کانالهای موردنظر تزریق شود. در این مرحله دو محلول مخلوط میشوند و این زمانی است که میتوان محتوای دارویی را درون ذرات محلولها به دام انداخت.»
کاهش هزینههای خرید تجهیزات صنایع نفتی و داروسازی
تجهیزات مورد نیاز در صنایع بزرگ مثل پالایشگاهها پتروشیمی و معدن تجهیزات خاصی هستند که واردات آنها هزینه بسیار زیادی بر دوش صاحبان صنایع میگذارد. مسلما اگر تولیدات داخلی در این زمینه قابل اعتماد باشند، به دلیل خدمات پس از فروش و امکاناتی که دارند، مورد استقبال صاحبان صنایع خواهند بود. حمید فراهانی، مدیرعامل یکی از شرکتهای دانشبنیان در حوزه تولید این تجهیزات خاص در توضیح فعالیتهای شرکت میگوید: «بخشی از محصولات شرکت ما مرتبط با فناوری نانو است که شامل میکسر، آسیاب پرانرژی و انواع راکتورها میشود و بخش دیگر محصولات در زمینه نفت شامل مخازن تحت فشار و قطعات پمپ از آلیاژهای خاص است.» او ادامه میدهد: «تمام طراحی و ساخت این محصولات در ایران و توسط متخصصان داخلی شرکت انجام شده است. محصولات ارائهشده علاوهبر اینکه بسیار مقرون بهصرفه است، خدمات پس از فروش دارد. درواقع نمونههای ایرانی هیچ کم و کاستی در قیاس با محصولات برتر خارجی که بیشتر متعلق به کشورهای سوئد و امریکا است، ندارد.» فراهانی درباره محصول ویژه شرکت این طور توضیح میدهد: «در صنایعی مثل داروسازی، کاتالیست و ... که مخلوط کردن بسیار حساس است، دستگاه توربو میکسر میتواند کاربرد زیادی داشته باشد. تا پیش از این نمونههای خارجی وارد کشور میشد، اما در حال حاضر نمونههای ایرانی این دستگاهها به دست متخصصان ایرانی تولید میشود. این دستگاه با سهحرکت همزمان قابلیت این را دارد که مواد را با کمترین زمان و بهترین کیفیت با هم مخلوط کند.»
بهینهسازی قطعات صنعتی با فناوری ضدسایش و خوردگی
ساخت و پوششدهی قطعات در معرض خوردگی و سایش، یکی از حوزههای مهم برای تمام صنایعی است که قطعات و تجهیزات پیشرفته دارند. امیر شیخبهایی، مدیرفنی یکی از شرکتهای دانشبنیان فعال در این حوزه که موفق به تولید مواد مقاوم به خوردگی و سایششده، میگوید: «مخاطب هدف ما صنایع نیروگاهی، نفت و گاز، پتروشیمی، معدنی، هستهای، غذایی، دارویی و فولاد و همینطور کلیه صنایعی است که در خطوط تولیدشان قطعاتی دارند که در معرض ساییدگی و خوردگی مکانیکی یا شیمیایی قرار میگیرد.»
ما این قطعات را با اعمال پوشهای خاص که از مواد مقاوم به سایش و خوردگی است بازسازی میکنیم. در برخی موارد هم قطعات نو را بهینه سازی میکنیم تا طول عمرشان افزایش یابد.» او درباره بخش صادراتی شرکت میگوید: «محصولات ما به کشور عراق صادر میشود و بازار خوبی دارد، چون توانستهایم در مقایسه با رقبا، قیمت و خدمات پس از فروش را بهبود ببخشیم و پوششهای مختلفی را برای جلوگیری از خوردگی ارائه دهیم.»
رقابتی برای جذب دانشآموزان به فناوری نانو
یکی از حاشیههای جذاب نمایشگاه امسال حضور دانشآموزان از شهرهای مختلف کشور بود که برای شرکت در مسابقات توانمند به نمایشگاه بینالمللی تهران آمده بودند. به گفته دکتر معصومه چمک، دبیر علمی باشگاه دانشآموزی ستاد فناوری نانو؛ از بین ۹۵۵تیم که در مراحل اولیه مسابقات شرکت کرده بودند، ۳۰ تیم دو نفره در سه مقطع مختلف دوره دوم ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم انتخاب شدند که به مرحله مسابقات مهارتی کشوری راه پیدا کنند. مراحل این مسابقات متناسب با گروههای سنی مختلف دانشآموزان تعیین شده و برای برگزیدگان اول تا سوم جوایز نقدی ویژهای در نظر گرفته شده است. بازدید ۲۵دانشآموز ونزوئلایی از این بخش نمایشگاه یکی از حاشیههای جذاب غرفههای باشگاه دانشآموزی نانو بود که باعث شد دانشآموزان ایرانی تلاش کنند آزمایشها و فعالیتهای خود را برای دوستان ونزوئلایی خود شرح دهند.
روزنامه جام جم