مجرمان بی‌نام و نشان

برخی از آنها اما به فکر ارتکاب جرم در کشور می‌افتند و سپس‌ خیلی زود بار سفر می‌بندند و از راهی که وارد کشور شده‌اند، خارج می‌شوند. انگار نه خانی آمده و نه خانی رفته‌است. تعدادی نیز بدشانس هستند و پس ‌از ارتکاب جرم و قبل ‌از فرار از کشور شناسایی و دستگیر می‌شوند. این روزها و بر اساس اخباری که در صفحات حوادث منتشر می‌شود، میزان ارتکاب جرایم از سوی اتباع بیگانه غیرمجاز که هیچ اطلاعاتی از آنها در سامانه‌های ادارات و حتی پلیس ثبت‌نشده، در حال افزایش است. در این ‌میان اتباع غیرمجاز افغانستانی بیشترین ارتکاب جرم را به خودشان اختصاص داده‌اند. آنها گاهی مرتکب جرم‌هایی ازجمله قتل، تجاوز به عنف و سرقت علیه ایرانیان می‌شوند. در این میان پلیس با این‌که هیچ ردی از مجرمان بی‌نشان وجود ندارد، تمام سعی خود را می‌کند آنها را شناسایی، دستگیر و تحویل قوه قضاییه دهد و در بسیاری از پرونده‌ها موفق بوده‌است. همه این موضوعات زمانی پر اهمیت می‌شود که بدانیم دو میلیون و ۳۰۰ هزار تبعه افغانستانی غیرمجاز و فاقد هویت در ایران داریم که از نظر امنیتی و انتظامی موضوع مهمی است. اگر یک تبعه غیرمجاز دست به ارتکاب جرم بزند، به راحتی می‌تواند از مرزهای شرقی خارج شود و به کشورش بازگردد و با توجه به حضور طالبان در کشور افغانستان احتمال استرداد او نزدیک به صفر است. این هفته به مهم‌ترین جرایم اتباع غیرمجاز در ماه‌های اخیر پرداخته و با مرور چند پرونده مهم، ریشه‌های جرایم آنها را بررسی می‌کنیم.

همسرکشی به خاطر کتک خوردن از زنش

 آخرین روز بهار امسال اهالی یکی از خیابان‌های ماهدشت با فریاد همسرم را کشتم یکی از همسایه‌ها سراسیمه به خیابان ریختند و مرد افغان را دیدند که با چاقو و پیراهن خونی در وسط کوچه ایستاده و فریاد می‌زد که همسرم را کشته‌ام. همسایه‌ها سراسیمه به داخل خانه این مرد رفتند و با جسد خونین همسرش و پیکر نیمه‌جان دختر ۱۴ساله‌اش روبه‌رو شدند. یکی از اهالی سریع موضوع را به پلیس و اورژانس گزارش داد و دقایقی بعد مأموران کلانتری در محل حاضر و قاتل را دستگیر می‌کنند، دختر ۱۴ساله او نیز به بیمارستان منتقل و تلاش برای نجات جانش آغاز شد. 
 بررسی‌های صحنه جرم نشان می‌داد مرد افغان با سه ضربه چاقو به شکم همسرش او را به قتل رسانده و دخترش که قصد داشت از درگیری خونین پدر و مادرش جلوگیری کند نیز مورد اصابت دو ضربه چاقو قرار گرفته‌است. پس‌از انتقال متهم به بازداشتگاه پلیس آگاهی، تحقیقات در مورد انگیزه مرد همسرکش آغاز شد. 
 مرد افغان در بازجویی‌ها گفت: من چهار سال در ایران به‌تنهایی کار می‌کردم و همسر و سه فرزندم در افغانستان بودند. مدتی قبل همسرم بهانه‌گیری‌اش را آغاز کرد و گفت می‌خواهد به ایران بیاید و باهم زندگی کنیم. سه ماه قبل به افغانستان رفتم و همسر و سه فرزندم را برداشته و غیرقانونی وارد ایران شدیم. بعد از رسیدن به تهران، به ورامین رفتیم تا خانه‌ای را اجاره کنم اما همسرم شروع به بهانه‌گیری کرد و گفت فقط در کرج زندگی می‌کند و می‌خواهد در نزدیکی اقوامش باشد. تهیه پول برای خانه در کرج از توان من خارج بود اما بالاخره توانستم خانه‌ای را در ماهدشت اجاره کنم. برای خرید وسایل خانه پولی نداشتم اما همسرم پرتوقع بود، روزی نبود که در این مدت با یکدیگر دعوا و درگیری نداشته‌باشیم. من به همسرم نیز مشکوک بودم چراکه یک‌بار در افغانستان متوجه رابطه او با مرد غریبه‌ای شدم، وقتی آنها را به ایران آوردم همسرم تلفن‌های مشکوک داشت و به‌همین دلیل و با وجود فشاری که او برای تهیه لوازم لوکس منزل به من می‌آورد، درگیر بودیم. روز حادثه باز هم دعوایمان شد که او چاقویی را برداشت و به سمت من آمد. فکر کردم مثل همیشه می‌خواهد مرا کتک بزند اما این بار با چاقو حمله کرد. خیلی عصبانی بود و با گرفتن چاقو، سه ضربه به او زدم. 
این مرد در مورد مجروح کردن دخترش گفت: در این ‌میان دخترم نیز می‌خواست ما را از یکدیگر جدا کند که چاقو به او نیز اصابت کرد. من فرزندانم را دوست دارم اما هیچ علاقه‌ای به همسرم نداشتم و حالا که او مرده، ناراحت نیستم. 
 مرد همسرکش در حال حاضر در زندان به سر می‌برد تا در دادگاه کیفری به اتهام قتل همسرش محاکمه شود. 

تجاوز تبعه غیرمجاز به بیش از ۶ زن

یکی از جرایمی که این روزها ارتکابش توسط اتباع غیرمجاز جنجالی شده، اذیت و آزار زنان و دختران است. در تازه‌ترین پرونده نیز هفته گذشته مرد افغانستانی از سوی کارآگاهان پلیس آگاهی دستگیر شد که به بیش از شش زن در حاشیه بزرگراه‌های تهران تجاوز کرده‌است. همه‌چیز با دستگیری نگهبان یکی از پارک‌های شمال تهران آغاز شد. مردی شیطان صفت چند زن را بین شمشادها و کنار بزرگراه و حتی درون اتاقک نگهبانی پارک مورد آزار و اذیت قرار داده‌بود. تیم جنایی تحقیقات خود را آغاز کرد و به یک نگهبان پارک در شمال تهران رسید. 
 با دستگیری او بیش‌از ۱۰ زن برای شکایت به پلیس آگاهی آمدند اما تعدادی از آنها مدعی شدند مرد دستگیر شده تفاوت‌هایی در قد، ظاهر و حتی لهجه با مرد آزارگر دارد. همین موضوع کافی بود تا کارآگاهان احتمال دهند با آزارگر دیگری در تهران روبه‌رو هستند. 
 در حالی ‌که تحقیقات در این ‌مورد ادامه داشت، زن جوانی به پلیس آگاهی مراجعه و از سقط جنینش خبر داد و در شکایتی مدعی شد در حاشیه بزرگراه حکیم در حال رفتن به خانه بودم که مردی با لهجه افغانستانی به من نزدیک شد. او بعد از این‌که ساعت پرسید و جوابش را دادم چاقو را زیر گلویم گذاشت و مرا میان شمشادها برد و مورد آزار و اذیت قرار داد سپس سوار یک موتورسیکلت شد و فرار کرد. رفتار این فرد باعث شد جنینم سقط شود. 
 همین سرنخ کافی بود تا کارآگاهان خود را در یک قدمی مرد آزارگر ببینند. با بررسی شماره پلاک موتورسیکلت، صاحب آن دستگیر اما مشخص شد او هیچ نقشی در اذیت و آزار نداشته و در روز حادثه موتورسیکلت در اختیار کارگرش به نام خلیل بوده‌است. 
در ادامه مشخص شد خلیل از محل کارش فرار کرده‌است، اما دو ساعت بعد در یکی از محلات تهران از سوی مأموران پلیس دستگیر شد. 
با انتقال او به پلیس آگاهی، شش نفر از شاکیان او را به‌عنوان مرد آزارگر شناسایی کردند. در حالی که شواهد از آزار زنان توسط مرد افغان حکایت دارد، او در تحقیقات منکر جرایمش شد و تحقیقات از او در پلیس آگاهی تهران ادامه دارد. 

زورگیر بزرگراه‌های تهران

 اواخر مرداد امسال فیلمی از زورگیری در روز روشن از یک زن در بزرگراه نیایش تهران در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. در این فیلم چند ثانیه‌ای پسری جوان که ماسکی به‌صورت زده‌است با قمه و چاقو زن جوان را تهدید می‌کند و تلفن‌همراه او را پس ‌از زدن چند ضربه قمه به خودرو، از صندلی عقب سرقت و فرار می‌کند. انتشار این فیلم دلهره‌آور کافی بود تا پلیس تلاش‌هایش را برای دستگیری متهم آغاز کند. در حالی ‌که تحقیقات ادامه داشت، این‌بار فیلمی از زورگیری در بزرگراه چمران منتشر شد که در این فیلم نیز در روز روشن و به همان روش زورگیری ‌شده‌ بود. 
کارآگاهان که احتمال دادند زورگیری‌ها کار یک فرد باشد، تحقیقات خود را روی مجرمان سابقه‌دار و اتباع غیرمجاز متمرکز کردند و به ردپای پسری جوان به نام عماد رسیدند. بررسی‌ها نشان می‌داد عماد که نام اصلی او امان است به‌ همراه یکی دیگر از دوستانش با موتورسیکلت در سطح شهر تردد کرده و مرتکب سرقت می‌شوند. با شناسایی هویت عامل زورگیری خشن بزرگراه نیایش، بلافاصله او در مخفیگاهش شناسایی و دستگیر شد. 
 پسر ۱۸ ساله که اهل افغانستان است و به‌صورت غیرمجاز وارد ایران شده، در بازجویی‌های اولیه با اعتراف به زورگیری در بزرگراه‌های تهران با سلاح سرد مدعی شد برای امرار معاش به همراه یکی دیگر از هموطنانم در تهران شروع به زورگیری کردیم. ۱۰۰ سرقت انجام دادیم که فیلم زورگیری نیایش جنجالی شد. 
 بعد از گذشت دو هفته از دستگیری این فرد، بلافاصله او در دادگاه انقلاب به ریاست قاضی صلواتی محاکمه شد و در جریان دادگاه مرد افغان به صد فقره سرقت اعتراف کرد که مشخص شد پنج شش نفر از شاکیان او را شناسایی کرده‌اند. او در مقابل سوالات قاضی دادگاه ادعا کرد شاکیان را نمی‌شناسد اما مشخص شد تمام شاکیان او را در دادسرا و پلیس آگاهی شناسایی کرده‌اند. با حکم دادگاه امان، معروف به عماد به اتهام زورگیری با قمه و ایجاد رعب و وحشت، محارب شناخته و به اعدام محکوم شد. همچنین در مورد سرقت‌ها به رد مال، زندان و شلاق محکوم شده‌است. درحال ‌حاضر او در زندان به سر می‌برد تا در صورت تأیید نهایی حکمش، پای چوبه دار برود.

بمب‌های آماده انفجار

دکتر مصطفی آب روشن - جامعه‌شناس
اتباع غیرمجاز مانند بمبی آماده انفجار هستند و این مسأله هر آن می‌تواند جامعه را دچار آسیب و بحران‌های اجتماعی کند. وجود افرادی که هویت شهروندی ندارند به طور قطع از هیچ‌گونه حقوق قانونی و شهروندی نیز برخوردار نیستند؛ از این رو وجود پناهندگان غیرقانونی به عنوان یکی از چالش‌ها و معضلات جدی در ایران به شمار می‌آید. 
بار منفی مشکلاتی که این افراد برای کشور رقم می‌زنند بیشتر از جنبه‌های مثبت حضورشان است؛ زیرا پناهندگان غیرمجاز و پنهان در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و اقتصادی دیده نمی‌شوند. این نادیده گرفته شدن در آینده، ریشه‌های معضلات بعدی را شکل می‌دهد. حتی شاید وجود اتباع خارجی به عنوان نیروی کار، آسیب‌های ملموسی را به جامعه تحمیل نکند اما ازدواج و افزایش جمعیت این گروه‌های اجتماعی، جامعه را دچار مشکلات مضاعف و پیش‌بینی‌نشده‌ای می‌کند. 
اولین مسأله‌ای که دولت با آن روبه‌روست فراهم نبودن زمینه ورود کودکان بدون هویت رسمی به مدرسه است. در واقع این مهمانان ناخوانده به شکل ساختاری مورد بی‌مهری اجتماعی قرار می‌گیرند. 
 بسترهای محیطی نامساعد و طردکننده، همانند موج موافق، این قربانیان بدون فردا را بالقوه به سوی کجروی و نابهنجاری‌های اجتماعی سوق می‌دهد؛ چرا که این کودکان از فرصت‌های برابر آموزشی و تربیتی نسبت به همسالان خود بی‌بهره‌اند. اعتیاد، تکدیگری، جیب‌بری و... از جمله بزهکاری‌هایی است که گریبان این افراد را می‌گیرد. کوچه‌ها و خیابان‌های شهرمان بستر مناسبی برای ارتکاب آنها توسط این کودکان می‌شود. 
افراد بی‌هویت در رقابت با همسالان طبقات بالاتر خود، ناکام و تحقیر می‌شوند و می‌بازند، این فرزندان شکست‌خورده و محروم از مدارس، ارزش‌های هنجاری حاکم بر جامعه را نادیده می‌گیرند. این افراد برای جبران ناکامی خود در رقابت برای دستیابی به پایگاه‌های ستایش برانگیز و جامعه پسند، خرده‌فرهنگ بزهکاری را تأسیس می‌کنند که نظام ارزشی آن درست نقطه مقابل نظام ارزشی جامعه است؛ زیرا فعالیت و رقابت در گروه‌های بزهکار برای آنها ثمربخش است. 
 وجود اتباع غیرمجاز در کشور ذاتا بحران زاست؛ زیرا این گروه‌های اجتماعی فاقد هرگونه هویت شهروندی هستند؛ در واقع طرد شدن و به رسمیت نشناختن افراد در جامعه از عوامل مهم کجروی‌های اجتماعی است، لذا تنها راه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، تسریع در روند بازگشت پناهندگان غیر قانونی و ممانعت از ورود اتباع غیرمجاز جدید است.