سیستم ایمنی در برابر ویروس‌ها تقویت می‌شود یا تضعیف؟

با کاهش دما و بارش‌های پاییزی، هجوم فصلی سرفه، گلودرد و عطسه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد، اما آیا قرارگرفتن مداوم در معرض عفونت‌های روزمره مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا ما را از پای درمی‌آورد یا قوی‌تر می‌کند؟

سیستم ایمنی ما دارای حافظه است، به این معنی که اگر فردی قبلا در معرض بیماری عفونی مانند بیماری ویروسی قرار گرفته‌باشد، سلول‌های ایمنی ویژه که ظاهر آن را به خاطر سپرده‌اند، همچنان در خون و مایعات بدن به گردش درمی‌آیند و در صورت برخورد دوباره با آن، پاسخ ایمنی سریعی ایجاد می‌کنند. همین اصل زیربنای واکسیناسیون است؛ فقط در این مورد نیازی به قرارگرفتن در معرض خطر عفونت جدی با ویروس یا باکتری برای ایجاد خاطره از آن نیست. مهم‌تر از همه، این «بازوی تهاجمی» سیستم ایمنی بدن ما مخصوص همان عامل بیماری‌زایی است که قبلا با آن مواجه شده بودیم. حتی سرماخوردگی نیز ممکن است از شما در برابر ابتلا به سرماخوردگی چند هفته بعد محافظت نکند.

از سوی دیگر، در معرض عوامل بیماری‌زا قرارنگرفتن به‌صورت کامل هم برای ما خوب نیست. پس از برداشته شدن محدودیت‌های کووید، موارد ابتلا به نوعی ویروس سنسیشیال تنفسی (respiratory syncytial virus) که علت شایع عفونت‌های حاد تنفسی تحتانی در کودکان خردسال است افزایش یافت. پروفسور پابلو مورسیا، ویروس شناس دانشگاه گلاسگو می‌گوید: «معمولا این یک ویروس زمستانی است، اما پس از این‌که مردم دوباره شروع به معاشرت کردند، در تمام فصول شاهد تعداد زیادی از کودکان مبتلا به این ویروس بودیم.»
قرارگرفتن در معرض ویروس به‌طور گهگاه، به تازه‌کردن خاطرات سیستم ایمنی از بیماری‌های رایج در گردش و همچنین به‌روزرسانی آن‌ها با انواع جدیدتر کمک می‌کند. بااین‌حال نیازی به استنشاق عمدی یا جذب مقدار زیادی از آن‌ها برای ایجاد این اثر مطلوب نیست. سرماخوردگی در همه افراد، ملایم و ساده نخواهد بود. دان - والترز، استاد ایمنی‌شناسی دانشگاه ساری می‌گوید: «این‌که چقدر تحت تاثیر عفونت شدید قرار می‌گیرید بستگی به این دارد که چند سال دارید و در معرض چه مقدار عامل بیماری‌زا قرار گرفته‌اید.»

همچنین غیرممکن است که افراد در مواجهه با بیماری‌ها انتخابی عمل کنند-‌تنفس راینوویروس‌های عامل سرماخوردگی معمولی (common cold-causing rhinoviruses) افراد را در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها ازجمله کووید قرار می‌دهد. علاوه‌بر خطر ابتلا به کووید طولانی‌مدت، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد سارس‌-کوو‌-۲ ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها پس از فروکش عفونت، بر سیستم ایمنی تاثیر منفی داشته باشد. برای مثال، پژوهش‌های اخیر آکیکو ایوازاکی، در دانشکده پزشکی ییل تعادل تغییریافته سلول‌های ایمنی در گردش را در افراد مبتلا به کووید طولانی‌مدت شناسایی کرده است. دان - والترز گفت: «آن‌ها تغییرات زیادی را نشان می‌دهند که من آن را تقویت سیستم ایمنی نمی‌نامم. درعوض به نظر می‌رسد که کووید - ۱۹ سیستم ایمنی را به روشی نه‌چندان خوب به خطا می‌اندازد، به این معنی که افراد ممکن است نتوانند به سایر عفونت‌ها نیز واکنش نشان دهند.»

مقاله‌ای در نشریه نیچر کامیونیکیشن در هفته جاری شواهدی را گزارش داد که نشان می‌دهد قرارگرفتن در معرض سارس - کوو - ۲ممکن است تنوع باکتری‌ها را در روده ما کاهش دهد و به‌طور بالقوه فضا را برای رشد میکروب‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک ایجاد کند. هیچ‌کدام از این‌ها به این معنی نیست که ما باید به فاصله‌گذاری اجتماعی یا استفاده اجباری از ماسک برگردیم، اما اگر فردی بیمار است، یا می‌خواهد از ابتلا به بیماری جلوگیری کند، دوری از مکان‌های بسته شلوغ و استفاده از ماسک هنگام قرارگرفتن در این مکان‌ها، ایده خوبی است. شستن مرتب دست‌ها و سرفه یا عطسه در آرنج نیز ازجمله این موارد است.

روزنامه جام جم