۳سناریو پیش روی جنگ اوکراین

سال ۲۰۲۲ رو به پایان است و جنگ اوکراین وارد دهمین ماه خود شده است. اوکراینی‌ها با کمک آمریکا و کشور‌های اروپایی توانسته‌اند در این مدت مقابل نیرو‌های روسیه ایستادگی کنند و در برخی نقاط، خسارت‌ها و شکست‌هایی را نیز به روسیه تحمیل کنند، اما با فرا رسیدن زمستان، شرایط آن‌ها و حامیان‌شان دشوارتر خواهد شد. از مدت‌ها پیش کارشناسان و تحلیلگران تاکید داشتند با فرا رسیدن زمستان، معادلات تغییر خواهد کرد و مسکو نیز طبیعتا با توجه به مشکلات طرف مقابل در زمستان، برنامه‌های متفاوتی را طراحی خواهد کرد. بر این اساس سه‌سناریو را می‌توان برای ماه‌های آینده متصور بود.

براساس سناریوی اول، روسیه می‌تواند با استفاده از برتری خود در فصل زمستان، پیروزی‌هایی را برای خود رقم بزند. ارتش روسیه در طول ماه‌های زمستان خطوط مقدم را تثبیت می‌کند و در عین حال گردان‌های جدیدی با نیرو‌های تازه بسیج شده می‌سازد. در همین حال، جمهوریخوا‌هان که مجلس نمایندگان آمریکا را در اختیار گرفته‌اند، روند اختصاص بسته‌های تسلیحاتی جدید را برای اوکراین مسدود می‌کنند و روند ارسال تسلیحات از کشور‌های اروپایی نیز کند می‌شود، زیرا اعضای اتحادیه اروپا بار‌ها از مشکلات خود برای کمک طولانی‌مدت به اوکراین گفته‌اند، اما روسیه گرچه در صنعت دفاعی با تحریم‌هایی در زمینه تجهیزات تخصصی و نیمه‌هادی‌ها مواجه شده، اما قادر است زره و توپخانه کافی برای تجهیز نیرو‌های جدید خود تولید کند.
تا بهار، واحد‌های جدید روسیه حمله می‌کنند و نیرو‌های اوکراینی را که از ماه‌ها جنگ خسته شده‌اند، عقب می‌رانند. حملات پهپادی و موشکی روسیه به نیرو‌های اوکراینی نیز ادامه دارد. بر اساس این سناریو، روسیه می‌تواند با استفاده از فصل سرما، شکست‌های زیادی به نیرو‌های اوکراینی تحمیل کند و مناطق بیشتری از این کشور را در اختیار بگیرد و بر این اساس غیرمحتمل نیست که کشور‌های غربی از اوکراین بخواهند پیشنهاد روسیه را برای آتش بس بپذیرد و در آن صورت، زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز که به‌شدت تحت تاثیر مقامات غربی است، چاره‌ای جز پذیرش ندارد.

طولانی شدن جنگ

براساس سناریوی دوم که از مدت‌ها قبل درباره آن گمانه‌زنی می‌شود و مقامات اروپایی و برخی تحلیلگران درباره آن هشدار داده‌اند، آن طولانی شدن جنگ اوکراین برای ماه‌ها یا حتی چند سال آینده است. روسیه صد‌ها هزار نیروی جوان را بسیج کرده و به لحاظ نیروی انسانی و تجهیزات، مشکلی ندارد. روسیه با اعلام عقب‌نشینی از شهر خرسون در ماه نوامبر، حدود ۳۰هزار سرباز خود را در ساحل غربی رودخانه دنیپر تخلیه کرده است. آن‌ها به سمت شرق عقب‌نشینی کرده و مقادیر زیادی تسلیحات را جا گذاشته‌اند که این مسأله در نگاه اول، یک پیروزی برای اوکراین است، اما به اعتقاد کارشناسان، این عقب‌نشینی روسیه در نهایت این کشور را در موقعیت نظامی قوی‌تری قرار خواهد داد و پیشروی اوکراین را بسیار کند خواهد کرد. این مسأله باعث افزایش تلفات اوکراینی‌ها برای باز‌پس‌گیری مناطق اشغال شده خواهد شد.

رفتار روسیه در این مدت نشان می‌دهد که مشکلی با طولانی شدن جنگ ندارد و اتفاقا در همین مسیر گام برمی‌دارد چراکه طولانی شدن جنگ باعث می‌شود اقتصاد اوکراین تضعیف شود و روحیه نیرو‌های این کشور پایین بیاید، زیرا هر روز از سوی کشور‌های اروپایی و آمریکایی، اخباری در خصوص احتمال کاهش حمایت‌ها می‌شنوند. اروپایی‌ها با فرا رسیدن زمستان با مشکلات فراوانی در زمینه انرژی مواجه خواهند شد که از‌جمله آن‌ها خاموشی‌های گسترده خواهد بود. همین مسأله در کنار افزایش قیمت‌ها باعث گسترش اعتراضات مردمی در این قاره خواهد شد و سیاستمداران و مقامات کشور‌های اروپایی را به تغییراتی در سیاست حمایت از اوکراین وادار خواهد کرد. از‌سوی دیگر اگر جنگ اوکراین به درازا بکشد و تا انتخابات ۲۰۲۴ در آمریکا ادامه یابد، ممکن است با روی کار آمدن فردی مانند ترامپ و قطع حمایت‌ها از اوکراین، معادلات به کلی تغییر کند و این موضوعی است که در تحلیل‌ها درباره آن صحبت می‌شود. هرچند حساب کردن روی چنین احتمالاتی، یک قمار بزرگ است و بعید به نظر می‌رسد روس‌ها با اتکا به چنین مسائلی در حال طراحی ادامه جنگ باشند.
سناریوی سوم این است که اوکراینی‌ها با استفاده از کمک‌های غربی بتوانند خسارت‌های بیشتری به روسیه وارد کنند و ابتکار‌عمل در جنگ را به دست بگیرند. بر اساس این سناریو ممکن است اوکراین برخی مناطق اشغال شده را پس بگیرد، اما نکته این است که حداقل تا کنون چهار منطقه از اوکراین با برگزاری همه‌پرسی‌هایی به روسیه پیوسته‌اند و مسکو نیز اعلام کرده این مناطق بخشی از خاک روسیه هستند. بر اساس دکترین نظامی روسیه، اگر کشوری علیه تمامیت ارضی روسیه اقدام کند، مسکو از هر ابزاری برای دفاع از خود استفاده می‌کند که احتمالا سلاح هسته‌ای نیز یکی از آن‌ها خواهد بود. در ماه‌های گذشته نیز گمانه‌زنی‌های زیادی درباره احتمال استفاده روسیه از سلاح هسته‌ای مطرح شده، اما تا کنون هر دو طرف تلاش کرده‌اند به گونه‌ای در میدان نبرد رفتار کنند که از کشیده شدن کار به جا‌های خطرناک بپرهیزند، اما با تداوم جنگ و ادامه حملات احتمالی اوکراین به مناطقی که طرفداران روسیه در آن‌ها زندگی می‌کنند، نمی‌توان هیچ گزینه‌ای را از نظر دور داشت.