گفت‌وگو با داوود داداشی، سیاه‌بازی برای تمام فصول
بخشی از خاطرات کودکی همه ما به کارتون‌ها یا انیمیشن‌هایی باز می‌گردد که در دوران کودکی ساعت‌ها پای دیدن آن‌ها می‌نشستیم و خودمان را جای قهرمان داستان می‌گذاشتیم. داستان‌ها و شخصیت‌هایی که بخشی از شخصیت امروزمان را از آن‌ها وام گرفته‌ایم و همین مساله گواهی بر اثرپذیری سبک زندگی ما از خوراک رسانه‌ای است که پیش رو داریم.
تاثیر قهرمانان انیمیشن‌ها بر جهان‌بینی کودک
سجاد نوروزیان پژوهشگر کودک معتقد است که کودکان در کنار بازی کردن به تفریح و سرگرمی‌های متنوع دیگری نیز احتیاج دارند. دیدن انیمیشن یکی از محبوب‌ترین تفریحاتی است که کودکان ۳ تا ۹ ساله برای سپری کردن اوقات فراغت خود انتخاب می‌کنند. قوه تخیل کودکان با دیدن کارتون تقویت شده و توانایی ذهن کودک بالا می‌رود و می‌تواند مفاهیم مختلف را خیلی بهتر بیاموزد. در واقع کارتون به صورت مستقیم مسائل مختلف را به کودک می‌آموزد. او معتقد است که قهرمانان کارتون‌ها و انیمیشن‌ها از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ تغییر اساسی کرده‌اند و این می‌تواند در سبک زندگی کودک تاثیر شگرفی بگذارد. او توضیح می‌دهد: «تا پیش از این بیشتر قهرمانان کارتون‌ها عجیب و غریب بودند و مدام در حال نجات دادن فرد یا یک سرزمین یا گروهی از آدم‌ها یا موجودات بودند، اما در سال‌های اخیر این روند تغییر پیدا کرده و در بیشتر انیمیشن‌ها فضای کارگروهی، حاکم شده است. در این انیمیشن‌ها بحث خانواده در اولویت قرار گرفته و در بیشتر قصه‌ها قهرمان به اصل خویش برگشته و خودش را پیدا می‌کند.»
این پژوهشگر حوزه کودک به این نکته اشاره می‌کند که دیگر قهرمان‌ها در قصه‌ها کار عجیب و غریب انجام نمی‌دهند و تلاش می‌کنند به اصل خود برگردند. او به انواع داستان‌های کودک اشاره کرده و می‌گوید: «با انیمیشن‌ها می‌توان به کودک یاد داد که قهرمان وقتی به اصل خود باز می‌گردد، می‌تواند موفق عمل کند. در واقع بحث خودشناسی مطرح می‌شود و در بیشتر این کارتون‌ها خانواده در محور قصه قرار دارد و بسیار اهمیت دارد.» او معتقد است که در بسیاری از این قصه‌ها کار به صورت تیمی انجام می‌شود و به کودک می‌آموزد که تو مهمی، اما تا وقتی مهمی که در کنار دیگران باشی.
قهرمانان غیرواقعی و دست‌نیافتنی
نوروزیان البته به این نکته نیز اشاره می‌کند که برخی داستان‌ها غیرواقعی و شخصیت‌ها نیز غیرقابل دسترس هستند. او با اشاره به برخی انیمیشن‌ها تاکید می‌کند: «برخی انیمیشن‌ها گاهی توانمندی عجیب و غریب و زیبایی فوق‌العاده‌ای دارند و می‌توانند شرایط را تا حدود زیادی تغییر دهند. این انیمیشن‌ها غالبا قدیمی‌تر هستند، اما این انیمیشن‌ها زیاد مثبت نبوده و کودک نمی‌تواند همزاد‌پنداری کند و مدام احساس می‌کند کامل نیست. این در حالی است که بعضی از کارتون‌ها فانتزی محض هستند و در دنیای واقعی نمی‌توان کمال مطلق را تعریف کرد.» این پژوهشگر حوزه کودک معتقد است که خانواده‌ها باید تلاش کنند برای بچه‌ها چند قهرمان نشان دهند و از تک‌بعدی بودن آن‌ها در انیمیشن‌ها دوری کنند: «پدر و مادر اگر می‌بینند بچه‌ها مدام یک انیمیشن را دنبال می‌کنند و بار‌ها و بار‌ها آن را می‌بینند، باید قصه‌ها و انیمیشن‌هایی شبیه شخصیت مورد علاقه کودک را به او نشان دهند تا از تک‌قهرمان بودن شخصیت‌ها جلوگیری کنند.»
آموزش؛ کارکرد اصلی انیمیشن
از نگاه این کارشناس، زندگی کودکان تحت تاثیر انیمیشن‌هاست و برای بسیاری از بچه‌ها اول انیمیشن و بعد خانواده تاثیرگذار است، اما نکته مهم در اینجا این است که بیشتر خانواده‌ها از انیمیشن برای دو کارکرد استفاده می‌کنند. در تمام دنیا هم این موضوع صادق است؛ هم برای آن‌که به بچه غذا بدهند و هم به کار‌های شخصی خود برسند! به همین دلیل انیمیشن حالت اوقات فراغت و تفریح پیدا می‌کند. این در حالی است که کارکرد اصلی انیمیشن آموزش است و وقتی حالت سرگرمی داشته باشد، از حالت جدی خارج شده و به نقشی که این بخش آموزشی می‌تواند برای کودک داشته باشد آسیب می‌رساند.
شکل‌گیری شخصیت کودک با قهرمان داستان
نوروزیان بر این باور است که در کشور ما انیمیشن‌هایی ساخته می‌شود که با فرهنگ و طرز تفکر جامعه ما همخوانی دارد و می‌تواند به بچه‌ها جهان‌بینی بدهد و نگاه بچه‌ها را نسبت به پیرامون خود تغییر دهد. او تاکید می‌کند که نمی‌توان شکل‌گیری شخصیت کودک را از قهرمانان، شخصیت‌ها و قصه‌های انیمیشن‌ها جدا دانست، اما در سنین کودکی این وظیفه خانواده‌هاست که با هر مدل فکری، جهان‌بینی و فلسفه‌ای که هستند انیمیشن‌های مناسب را برای کودک انتخاب کنند، زیرا تا ۹ سالگی شخصیت کودک با این شخصیت‌ها شکل می‌گیرد و مهم است که خوراک خوب برای شکل‌گیری این شخصیت به او داده شود. او تاکید می‌کند: «نباید کودک در این فضا به تنهایی رها شود و همراهی پدر و مادر چه در انتخاب انیمیشن مناسب، چه در زمان نگاه کردن به آن می‌تواند در شکل‌گیری اعتماد به خانواده در کودک موثر باشد. مهم این است که این موضوع برای خانواده‌ها نقش این فیلم‌ها مشخص باشد و از حالت نگاه فانتزی و سرگرمی به یک مقوله جدی تغییر کند.»
روزنامه جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
