تصمیم بد برای مشاغل‌سخت!

بر اساس این مقرره، چنانچه افراد در محیط کارشان با عوامل مختلف مانند استرس بیش از حد، مواد مذاب و آتش، برق فشار قوی، رادیواکتیو، مواد شیمیایی و سر و صدا در تماس باشند، مشمول بازنشستگی پیش از موعد می‌شوند. جدا از این شرایط، خبرنگاران، افرادی که با زندانی‌ها و بیماران روانی سر و کار دارند و همچنین رانندگان ماشین‌های سنگین، به صورت مستقیم مشمول این آیین نامه می‌شوند.

شرایط بازنشستگی
شرایط بازنشستگی زودتر از موعد این‌گونه است که افراد با ۲۰ سال بیمه‌پردازی متوالی و ۲۵ سال بیمه‌پردازی متناوب در عنوان شغلی که بنابر شرایط آیین‌نامه، سخت و زیان‌آور تشخیص داده‌شده‌است بازنشسته می‌شوند. از آنجا که تنها شاغلان مشمول قانون تامین‌اجتماعی، می‌توانند از مزایای بازنشستگی پیش از موعد استفاده کنند، سازمان تامین اجتماعی و در راس آن وزارت کار، مسئول اصلی پیشبرد کار محسوب می‌شوند. حالا، اما شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی پس از حدود سه سال مباحثه و مجادله طرف‌های ذی‌نفع، رای به اصلاح آیین‌نامه داده‌است؛ اصلاحی که باید تعاریف حقوقی آن در جزئیات، در هیات دولت بررسی، تصویب و برای اجرا ابلاغ شود.

دردسر از کارافتادگی
البته جدا از مشاغل سخت و زیان‌آور، افراد می‌توانند با «شرط سنی» هم بازنشسته شوند، اما طبق اعلام تامین‌اجتماعی، بازنشستگی پیش از موعد سخت و زیان‌آور، پس از بازنشستگی عادی (با۳۰ سال بیمه‌پردازی) بیشترین تقاضا را دارد. یکی از دلایل وجود این تقاضا به تعداد بالای افرادی برمی‌گردد که در مشاغل خود از کارافتاده شده‌اند. بررسی سالنامه آماری تامین‌اجتماعی نشان می‌دهد تا سال ۱۴۰۰ از مجموع دو میلیون و ۲۹۸ هزار و ۷۵ بازنشسته ۱۴۲هزار و ۲۲۸ نفر به دلیل از کارافتادگی بازنشسته شده‌اند؛ البته قواعد بازنشستگی از کارافتادگی، با بازنشستگی سخت و زیان‌آور متفاوت است، اما حقیقتی وجود دارد: افرادی که به دلایل شغلی (استرس زیاد، عوامل سرطان‌زا و...) از کارافتاده می‌شوند، می‌توانند با سوابق بیمه‌پردازی کمتری بازنشسته شوند؛ در نتیجه منتظر بازنشستگی سخت و زیان‌آور نمی‌مانند، اما عده زیادی به این دلیل که با داشتن سال‌های بیشتر بیمه‌پردازی، در زمان بازنشستگی مستمری بالاتری دریافت می‌کنند، با وجود «از کارافتادگی جزئی» تن به بازنشستگی نمی‌دهند. تامین‌اجتماعی هم از تمایل این افراد برای باقی‌ماندن در بازار کار به منظور جمع‌آوری حق بیمه استفاده می‌کند. در سال‌های اخیر این سازمان بار‌ها با نمایندگان مجلس وارد لابی شد تا بازنشستگی‌های پیش از موعد را محدود کند. این گونه کارگران را در طولانی‌مدت به عنوان بیمه‌پرداز خود حفظ می‌کند؛ حتی با وجود از کارافتادگی‌های جسمی، روحی و منطبق نشدن محیط‌های کار با الزامات ایمنی (کاهش آلاینده‌های محیطی و...). دلیل سازمان برای مداخله، به «زیان ناشی از افزایش تعداد بازنشستگان» برمی‌گردد. حجم اعظم منابع تامین‌اجتماعی صرف تعهدات آن در حوزه‌های درمان و بازنشستگی می‌شود. سالنامه آماری ۱۴۰۰ این سازمان نشان می‌دهد از مجموع ۳۴۲هزار و ۴۶۶ همت منابع این سال (ورودی صندوق) ۳۳۰ هزار و ۹۶۰ همت آن از محل حق‌بیمه بازنشستگی و درمان کارگران تامین شده‌است.

درخواست تامین‌اجتماعی
محمود تولایی، رئیس کمیسیون مالیات و تامین اجتماعی اتاق ایران: سازمان تامین‌اجتماعی در جلسات کارگروه اصلاح آیین‌نامه، گزارش داده‌بود که ۴۸ درصد مصارف حوزه بازنشستگی به بازنشستگی سخت و زیان‌آور برمی گردند. به صلاح صندوق است که این وضعیت اصلاح شود؛ ضمن این‌که در دنیا برای شناسایی مشاغل سخت استاندارد وجود دارد. در کشور‌های دیگر برخی کارگران مانند آن‌ها که زیرزمین و در تماس با کوره‌های ذوب کار می‌کنند، مشمول شناخته می‌شوند. دلیل رایج شدن استفاده از بازنشستگی سخت و زیان‌آور این بوده که پس از انقلاب به دلیل مصادره شرکت‌ها با مازاد نیروی انسانی مواجه شدیم. شرکت‌ها می‌خواستند به دلیل بار مالی دستمزدها، کارگران را زودتر از موعد بازنشسته کنند. از طرفی خیلی‌ها هم در سن کم وارد بازار کار شدند و حالا که در ۴۰ تا ۵۰ سالگی بازنشسته می‌شوند، سازمان باید ۲۰ تا ۳۰ سال به این‌ها مستمری بازنشستگی پرداخت کند. این کار صندوق را ورشکسته می‌کند؛ البته خیلی‌ها مثل خبرنگاران که از این مزیت استفاده می‌کنند، ناراحت می‌شوند، اما تامین اجتماعی به دلیل بار مالی مستمری‌ها نمی‌تواند تعهداتش را اجرا کند. اصلاح آیین‌نامه هم با نظر تشکل‌های کارگری، کارفرمایان و... انجام شده‌است.

روزنامه جام جم