تخلف‌ بزرگ بانکی

این درحالی‌است که وزیر امور اقتصادی و دارایی از سال گذشته موضوع ارائه تسهیلات براساس اعتبارسنجی را مطرح کرد اما مقاومت بانک‌ها در اجرای برخی قوانین باعث شده مردم عطای وام گرفتن را به لقایش ببخشند. نکته قابل‌توجه اینجاست که سختگیری بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات خرد آن‌قدر زیاد است که نارضایتی زیادی برای متقاضیان ایجاد کرده است.

براساس بخشنامه بانک‌مرکزی، قانون ممنوعیت بلوکه کردن وام در تیرماه سال۹۹ آمده است اما با توجه به بی‌توجهی‌های برخی از بانک‌ها به این مسأله، رئیس‌کل بانک‌مرکزی دوباره تصریح کرد بانک‌ها به‌هیچ‌عنوان حق بلوکه کردن بخشی از تسهیلات بانکی مشتریان خود را ندارند، بنابراین کلیه بانک‌ها موظف به رعایت این قانون هستند.

با وجود این‌که دائم به مردم اعلام می‌شود بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری موظف به اعطای تسهیلات هستند و تا چندی قبل حتی تأکید می‌شد که بانک‌ها موظفند بدون اخذ ضامن، حداقل تا ۱۰۰میلیون تومان به متقاضیان وام دهند، ولی نه‌تنها وام بدون ضامن به ورطه فراموشی و به تاریخ سپرده شد بلکه درحال‌حاضر غالب بانک‌ها به مردم اعلام می‌کنند که اعطای وام به هر میزان ولو ۵۰میلیون تومان ممنوع شده و همه متقاضیان تسهیلات را سرگردان کرده‌اند. همچنین برخی بانک‌ها اعطای وام و تسهیلات به مردم را به‌طور مصلحتی قطره‌چکانی کرده و همه را در عطش وام در انتظار نگه داشته‌اند و حالا اگر بخت با کسی یار باشد و به هر صورتی با پرداخت تسهیلاتش به هر مبلغی موافقت شود، ۲۵درصد مبلغ وام بلوکه و فقط ۷۵درصد آن به متقاضی پرداخت می‌شود. 

 دور زدن قانون

برخی بانک‌ها برای تسهیلات اعلام می‌کنند که باید بیمه‌نامه تعهد بازپرداخت وام از همان شعبه تهیه شود و روال به این صورت است که بین ۱۵ تا ۲۵درصد از مبلغ تسهیلات بلوکه و بیمه‌نامه صادر می‌شود. تا پایان تسهیلات هم اجازه برداشت وجود ندارد. درواقع اشکال جدیدی برای تسهیلات خرد توسط بانک‌ها اجرا می‌‌شود. 

 بلوکه‌های اجباری

برخی بانک‌ها ممکن است پس از تسهیلات پولی بلوکه نکنند اما اقدام دیگری انجام ‌می‌دهند. به این صورت که به متقاضی تسهیلات می‌گویند به میزان رقم تسهیلاتی که مد نظر دارید تا سقف ۱۰۰میلیون تومان باید به مدت شش‌ماه در حساب‌تان بلوکه کنید. برخی بانک‌ها نیز پس از مدت ذکرشده به متقاضی اعلام می‌کنند فعلا اعتباری برای تسهیلات ندارند و باید بیشتر صبر کنند. مدیران برخی بانک‌ها اعلام می‌کنند وثایق لازم برای ارائه تسهیلات دریافت نکرده‌اند و با استفاده از این روش شرایط وام را برای متقاضی تسهیل کرده‌اند. طبق بخشنامه بانک‌مرکزی، بانک نمی‌تواند سپرده را به‌عنوان بخشی از وثیقه بلوکه کند و این سؤال برای کسانی که پیش از این وام گرفته‌اند و بانک سپرده را به‌عنوان وثیقه بلوکه کرده ایجاد شده که این بخشنامه عطف به ماسبق می‌شود و می‌توانند سپرده بلوکه‌شده را از بانک بگیرند یا خیر؟ اگر بانکی اعطای تسهیلات را طبق قرارداد، منوط به سپرده‌گذاری متقاضی کرده باشد و تا زمان پرداخت کامل اقساط، این سپرده را بلوکه نگه دارد تکلیف چیست. تا پیش از بخشنامه ۲۳ اسفند سال گذشته این رویه در بانک‌ها مرسوم بود که بعد از صدور این بخشنامه بانک‌ها موظف شدند به این دسته از سپرده‌گذاری‌ها مانند سپرده‌های سرمایه‌گذاری، سود پرداخت کنند و بانک نمی‌تواند سپرده را به‌عنوان بخشی از وثیقه بلوکه کند. بنابراین، اگر در فرآیند دریافت وام از بانک‌ها، سپرده را بلوکه کنند، درصورتی‌که به این سپرده طبق توافق بانک و مشتری سود پرداخت شود، موردی ندارد اما در شرایطی که بانک و مشتری براساس قرارداد به توافق نرسیده باشند و مشتری سودی نیز در قبال سپرده و پول بلوکه‌شده خود در بانک دریافت نکند، بانک مربوط باید پول را برگرداند. آن‌طور که علیرضا قیطاسی، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه‌دولتی اعلام کرده اخذ سپرده نقدی به‌عنوان وثیقه از ۲۳ اسفند سال گذشته ممنوع شده و در بانک‌ها نیز این موضوع در حال اجراست. بر این اساس اگر فردی پیش از ۲۳ اسفندماه سال گذشته سپرده خود را وثیقه نقدی کرده باشد، نمی‌تواند آن سپرده را آزاد کند بلکه تا زمانی که تمام اقساط آن وام پرداخت شود، مبلغ مربوط در بانک وثیقه است و مشتری باید وثیقه دیگری بدهد و تعویض وثیقه کند تا بتواند آن پول را برداشت کند.
 
ابلاغ چندباره یک بخشنامه

بانک‌مرکزی ۱۸ مهرماه امسال دوباره در بخشنامه‌ای به بانک‌ها اعلام کرد اخذ هرگونه سپرده به‌عنوان وثیقه نقدی به هر عنوان، قبل یا بعد از اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی ممنوع است. ابوذر سروش، معاون نظارت بانک‌مرکزی در این خصوص بیان کرد: بانک‌ها گاهی مبلغی از تسهیلات را نزد خود بلوکه می‌کنند یا این‌که علاوه بر تسهیلات، مبلغی را در قالب سپرده از افراد اخذ می‌کنند. براساس دستورالعمل بانک‌مرکزی به‌هیچ‌وجه وثیقه نقدی، وثیقه تسهیلات نیست. وی تاکید کرد: چنانچه بانک در کنار اعطای تسهیلات، از فرد سپرده بخواهد و به آن سود تعلق نگیرد نیز تخلف است. چنانچه افراد تخلفی را مشاهده کنند می‌توانند از دو طریق شکایت خود را ثبت کنند. نخست این‌که می‌توانند با سامانه ارتباطات‌مردمی با شماره‌۲۷۰۶ تماس بگیرند. روش‌دیگر این‌که افراد وارد لینک crm.cbi.ir/createrequest شوند و درخواست خود را ارسال کنند. 

به گفته وی، مردم در سامانه ثبت درخواست باید مشخصات فردی، نوع درخواست و اطلاعات لازم را تکمیل کنند. نکته مهم این است که فرد باید در قسمت مربوط به موضوع اصلی، تسهیلات بانکی را وارد کند و در موضوع فرعی، بلوکه کردن بخشی از تسهیلات را وارد کند و در بخش بعدی درخواست خود را به صورت کامل تشریح نماید. در پایان کد رهگیری برای فرد ارسال می‌شود تا نتیجه را از طریق کد دریافتی پیگیری کند.
 
سود بلوکه‌ها فراموش نشود

مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک‌ها برای وام‌دادن بیانگر این است که طی بازه سه تا شش‌ماهه باید حداقل و حداکثر تعیین‌شده‌ای را در بانک سپرده کرد تا بتوان وام گرفت. به عنوان مثال، براساس طرح‌ وام‌دهی یک بانک، حداقل باید سه تا ۱۲ ماه ۱۰میلیون تومان در حساب پس‌انداز کرد تا بتوان هشت تا ۲۰۰میلیون تومان تسهیلات گرفت. البته متقاضیان باید بدانند اگر بانک به سپرده مربوط سود بپردازد، پرداخت وام از این طریق مشکلی ندارد؛ در غیر این صورت این موضوع تخلف است. بانک‌مرکزی در بخشنامه خود به بانک‌ها اخطار داده در صورت تداوم تخلفات، مشمول اقدامات نظارتی و طرح در هیات انتظامی بانک‌ها خواهند شد. حالا باید دید بخشنامه و اخطار دوباره بانک مرکزی تا چه حد می‌تواند بانک‌ها را از بلوکه کردن بخشی از وام یا اخذ سپرده به عنوان وثیقه نقدی منع کند.