قانون نانوشته بقای «زیرمیزی»

حالا برخی پزشکان برای این‌که ردپای زیرمیزی گرفتن‌شان باقی نماند آن را به‌صورت طلا، سکه و ارز و حتی در مواردی ارز دیجیتال دریافت می‌کنند و برای اطمینان خاطر بیشتر از بیمار می‌خواهند این مبالغ را به حساب منشی یا یکی از اقوام و نزدیکان‌شان واریز کنند.

این در حالی است که هر پرداختی خارج از حسابداری بیمارستان، غیرقانونی است و در صورت شکایت و اثبات، پزشک خاطی علاوه بر برگرداندن مبلغ اصلی به بیمار ۱۰برابر میزان تخلف جریمه می‌شود، با تکرار این تخلف جریمه‌اش ۵۰ برابر می‌شود و با ادامه این روند، فرد خاطی به‌صورت موقت و حتی دائم از داشتن مطب محروم می‌شود. با وجود این، کمتر بیماری راضی می‌شود از پزشک معتمدش شکایت کند و در فقدان یا ضعف نظارت وزارت بهداشت، زیر میزی گرفتن پزشکان بیشتر رواج می‌یابد.

«قطعا بحث زیرمیزی خط قرمز ما خواهد بود» این‌ را بهرام‌عین‌اللهی، وزیر بهداشت گفته بود اما اگر گذرتان به دکتر و دوا و بیمارستان بیفتد و بخواهید جراحی داشته باشید به‌روشنی در می‌یابید کم نیستند پزشکانی که از این خط قرمز عبور می‌کنند و زیرمیزی می‌گیرند.

این درد کهنه نظام سلامت سال‌هاست درمان نشده و در دوران مدیریت‌های مختلف وزارت بهداشت، شدت و ضعف پیدا می‌کند. حتی رشد ۱۲۰تا ۳۰۰درصدی تعرفه‌های درمان در طرح تحول سلامت در دوران دولت یازدهم هم نتوانست پزشکان زیرمیزی بگیر را قانع کند تا این تخلف را انجام ندهند. حالا هم با فروکش کرونا و افزایش عمل‌های جراحی، دوباره بازار زیرمیزی گرفتن پزشکان داغ شده و برخی پزشکان طبق قانون نانوشته خود برای رسیدن به درآمدهای مطلوب، زیرمیزی می‌گیرند.
 
پای درد دل بیماران 

چشمانش دو دو می‌زند و درمانده شده.‌ تاکنون برای انجام جراحی لوزه فرزند چهار ساله‌‌اش به چند پزشک مراجعه کرده اما همه آنها از او زیرمیزی خواسته‌اند. آن‌طور که می‌گوید یکی از پزشکان ۱۸میلیون تومان زیر میزی خواسته و پزشک دیگر ۱۲میلیون و پزشک سوم ۲۹ میلیون تومان. در نظر داشته باشید این مبالغ فقط دستمزدی است که پزشک از بیمارش طلب می‌کند تا به اتاق عمل برود و تیغ به‌دست بگیرد. درکنار هزینه‌های بیمارستان دستمزد رسمی پزشک مطابق تعرفه‌های رسمی وزارت بهداشت هم وجود دارد که بیمار باید آنها را جدا بپردازد. وقتی پای جراحی‌های جدی‌تر به میان می‌آید و کار تخصصی‌تر می‌شود، رقم‌های زیرمیزی هم بالاتر می‌رود. 
 
تخلفات حوزه پزشکی 

سلیمان حیدری، مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان درباره اشکال مختلف تخلفات حوزه پزشکی می‌گوید:« از گرفتن مبالغ خارج از تعرفه (زیرمیزی) تا گرفتن پول به بهانه فروش تجهیزاتی مانند پروتز و... بعد هم مسأله سقط جنین یا مباحث مربوط به جراحی‌ها واقدامات زیبایی همه در حوزه تخلفات پزشکی می‌گنجد.»
بنا به تصریح این مسئول، برخی پزشکان برای این‌که ردپای زیرمیزی باقی نماند مبالغ را به‌صورت طلا، سکه و ارز دریافت می‌کنند و حتی در مواردی نادر ارز دیجیتال هم درخواست شده است. از طرفی برای این‌که اخذ این مبالغ قابل پیگیری نباشد، بیمار مجبور است این مبالغ را به اشکال مختلف یا به حساب کسی غیر از پزشک اعم از منشی، خواهر، برادر و... واریز کند.
 
توجیهی برای یک تخلف

سلیمانی با تاکید بر این‌که هر پرداختی خارج از حسابداری بیمارستان غیرقانونی و هرگونه دریافت اینچنینی قابل شکایت و پیگیری است، ‌می‌گوید:« از آنجا که تعرفه‌های بعضی خدمات پزشکی پایین است یا مطابق با میزان تورم طی سال‌های گذشته به‌روز نشده، برخی پزشکان دستمزد اضافه دریافت می‌کنند که این کار تخلف است.»محمد رئیس زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی هم زیر میزی گرفتن پزشکان را به بحث‌های تعرفه‌ای ربط می‌دهد و معتقد است:«قاطبه جامعه پزشکی اگر تعرفه‌ها مناسب باشد، راضی هستند و دنبال روش‌های نامتعارف برای کسب درآمد نمی‌روند. از همین رو با تعرفه‌های دستوری نمی‌توان به اصلاح ساختار پرداخت.»
این اظهارات و ربط دادن پایین بودن تعرفه‌های درمان گذشته از آن‌که مجوزی برای ارتکاب به این تخلف در جامعه پزشکی به شمار می‌رود، نمی‌تواند تحلیل چندان درستی باشد، چراکه حتی با اجرای طرح تحول سلامت در دولت یازدهم و رشد ۱۲۰تا ۳۰۰درصدی تعرفه‌ها، بازهم تخلف زیرمیزی گرفتن پزشکان به صفر نرسید و ادامه پیدا کرد.
 
نظارت، حلقه مفقوده تخلف زیر‌میزی

محمد علی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم‌ می‌پذیرد که حتی با رشد تعرفه‌های درمان اگر از سوی وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی نظارت مناسبی صورت نگیرد، باز هم بساط زیرمیزی جمع نمی‌شود. 

این نماینده مجلس با تاکید بر این‌که نمی‌توان منکر این تخلف بود،‌ معتقد است که برای پیشگیری از زیرمیزی باید انحصار را در این حوزه شکست. از نگاه وی با تربیت نیروهای بیشتر و ایجاد رقابت بین نیروهای تحصیلکرده خود به خود خدمات در دسترس مردم قرار گرفته و با شکست انحصار فضایی رقابتی ایجاد می‌شود. از سوی دیگر تعرفه‌های پزشکی باید واقعی شود. به باور بندپی خدمات پزشکی در کشور ما واقعی و متناسب با تورم در سایر بخش‌ها نیست. وی در پاسخ به این که با افزایش تعرفه‌ها فشار بیشتری به مردم و بیماران تحمیل می‌شود می‌گوید: «بار این افزایش تعرفه‌ها نباید روی دوش مردم باشد و بیمه‌ها باید این مابه‌التفاوت را پوشش دهند.» 
 
تکرار تخلف با وجود جریمه‌های سنگین

بیمه‌ها پای کار نیستند و جراحان هم چون فکر می‌کنند تعرفه‌های‌شان به اندازه کافی نیست، زیر میزی می‌گیرند. به همین سادگی! با وجود این طبق قانون، زیرمیزی گرفتن تخلف است و آن‌طور که مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان می‌گوید حتی براساس بازبینی که در قوانین مربوط به تعزیرات حکومتی در خرداد امسال انجام گرفته، مجازات این تخلف تشدید هم شده است.

به گفته وی در صورت اثبات زیرمیزی علاوه بر برگرداندن مبلغ اصلی به بیمار، فرد خاطی ۱۰برابر میزان آن جریمه می‌شود. با تکرار این موضوع، جریمه ۵۰ برابر می‌شود و در نهایت به محرومیت موقت و دائمی از طبابت منتهی خواهد شد. اگر این تخلفات در یک مرکز درمانی انجام شود، مسئولان مرکز به‌ویژه مسئول فنی پاسخگوی این موضوع است و تذکر داده می‌شود. همچنین اگر این تخلفات در مراکز درمانی هم تکرار شود، درجه اعتباربخشی‌شان کاهش داده می‌شود. اما تکرار این تخلف حکایت از آن دارد که یا هیچ‌کدام از این مجازات‌ها بازدارنده نیست یا قانون به‌درستی اجرا نمی‌شود.