پشت پرده موضعگیری آلمان درباره برجام

این در حالی است که میان مواضع آشکار و پنهان مقامات اروپایی در قبال مذاکرات وین اختلافی معنادار وجود دارد. در این راستا گفت‌وگویی با طارق رئوف رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف‌سازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام داده‌ایم. رئوف، مشاور پیشین هسته‌ای هیات کانادا و در حال حاضر رئیس برنامه خلع سلاح، کنترل سلاح و عدم اشاعه موسسه صلح استکهلم(سیپری) است.

رابرات مالی اخیرا درباره مرگ برجام گفته بود وظیفه او حفظ منافع آمریکاست و نه دادن اعلامیه ترحیم. بر این اساس او اعلام کرده بود برجام هنوز‌نمرده است. این سخنان به نظر می‌رسد استدلال بایدن در مورد «مرگ برجام» را زیر سؤال می‌برد. ارزیابی شما چیست؟

مسئولیت رابرت مالی این است که روی احیای توافق هسته‌ای متمرکز شود و تلاش کند این توافق را در فضای جاری در حوزه روابط بین‌الملل احیا کند. جو بایدن نشانه‌هایی از کهولت را از خود نشان می‌دهد و به اظهارات عجیب و غریب در مورد موضوعات مختلف ادامه می‌دهد که باید توسط کارکنان و مقامات مورد تکذیب قرار گیرد. من سخنان بایدن را در همین چارچوب و نه موضوعی فراتر تحلیل می‌کنم.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر خارجه ایران رایزنی‌هایی برای شروع مذاکرات هسته‌ای ایران داشته‌اند. همچنین وزیر خارجه ایران سفری به عمان داشته و پیام‌های غیررسمی آمریکا-اروپا در پروسه احیای برجام نیز برخلاف مواضع ظاهری آنها در حال ارسال است. چه تحلیلی در این خصوص دارید؟

جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درخصوص احیای توافق هسته‌ای به صورتی آشکارتر(نسبت به دولت‌های اروپایی که رویکرد پنهان دارند) با تهران و مقامات وزارت خارجه ایران وارد گفت‌وگو می‌شود. بورل می‌خواهد تاج دیپلماسی اتحادیه اروپا را که برجام و یکی از معدود دستاوردهای سیاست خارجی اتحادیه اروپاست، نجات دهد. از آنجا که اتحادیه اروپا درگیر بحران‌های داخلی و خارجی از جمله جنگ در اوکراین و قیمت‌های بالای انرژی است، بورل مایل است آمریکا و ایران به برجام بازگردند و در نتیجه به‌طور بالقوه نفت بیشتری را وارد بازار کند تا قیمت ثبات و کاهش یابد.

کریستوفر برگر، اخیرا اعلام کرده دلیلی برای شروع مذاکرات برجام در حال حاضر وجود ندارد. ارزیابی شما از سخنان او چیست، در حالی که شاهد رایزنی میان بورل و امیرعبداالهیان برای فراهم کردن زمینه‌ای به منظور آغاز گفت‌وگوها هستیم؟

بله، وزارت خارجه آلمان اظهارات عجیب و احمقانه‌ای کرده است که نشان‌دهنده سردرگمی در سیاست‌های برلین است و این اظهارنظر در مورد برجام هم یکی از آنهاست. به نظر می‌رسد برلین از سوی بروکسل یا تهران به‌خوبی در جریان امور نیست و واقعیات جاری( درحوزه بین‌الملل) را درک نکرده است. نمی‌توان این مواضع را بر اساس نوعی منطق و عقلانیت قلمداد کرد.

به نظر می‌رسد عمان بار دیگر در حال رایزنی درخصوص استمرار مذاکرات احیای برجام است. این در حالی است که برخی کشورهای دیگر چون قطر نیز در این زمینه تلاش‌های مستمری داشته‌اند. نقش این بازیگران منطقه‌ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عمان به طور کلی خود را به عنوان یک میانجی معرفی کرده و به مذاکرات بین آمریکا و افغانستان، روسیه و ایالات متحده در مورد کنترل تسلیحات هسته‌ای و همچنین درمورد برجام و ایران کمک کرده است. برخلاف عربستان سعودی یا امارات، عمان مایل است ایران و آمریکا در مورد برجام و موضوعات مرتبط به توافق برسند.

در هر حال، هر بازیگری از منظر اصول سیاست خارجی و منافع خود، نسبت به مذاکرات احیای برجام می‌اندیشد. با این حال باید بگویم دولت آمریکا در حالت کلی علاقه‌ای به حذف تحریم‌های ضدایرانی ندارد. حتی شاهد اضافه شدن برخی تحریم‌های ضدایرانی در دوران ریاست‌جمهوری بایدن هستیم. بخشی از این ماجرا، به مناسبات خاص آمریکا و اسرائیل بازمی‌گردد که در تحلیل اوضاع و شرایط جاری باید مورد توجه قرار گیرد.

روزنامه جام جم