دعوت به ضیافت رنگ و نقش

مراسم افتتاحیه جشنواره با حضور برخی از مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به همراه جمعی از هنرمندان، دبیران بخش‌های مختلف جشنواره، داوران و همچنین علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی حضور برگزار شد. در جریان مراسم افتتاحیه پانزدهمین جشنواره تجسمی فجر، حاضران در آیین افتتاحیه از بخش‌های مختلف و نمایشگاه‌های جشنواره بازدید کردند و توضیحاتی درباره برخی آثار به آنها ارائه شد. این جشنواره هنری با نمایش آثار منتخب هنرمندان در بخش‌ طوبای زرین (رقابتی)، بخش ویژه با موضوع قله‌ها (رقابتی) و بخش تجسم هنر ویژه‌ی استان‌ها (غیررقابتی) برگزار می‌شود. موضوع جشنواره پانزدهم آزاد بوده‌است و در رشته‌های تصویرسازی، خوشنویسی، عکاسی، کارتون و کاریکاتور، طراحی گرافیک، حجم (مجسمه، سرامیک و چیدمان) نقاشی و نگارگری آثار ارزیابی شده‌است.

در دو بخش «طوبای زرین» و «قله‌ها» مجموعا ۴۴۰ اثر از ۲۷۴ هنرمند در رشته‌های مختلف تصویرسازی، حجم، خوشنویسی، طراحی گرافیک، عکاسی، کارتون و کاریکاتور، نقاشی و نگارگری روی دیوار رفته‌است. بخش نمایشگاهی پانزدهمین «جشنواره تجسمی فجر» تا ۲۸ بهمن‌ماه امسال ادامه دارد و پنجم اسفند ماه نیز مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره با معرفی برگزیدگان برگزار خواهدشد. علاقه‌مندان جهت بازدید از این نمایشگاه می‌توانند همه‌روزه (به‌جز روزهای ۱۵و ۲۲بهمن ماه) از ساعت ۱۰الی۱۸ به خیابان ولی‌عصر(عج)، نرسیده به خیابان طالقانی، فرهنگستان هنر، موسسه فرهنگی هنری صبا مراجعه کنند.

جشنواره تجسمی فجر همنشین هنرها

محمود سالاری، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بازدید از نمایشگاه پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر در ارزیابی خود از این رویداد بیان کرد: این دوره از جشنواره فراتر از انتظارم است. به‌عنوان یک دانش‌آموز هنر این مجموعه را دیدم، شاید گمان کنید مبالغه می‌کنم اما حقیقتا اساتید نیز بر این موضوع اذعان داشتند که این آثار بیش از انتظار آنهاست و فکر نمی‌کردند با این حجم از آثار خوب مواجه شوند و حتی در داوری و انتخاب آثار نیز برای آنان چالش ایجاد شود چون کارها فوق‌العاده قابل توجه است.
سالاری افزود: آثار این دوره از جشنواره هنرهای تجسمی فجر از لحاظ کیفیت و خلاقیت هنری قابل توجه بوده‌است، همچنین حضور جوانان و آثار مدرن شده از سنت و ترکیب هنرهای اصیل ایرانی با مدرنیته و هنر مدرن در این نمایشگاه قابل توجه است و به همه افرادی که آثارشان در این نمایشگاه راه یافته‌است، تبریک می‌گویم.

برخی می‌خواهند هنر را گروگان بگیرند

سالاری در پاسخ به افرادی که قصد داشتند پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی را تحریم کنند و این جشنواره با حضور افراد کمتری برگزار شود، گفت: انقلاب اسلامی ایران رود جاری است و در همه دوره‌ها، این موضع‌گیری‌ها بوده‌است اما هر روز این جشنواره‌ها بالیده و شکوفاتر خود را نشان داده‌است و این اقدامات در این ۴۳ سال نشان داده راه به جایی نمی‌برند.

معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: هنرمند جویای حقیقت است، علاقه به دیده شدن آثارش دارد و این جشنواره‌ها بهانه‌ای است که ما هنر ایران را به جهانیان عرضه کنیم و اگر کسی عشق، علاقه و امید به آینده ایران داشته‌باشد، هیچ وقت چنین مواضعی نمی‌گیرد، هنرمندان بیدار هستند و بین حق و باطل تشخیص صحیح را دارند، برخی می‌خواهند هنر را گروگان بعضی از خواسته‌های‌شان بگیرند که راه به جایی نخواهند برد.

شهرداری پای کار حمایت از هنر بیاید

سالاری ضمن قدردانی از مسئولان برگزارکننده پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بیان کرد: در شرایطی که بدخواهان تلاش می‌کردند که کشور را سرافکنده و خوار کنند، این مسئولان ققنوس‌وار از این آتش سربرآوردند و از همه آنان باید تشکر کرد که چنین جشنواره‌ای را برگزار کردند که هم مایه سرافرازی هنرمندان و هم مایه سرافکندگی دشمنان و بدخواهان است.

معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره حمایت دولت از هنرمندان شرکت‌کننده در جشنواره هنرهای تجسمی فجر و خرید آثار آنان گفت: هر سال چنین برنامه‌هایی گذاشته می‌شود و ما یک تعدادی آثار را خریداری می‌کنیم اما بپذیرید بودجه و بضاعت ما آن‌قدر نیست که بتوانیم همه این آثار را خریداری کنیم، باید شهرداری‌ها پای کار بیایند. وی افزود: بعضی از آثار حجم در جشنواره هنرهای تجسمی فجر به نمایش گذاشته شده‌است که شهرداری‌ها باید این آثار را در ابعاد بزرگ‌تر سفارش بدهند تا به‌عنوان نمادهای میادین شهری استفاده شود، همچنین وزارتخانه‌ها و مراکز اقتصادی می‌توانند بعضی از آثار را در حوزه‌های نقاشی و نگارگری بخرند و به‌عنوان اثر فرهنگی در مجموعه‌های خود نگهداری کنند.

شکل‌گیری دیپلماسی فرهنگی و هنری

سالاری بیان کرد: همچنین سفارتخانه‌های ما در کشورهای مختلف می‌توانند به‌عنوان سفیر و نماینده هنر و فرهنگ به این حوزه ورود کنند و در کشورهای مختلف پشتوانه فرهنگی و هنری دیپلماسی را شکل بدهند اما متاسفانه این نگاه خیلی وجود ندارد و تلاش ما این است که به آن توجه کنیم و امیدواریم موفق باشیم.
معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ضرورت بازنگری ارتباط با دانشگاه در برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: امسال شخصا با دو سه دانشگاه، وارد مذاکره شدم و با اساتید آنها گفت‌وگو کردم. شورای عالی هنر هم با حضور اساتید و برجستگان دانشگاه‌های هنر تشکیل شده و تعاملات خوبی برقرار کردیم اما شورای عالی هنر مدت کوتاهی است که تشکیل شده، مطمئنم حضور دانشگاهیان را در جشنواره آینده بیش از امسال خواهیم داشت اما امسال هم من و مدیرکل هنرهای تجسمی و دبیر جشنواره تقریبا با دانشگاه‌های مهم هنر کشور مرتبط بودیم و آثار برخی از اساتید و دانشجویان آنان در این نمایشگاه ارائه شده‌است.

قله‌های افتخار ایران

«قله‌ها» از بخش‌های جدیدی است که امسال به جشنواره پانزدهم اضافه شد. بخش قله‌ها روایت افتخارات سرزمین ایران است؛ افتخاراتی که باعث بالا رفتن امید و هویت‌بخشی به مردم می‌شود. سیدمحمدرضا میری، دبیر بخش قله‌هاست که در کارنامه هنری‌اش دبیری بخش پوستر جشنواره‌های مختلف و همچنین چهره برتر سال هنر انقلاب اسلامی خراسان‌رضوی دیده می‌شود. او با اشاره به این که جشنواره هنرهای تجسمی فجر کارنامه یک‌سال گذشته هنرمندانی است که در رشته‌های مختلف تجسمی آثاری را خلق می‌کنند، گفت: این آثار معمولا به‌لحاظ موضوع آزاد است اما یک بخش ویژه هم در کنار بخش‌های اصلی وجود دارد که دارای موضوع و رویکرد مشخص است. بدیهی است این رویکرد و موضوع متناسب با حال‌وهوای آن روز و روزگاران و نیازهای جامعه و مخاطب باشد. اگر ما یک نگاه جامع به روند این سال‌ها و اجتماع عظیم ملت ایران داشته‌باشیم، متوجه می‌شویم با توجه به چالش‌هایی که دشمنان برای مردم ایجاد کردند و بعضی رفتار و سوءمدیریت بعضی از کارگزاران در سال‌های گذشته که در زندگی مردم خلل وارد کرده، فضایی را ایجاد می‌کند که دشمن از آن استفاده کرده و دست به بزرگ‌نمایی مشکلات می‌زند. دشمن سعی می‌کند بذر ناامیدی در دل مردم بکارد. بزرگ‌ترین چیزی که نیاز امروز جامعه ما است و به تبع آن بزرگ‌ترین وظیفه‌ هنرمندان، خلق اثر برای ایجاد امیدبخشی است. یکی از این نقاطی که به‌شدت می‌تواند به مردم احساس هویت، افتخار و امید بدهد و به همه کمک کند مشکلات را حل کرده و برای ساختن فردایی بهتر دست از تلاش برندارند، توجه به افتخاراتی است که ملت ایران دارد .

کلکسیونی از افتخارات ملت ایران

وی ادامه داد: اگر یک نگاه اجمالی به موضوعات فراخوان در بخش قله‌ها داشته‌باشیم، متوجه می‌شویم دامنه افتخارات در این فراخوان خیلی گسترده پیش‌بینی‌شده‌است. این دامنه افتخارات از مواهب طبیعی که خداوند داده یا به‌لحاظ منابع طبیعی و جغرافیایی و قابلیت‌هایی که در مناطق مختلف کشور وجود دارد تا چیزهایی که خود مردم در تاریخ، فرهنگ، تمدن و هنر ایجاد کردند. علاوه بر اینها دستاوردهایی که تلاشگران، صنعتگران و دانشمندان با ایثار و فداکاری به دست آوردند یا رزمندگان و آحاد مردمی که در جنگ تحمیلی در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی و اتفاقاتی مثل سیل، زلزله، کرونا و اقشار مردم مبارزه و مقاومت کردند و همچنین ایثارگران عرصه امنیت و بهداشت درمان را در بر می‌گیرد. وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم ملت ما کلکسیونی از افتخارات دارد که همیشه باید پیش چشم ملت باشد. اگر افتخارات ملت را از جلوی چشمانش دور کنیم، چه‌بسا دچار یأس و ناامیدی می‌شود.

دبیر بخش قله‌های جشنواره پانزدهم تجسمی فجر با تاکید بر اهمیت نشان دادن قله‌های افتخار کشور، ادامه داد: همین امر باعث شد به هنرمندان پیشنهاد کنیم از مشاهیر تا چهره‌های گمنام و هر کسی را که می‌شود به او افتخار کرد، در قله‌های شرافت و ایثار و فداکاری و خدمت در آثارشان معرفی کنند. البته آثار در هشت رشته جشنواره به دبیرخانه رسیده که قطعا همه اینها مقابل دیدگان مخاطب قرار می‌گیرد. ممکن است به بعضی از موضوعات بهتر پرداخته شده‌باشد و بعضی هم نه. با انتخاب داوران مجموعه‌ای از این افتخارات را در این بخش شاهد خواهیم بود که با قلم و هنر هنرمندان برای مردم روایت شده‌است. نفرات برتر بخش ویژه هم مانند بقیه بخش‌ها در اختتامیه معرفی خواهندشد. با تلاش هنرمندان و تمهیدات دبیرخانه این آثار امسال غیر از نمایشگاه‌های رسمی در اکران شهری یا نمایشگاه‌های دیگر مقابل چشم مردم قرار می‌گیرد.

مردم را با نگاه عمیق جریانات هنری آشنا کنیم

پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، ویترینی از برترین آثار هنرمندان تجسمی است که مقابل دیدگان مردم قرار گرفته است. به گفته دبیران بخش‌های هشت‌گانه این جشواره، آثار ارسالی از لحاظ کیفی با سال‌های گذشته برابری می‌کند و در برخی بخش‌ها هم آثار فاخری به این جشنواره رسیده‌است. داوری آثار طی هفته‌های گذشته انجام گرفته و نفرات برتر بخش طوبای زرین و بخش ویژه در اختتامیه این رویداد معرفی خواهندشد. دکتر پریساد شاد قزوینی، دبیر بخش نقاشی پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر و عضو هیات علمی رشته نقاشی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س) و مدرس نقاشی در گفت‌وگو با جام‌جم از آثار ارسالی به بخش نقاشی و همچنین لزوم به‌روز شدن هنرهای تجسمی گفت. او همچنین با انتقاد از جریان‌های تخریب‌گر که این روزها باعث تعطیلی گالری‌ها و لطمه دیدن اقتصاد هنر شده‌اند، تاکید کرد: زبان هنر گویاترین زبان است و هنرمند باید آگاه باشد و نباید ارزش‌ها را نادیده بگیرد.

برداشتن دیوارهای بین رشته‌ای

دبیر بخش نقاشی جشنواره پانزدهم هنرهای تجسمی فجر با اشاره به این‌که در این دوره جشنواره نگاهی ایجاد شد که مرز میان هنر از آن حالت جدا بودن رشته‌های هنری در شاخه‌های مختلف مثل نقاشی و گرافیک تا اندازه‌ای برداشته شود، گفت: نمی‌توانم بگویم آثار زیاد بود یا کیفیت آنها عالی بود اما در حد و اندازه خودش کارهای خوبی ارائه شد و امیدوارم بتوانیم با نگاه‌های جدید و به ‌روز کردن این جریان حرکت‌های نوینی را داشته‌باشیم. البته صرفا نمی‌توانیم انتظار داشته‌باشیم، نقاشی‌ها محدود به استفاده از قلم‌مو روی بوم و نگاه‌های سنتی باشد. وی ادامه داد: در جشنواره امسال تا یک اندازه دیوارهای بین رشته‌ای در بخش نقاشی برداشته شد و به‌این‌ترتیب آثار دیجیتال هم ارائه شده‌ ولی این مساله نیازمند مباحث نقادانه و پایه‌ای است که این جریان را به‌نوعی برای مخاطب و برای کسانی که سفارش‌دهنده و حامی آن هستند، توضیح دهد. به اعتقاد من نگاه باید در حوزه آثار دیجیتال، جدید باشد. ما جریانی مثل هنر ونیز را داریم که در این هنر، چنین مرزهایی وجود ندارد و ما باید کم‌کم نگاه عمیق‌تر و جدیدتری داشته‌باشیم.

دکتر شاد قزوینی درباره موضوعات آثار ارسالی به بخش نقاشی هم گفت: موضوع بیشتر آثاری که برای بخش نقاشی جشنواره هنرهای تجسمی ارسال شد، مباحث آزاد است. البته کارهای ارزشی هم ارسال شد که با فراخوان جشنواره همخوانی داشت ولی در مجموع موضوع نقاشی‌ها آزاد است. فکر می‌کنم یک مقداری نیازمند این هستیم که نگاه‌های عمیق‌تری به جریانات هنری داشته‌باشیم و مردم را با این جریان‌ها آشنا کنیم. الان جریانی در جامعه هنری وجود دارد که گاهی اوقات در صداوسیما هم نشان داده می‌شود و مربوط به مباحث سیاه‌قلم است.یک نوع هایپررئال‌هایی که از نظر مردم جالب و جذاب است ولی در حقیقت جنبه هنری و خلاقانه ندارد. از اثر هنری که خلاقیت و نوآوری در آن وجود نداشته‌باشد مسلما نمی‌توانیم انتظار حرکت رو به جلو داشته‌باشیم. مباحثی در جلسات داوری داشتیم و در این ‌ارتباط صحبت کردیم که چنین مباحثی در صداوسیما، رسانه‌ها ، مجلات و روزنامه‌ها مطرح شود.

نقد کردن در قالب هنر

وی با انتقاد از تعطیلی گالری‌ها که باعث لطمه به اقتصاد هنر و هنرمندان شده‌است گفت: من همیشه معتقدم هنرمند صدقه‌بگیر نیست و دوست ندارد مورد الطاف قرار گیرد. باید اجازه بدهند هنر و هنرمند توانایی‌های خودش را نشان بدهد. این‌که گالری‌ها دست به چنین حرکتی زدند و تعطیل کردند بدترین حرکتی بود که به جریان‌هایی که می‌توانست مثبت‌تر باشد ضربه زد. من اصلا این حرکتی که گالری‌ها انجام دادند و برخی از هنرمندان هم تحریم کردند را قبول ندارم. نمی‌دانم که واقعا چه چیزی را تحریم کردند؟ مثل این می‌ماند که ما خودمان، خودمان را تحریم کنیم بعد هم بگوییم که اقتصاد هنرمندان دچار مشکل شده‌است. ای‌کاش حرکت‌های سازنده و مثبت داشتیم. اگر هنر ما هنر پویایی باشد به‌جای بستن، باید باز باشد و به‌جای این‌که گالری‌ها قهر یا تعطیل کنند از هنرمندان و هنرشان حمایت می‌کنند. الان در حوزه موسیقی هم مشکل داریم و کسانی که می‌خواهند کنسرت بگذارند از همه طرف مورد حمله قرار می‌گیرند. در کنار آن می‌بینیم وزارت ارشاد و سازمان‌های دیگر ملاطفت نشان می‌دهند و تقاضا می‌کنند که خواننده‌های عرصه موسیقی کاری‌های‌شان را اجرا کنند‌.

دکتر شاد قزوینی با تاکید بر این‌که می‌توان در قالب هنر نقد کرد گفت: جایی در دنیا ندیدم هنرمندان خودشان را تحریم کنند. متاسفانه هر گالری که خواست فعالیت کند به او توهین کردند و این نشان می‌دهد جریانی دنبال این ماجراست که سازنده نیست و یک جریان تخریبگر است. به اعتقاد من، این جریان نابودگر است. در دانشگاه با قشر جوان سروکار دارم. همیشه می‌گویم اگر اعتراض دارید زبان هنر گویاترین زبان است. شما فکر کنید با توهین یا حرکت‌های دیگر و حرف‌هایی که شایسته هنرمندان نیست، کاری پیش می‌رود؟ به‌جای آن با اثر هنری می‌توانید اعتراض کنید. اگر در تاریخ هنر نگاه کنیم در دوره‌های مختلف می‌بینیم هنرمندان با زبان هنر اعتراض کردند. کارهای فرانسیسکو گویا که بلایای جنگ دوران خود را به‌صورت عیان به تصویر کشید یا هنرمندانی مثل بنکسی یا تمام هنرمندانی که با کارهای‌شان حرف زدند، نه با خراب‌کردن و ویران‌کردن. این نشان می‌دهد برخی از هنرمندان ما راه‌شان را پیدا نکرده‌اند. باید ببینیم در این ماجرا کجا ایستاده‌ایم؟ سؤال اصلی من این است که جوان ما باید درک کند دود این قضایا به چشم چه کسی می‌رود؟ اگر جریانی مثل جشنواره شکل‌گرفته که من به‌عنوان یک ایرانی و به‌عنوان کسی که باور دارم ارزشی که وارد کشور شده ارزشی مقدس و پاک است به واسطه این ارزش اثرم را در چنین جایی ارائه می‌دهم. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که از لحاظ معرفتی، خانواده و اخلاقی آن‌قدر ارزش‌های والایی دارد که در کشورهای مسلمان دیگر نمی‌بینیم. هنرمند باید آگاه باشد و نباید ارزش‌ها را نادیده بگیرد. برای من یک ارزش بود در جشنواره تجسمی فجر شرکت کنم. امسال از نظر کمی ممکن است تعداد آثار پایین باشد اما از نظر کیفی سطح آثار پایین نیامده و اتفاقا سال مهمی در جشنواره پانزدهم هنرهای تجسمی است. به اعتقاد من کسانی که امسال در جشنواره شرکت کردند، قابل تقدیر هستند چون با این جو و حتی توهین‌ها شرکت کردند.

لزوم به‌روز شدن هنرهای تجسمی

دبیر بخش نقاشی جشنواره پانزدهم از لزوم به‌روز شدن هنرهای تجسمی گفت و ادامه داد: به‌عنوان کسی که به باورها اعتقاد دارم، معتقدم اگر هنرهای تجسمی نتواند خودش را به‌روز کند دچار افت خواهدشد. ما یک چیزی تحت عنوان هنر مفهومی داریم و چیزی که در پست‌مدرنیسم مطرح می‌شود همان چیزی است که در فرهنگ و هنر خودمان هزاران سال است که داریم. از آیین‌های سنتی گرفته تا تعزیه و نمایش‌هایی که ارائه می‌شود. همه اینها هنرهایی است که ما داشته و داریم. به اعتقاد من مسجد ما موزه است چون همه هنرها در آن نهفته است. از خوشنویسی، سفالگری، کاشیکاری تا نقاشی، نور، رنگ، فضا و صدا؛ همه اینها در مساجد ایرانی نهفته است. به اعتقاد من چقدر خوب است که جشنواره‌ ما رو به مسجدی‌شدن برود. وقتی داخل آن می‌رویم و برمی‌گردیم همه این هنرها را در آن می‌بینیم. اگر هنرمند خودش را به‌روز کند بدون شک افت نخواهد کرد و بنا به صحبت حضرت‌علی(ع) ما باید فرزند زمان خویشتن باشیم.

هنر ایران در جهان اسلام

شادقزوینی ضمن تاکید بر موضوع هنر اسلامی و مطرح شدن هنر ایران در جهان اسلام بیان کرد: اگر ذیل جشنواره فجر یا فراتر از آن، حرکتی بین‌المللی یا دست‌کم در مقیاس جهان اسلام برای هنر داشته‌باشیم، بازخوردهایی بسیار خوب خواهدداشت. وی گفت: در حال حاضر چیزی به عنوان هنر اسلامی در دنیا مطرح نیست و به اعتقاد من لازم است چنین جریانی از سوی یک کشور اسلامی تثبیت شود. اگر بتوانیم افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان و پاکستان را ساماندهی کنیم تا به عنوان یک جریان، به ویژه در جهان اسلام متمرکز باشیم، حتما دستاوردهایی ماندگار حاصل خواهدشد. مؤسسه اکو می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد اما متاسفانه مشکلی که همیشه در مؤسسه اکو داریم، این بوده که سیاستگذاری‌ها با آمدن مدیرکل جدید تغییر می‌کند و خیلی از فعالیت‌ها به سرانجام نمی‌رسد.

روزنامه جام جم