یکی از آن ۵نفر

به انگیزه بازی علی نصیریان به‌عنوان بازیگر اول این فیلم، نگاهی داشته‌ایم به کارنامه کاری این بازیگر پیشکسوت و به‌خصوص آثار وی در دوره‌های مختلف جشنواره فیلم فجر.بی‌شک علی نصیریان یکی از آن پنج پیر بازیگری تئاتر و سینمای ایران، عزت‌ا... انتظامی، جمشید مشایخی، داوود رشیدی و محمدعلی کشاورز است، که همچنان پرصلابت آبروی تئاتر و سینمای ملی ماست. او حالا در ۸۸ سالگی همچنان بر پرده سینما می‌درخشد تا جشنواره فیلم فجر که بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور است، به داشتن او ببالد. علی نصیریان متولد همین ماه است. او در ۱۵ بهمن، ۸۸ سال قبل در تهران به دنیا آمد. در دوران تحصیلات با چهره‌هایی همکلاس بود که بعدها در سینمای ایران برای خود نامی ‌دست‌وپا کردند؛ جمشید لایق، اسماعیل داورفر و مهدی فتحی. از همان دوران به تئاتر علاقه‌مند شد و در کلاس‌های اسماعیل مهرتاش آموختن این هنر را شروع کرد. بعدها به هنرستان هنرپیشگی رفت و با هنرمندانی چون فهیمه راستکار، بیژن مفید، حسین کسبیان و رفعت ‌هاشم‌پور هم‌دوره‌ بود. آشنایی با شاهین سرکیسیان راه او را به دنیای بازیگری هموارتر کرد و با عضویت در گروه هنر ملی، شروع به فعالیت پیگیر و حرفه‌ای کرد. علاوه بر بازیگری، نمایشنامه هم می‌نوشت و به‌همین‌دلیل در سال ۱۳۳۵ جایزه نخستین مسابقه نمایشنامه‌نویسی را برای نمایش «بلبل سرگشته» دریافت کرد. در سال ۱۳۳۶ اداره هنرهای نمایشی و سپس تلویزیون در ایران تأسیس شد و نصیریان به استخدام این اداره درآمد و گروه «تئاتر مردم» را با عزت ا... انتظامی، جعفر والی، رکن‌الدین خسروی و عباس جوانمرد تشکیل داد و به اجرای نمایشنامه‌هایی برای تلویزیون پرداختند. افتتاح تماشاخانه سنگلج در سال ۱۳۴۴ نقطه‌عطف دیگری در کار بازیگری او بود. او در همین دوران وارد سینما شد. خودش درباره داستان انتخابش به‌عنوان بازیگر فیلم «گاو» نخستین نقش‌آفرینی سینمایی‌اش گفته است: «سال ۱۳۴۷ یکی از شب‌ها که سر نمایش «آی باکلاه آی بی‌کلاه‌» بودیم دیدم یک جوان خوشگل و خوش‌تیپ به پشت صحنه آمد که داریوش مهرجویی بود. تا آن شب او را ندیده بودم، فقط شنیده بودیم که «الماس ۳۳» را ساخته است و به ما گفتند می‌خواهد فیلمی ‌به نام گاو بسازد که ما خیلی خوشحال شدیم و در این فیلم نقش مش‌اسلام را به من دادند. نگاه داریوش مهرجویی در فیلمسازی بسیار متفاوت و او اولین معلم من بود که به من یاد داد مقابل دوربین باید چگونه کار کنم.»این اتفاق راه او را برای بازیگری باز کرد و در چند فیلم مهم سال‌های دهه۵۰ مانند آقای‌هالو، دایره‌مینا، ستارخان و پستچی بازی کرد. او همچنین در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی نقش‌های زیاد و به‌یادماندنی بازی کرده است مانند بازی در نقش قاضی‌شارع در سریال «سربداران» با آن لحن پرطمطراق و خاص، نقش ابوالفتح صحاف در سریال «هزاردستان»، نقش حاج‌یونس در سریال «میوه ممنوعه» و نقش بزرگ‌آقا در سریال «شهرزاد».

نامرئی در چشم داوران

وقتی علی نصیریان روی سن مراسم اختتامیه جشنواره سی‌وهفتم رفت تا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد نقش مکمل را برای بازی در فیلم «مسخره‌باز» دریافت کند، به اشاره و کنایه، گلایه‌ای از این مسأله کرد که تا آن زمان داوران جشنواره فیلم فجر در دوره‌های مختلف بازی او را در فیلم‌های مختلف ندیده‌اند. سابقه حضور نصیریان در جشنواره فجر، به نخستین دوره جشنواره برمی‌گردد که او با فیلم‌های «مدرسه‌ای که می‌رفتیم» به کارگردانی داریوش مهرجویی و «آفتاب‌نشین‌ها» به کارگردانی مهدی صباغ‌زاده در این جشنواره حضور داشت. در دوره دوم این جشنواره، او با فیلمی ‌به کارگردانی و نویسندگی حبیب کاوش به نام «فصل‌خون»، به همراه «جایزه» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد حضور داشت. در دوره سوم جشنواره فیلم فجر، او با یکی از خاطره‌انگیزترین فیلم‌هایی حضور داشت که در آن بازی کرده است؛ «کمال‌الملک» به کارگردانی علی حاتمی‌ که در این فیلم نقش مظفرالدین‌شاه را به زیبایی بازی کرد.

بازی نصیریان در جشنواره چهارم که سال ۱۳۶۴ برگزار شد، با فیلم دیگری به نام «کفش‌های میرزانوروز» به کارگردانی محمد متوسلانی در ذهن مخاطبان مانده است، فیلمی ‌شوخ‌وشنگ با استفاده از قصه‌های ایرانی که به سبب پخش چندین‌باره از تلویزیون، در ذهن مخاطبان دهه شصتی ماندگار شده است.یکی از بازی‌های سخت و البته خوب نصیریان در فیلمی‌ از مسعود جعفری‌جوزانی به نام «جاده‌های سرد» رقم خورد که این فیلم هم در همان جشنواره چهارم پخش شد و به سبب فضای زمستانی و داستان پرکشش خود، علاوه بر استقبال مخاطبان توانست جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره را به‌عنوان بهترین فیلم از آن خود کند.نصیریان در دوره پنجم جشنواره، با فیلم «دزد و نویسنده» به کارگردانی کاظم معصومی‌ حضور داشت ولی این تنها فیلم او در این جشنواره نبود. او در نقش مستر فرهان، جزو تیم تولید «ناخدا خورشید» بود که البته بازی او در این فیلم به اندازه داریوش ارجمند که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد نقش اول را دریافت کرد و فتحعلی اویسی، نامزد سیمرغ بلورین بازیگر نقش مکمل به چشم داوران نیامد. البته او در این جشنواره نامزد سیمرغ بلورین نقش اول مرد شد اما برای فیلم «شیرسنگی» بازهم فیلمی‌ از مسعود جعفری‌جوزانی.«روز باشکوه» به کارگردانی کیانوش عیاری و «سال‌های خاکستری» ساخته مهدی صباغ‌زاده در دوره هفتم و «پول‌خارجی» ساخته رخشان بنی‌اعتماد در دوره هشتم جشنواره به همراهی «عشق من شهر من» به کارگردانی علی قوی‌تن در دهمین دوره جشنواره در سال ۱۳۷۰ دیگر حضورهای نصیریان در جشنواره فیلم فجر بود.

دایی‌غفور به‌یادماندنی

یکی از نقاط عطف کارنامه بازیگری نصیریان در سال ۱۳۷۴ و در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر اتفاق افتاد، زمانی که او در دو فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا بازی کرده بود. بازی در نقش دایی‌غفور فیلم «بوی پیراهن یوسف» به‌خصوص سکانس معروف فریادزدن در گورستان و بر سر گور خالی پسرش، در یاد بسیاری از مخاطبان سینمای ایران ماند اما همچنان داوران را برای اهدای سیمرغ بلورین مجاب نکرد. او در همان سال یکی از نقش‌های فرعی فیلم «برج‌مینو» از همین کارگردان را هم بازی کرد. یکی از ماندگارترین بازی‌های دوران بازیگری نصیریان، نقش ابوالفتح در سریال هزاردستان بود. از این سریال فیلمی‌ هم ساخته شد که با نام «کمیته‌مجازات» در جشنواره هفدهم فجر به نمایش درآمد. دوره بیست‌ویکم جشنواره فیلم فجر شاهد حضور نصیریان در فیلم «دیوانه‌ای از قفس پرید» به کارگردانی احمدرضا معتمدی بود؛ فیلمی ‌که هردو بازیگر نقش‌های اصلی آن یعنی پرویز پرستویی و نیکی کریمی، ‌نامزد دریافت سیمرغ شدند که نیکی کریمی، آن جایزه را برد.حضورهای دیگر او در جشنواره در دوره بیست‌ودوم با فیلم «شاه‌خاموش» به کارگردانی همایون شهنواز و دوره بیست‌وهفتم با فیلم «پستچی سه بار زنگ نمی‌زند» ساخته حسن فتحی بود. در بیست‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، شاهد اکران فیلم «شکارچی‌شنبه» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی درباره شکل‌گیری رژیم‌صهیونیستی بودیم که فیلم پس از کش‌وقوس‌های فراوان سرانجام در جشنواره اکران شد. او در دوره سی‌وسوم بازهم در فیلمی‌ از مسعود جعفری‌جوزانی شرکت کرد که درونمایه‌ای طنز با موضوع انتخابات در یک روستا را داشت، «ایران برگر» اگرچه در جشنواره مورد توجه زیادی قرار نگرفت اما در گیشه موفق بود. آخرین حضور به‌یادماندنی نصیریان در جشنواره فیلم فجر، با فیلمی‌از مجید مجیدی به نام «خورشید» بود که در جشنواره سی‌وهشتم حاضر بود. نصیریان در این فیلم نقش یک پیرمرد را داشت که یک باند قاچاق را مدیریت می‌کند. امسال نصیریان باسابقه‌ترین بازیگری است که در جشنواره حضور دارد و باید دید که این‌بار موفق خواهد شد موفقیت خود را در کسب سیمرغ بلورین یگانه‌ای که دریافت کرده، تکرار کند و آرشیو افتخارات خود را کامل‌تر و کارنامه‌اش را سنگین‌تر از این کند یا نه.

روزنامه جام جم