«سلاح ایرانی» روایتی جذاب از قدرت نظامی ایران

این مجموعه به بررسی توانمندی‌های نظامی و دفاعی نیروهای مسلح ایران می‌پردازد و در پنج قسمت تهیه و تولید شده است. در این مجموعه به توانمندی‌های شناوری ارتش و سپاه، توانمندی‌های موشکی ـــ دریایی ارتش و سپاه، پدافند هوایی و توانمندی‌ موشک‌های بالستیک اشاره شده است. داوود مرادیان تهیه کننده این مجموعه پیش از این ساخت «گیلن باره»، «کلاشینکف‌های آمریکایی»، «رویاهای آجری» و «بعد حصر» را به‌عهده داشته است. تالیف کتاب‌های «لنز بازی»، «دوربین بازی» و «درام بازی» و برگزاری چند دوره کارگاه‌های آموزشی برای مستندسازان جوان از جمله فعالیت‌های این هنرمند فعال در حوزه نشر و آموزش است. جام‌جم با او درباره این مجموعه مستند گفت‌وگویی داشته که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.

مستند سلاح ایرانی از آن آثاری است که به‌دلیل اهمیتی که دارد، قطعا زمان زیادی را صرف تحقیق و پژوهش آن کرد و از منابع بسیاری هم بهره گرفته‌اید. اصلا چطور شد که به فکر ساخت این مستند افتادید؟
حدود یک سال و نیم زمان صرف تحقیق و پژوهش این مجموعه شد. علتش این است که تا به حال مستند علمی نظامی تولید نشده بود. یعنی هر آنچه تولید شده و تولید می‌شود، پروپاگانداست. یعنی مخاطب به‌عنوان مثال فقط با یک موشک روبه‌رو می‌شود. درباره اهمیت و ساخت آن چیزی نمی‌داند. چنین آثاری هیچ اطلاعاتی به مخاطب نمی‌دهد، چون اطلاعاتی ندارد که منتقل کند اما این مجموعه می‌خواهد خیلی داستانی و علمی به مخاطب بگوید که مثلا موشک ضد کشتی چیست و تاریخچه آن چیست و چه زمانی وارد ایران شده و چه زمانی این صنعت بومی سازی شده است. یعنی روایت آن به‌گونه‌ای است که برای مخاطب عام جذاب، دیدنی و شنیدنی باشد.

می‌توان گفت مهم‌ترین تفاوت این مستند با سایر آثاری که در این زمینه ساخته شده، همین شیوه روایی آن است؟
بله و به همین علت فیلمساز باید پژوهش خاصی در زمینه تاریخچه این تسلیحات داشته باشد. به همین دلیل زمان زیادی را برای تحقیق این کار لازم داشتیم. ما از تاریخچه تسلیحات آغاز کردیم و به تاکتیک استفاده از تسلیحات و بعد به بومی شدن آن رسیدیم. یعنی دیتاها را خیلی شفاف و روایی‌گونه به مخاطب ارائه کردیم. اصلا تفاوت روایت و پروپاگاندا در همین مسأله است.

موضوعی با چنین اهمیتی جای آن نداشت که تعداد قسمت‌های بسیاری داشته باشد یا تولید این مجموعه با همین رویکرد به فصل‌های بعدی برسد؟
این مجموعه قرار بود در ۱۵قسمت روایت شود اما نتوانستیم بیشتر از پنج قسمت تولید کنیم. به این دلیل که نیروهای مسلح باید قانع شوند و ببینند که تاثیرش روی مخاطب چگونه است تا پای ساخت چنین مستندی بیایند. بنابراین فعلا این پنج قسمت را آماده پخش کرده‌‌ایم.

درباره قسمت‌های مختلف این مجموعه هم توضیح می‌دهید که به چه بخش‌هایی اختصاص دارد؟
هر قسمت از این مجموعه به طور مجزاست. نکته مهم این است که شاید شما به‌عنوان فیلمساز تصویری از یک شناور به مخاطب نشان بدهید و درباره آن پروپاگاندا کنید. از طرفی اطلاعات هم ندهید که اصلا شناور چیست و چگونه آسیب می‌بیند و چطور آسیب می‌زند و قابلیت‌های جمهوری اسلامی چیست و دلیل این‌که به سمت شناورهای کوچک اما به‌شدت مهلک رفته، چیست. چرا نیروی دریایی آمریکا بعد از حضور نیروی دریایی سپاه در خلیج‌فارس استراتژی ۱۰۰ساله‌شان را تغییر دادند و هزینه‌های بسیاری صرف می‌کنند تا این شناورها را مهار کننداز چه نشأت گرفته است. همه این موارد را در این مستندبه مخاطب ارائه کرده‌ایم. به هیچ عنوان در توانایی ایران اغراق نکرده‌ایم. با این حال تولید فصل‌های بعدی به همکاری‌های نیروهای مسلح بستگی دارد. اگر آنها احساس نیاز کنند، آمادگی لازم را برای ساخت فصل‌های بعد داریم. نکته مهم دیگر این است که آنچه ما در این مستند نشان می‌دهیم بدون اغراق فناوری ۱۵سال گذشته نیروهای مسلح ایران است. بنابراین اگر قرار باشد کشوری همه داشته‌هایش را رو کند، چیز دیگری باید تعریف کرد. کشورهای دیگر هم جز آمریکا تسلیحات روز خود را نشان نمی‌دهند اما آمریکا تسلیحات نداشته‌اش را هم نشان می‌دهد. شما بعضا در آمریکا رونمایی از تسلیحاتی را می‌بینید که هنوز عملیاتی نشده است. با این حال کشورهای دیگر ترجیح می‌دهند تسلیحات استراتژیک خود را در صندوقخانه نگه دارند. چون تسلیحات‌شان برای دفاع کردن است. به همین دلیل اغلب مستندهایی که در این زمینه می‌سازیم، توان و فناوری ۱۵ـــ۱۰ سال پیش است.

گویا در تدارک ساخت مجموعه مستندی به نام «جزایر ایران» هم هستید. آیا آن مجموعه در امتداد سلاح ایرانی و مرتبط با آن است؟
نه ادامه سلاح ایرانی نیست ولی ما طرحی را حدود یک سال و نیم قبل در روایت فتح باز کردیم که به جزایر ایرانی خلیج‌فارس ورود کنیم و مستند این جزایر را بسازیم. با شبکه مستند وارد مذاکره شدیم و قرار است پایان آن را به سرانجام برسانیم. یعنی انتهایش را نمی‌بندیم. تفاوت این کار هم با سایر مستندهایی که تاکنون ساخته شده و دیده‌اید مثل «ایرانگرد» یا «اقلیم» این است که نگاه آنها به بحث اقلیم و یک نگاه توریستی به جزایر است. بنابراین با دیدن چنین مستندهایی تصمیم گرفتیم جزایر را به‌گونه‌ای تصویرسازی کنیم که علاوه بر زیبایی موجود، به حماسه و مردم نگاری و تاریخش هم بپردازیم. یعنی این موارد برای ما در اولویت قرار دارد.

مثالی هم در این باره می‌زنید؟
به عنوان مثال، قطعا شما مستندها و برنامه‌های بسیاری را درباره جزیره هرمز دیده‌اید اما آیا می‌دانستید که هرمز نسبت به جمعیتش بالاترین میزان شهید دفاع‌مقدس را داشته است؟ آیا ام‌الشهدای هرمز را کسی تاکنون روایت کرده است؟ کسی که چند شهید داده و خودش هم در سال ۶۶ شهید شده است. آیا به ماجراهای اطراف جزیره هرمز در دهه ۶۰ کسی پرداخته است؟ آیا اهمیت دفاع مردم در مقابل پرتغالی‌ها را کسی گفته است؟ می‌خواهم بگویم همه نگاه‌ها تا امروز به این جزیره توریستی بوده اما نگاه ما این گونه است که جزایرمان مملو از حماسه، تاریخچه و مردم نگاری‌های گفته نشده است.

برای ساخت این مستند از منابع بومی استفاده کرده‌اید؟
بله و این مستند در فاز نخست به مجموعه جزایر نازعات یعنی (جزیره ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک و سیری) خواهد پرداخت. درباره این چهار جزیره از تاریخی که به ایران برگشته‌اند، مستندی ساخته نشده که ما قرار است در مجموعه جزایر ایرانی به آنها بپردازیم. در مراحل بعد هم به جزیره هرمز ورود می‌کنیم. ضمن این‌که می‌کوشیم از کارگردان‌های بومی دعوت به همکاری کنیم. یعنی کارگردان‌هایی که تاکنون سراغ شان نرفته‌ایم. در واقع می‌توانم بگویم ما در روایت فتح در یک سال گذشته راهبردی داشتیم که آموزش دیده‌های حوزه هنری را رصد کردیم و ۱۲فیلمساز را معرفی یا حمایت کرده‌ایم. این جوان‌ها در تهران مستقرند و ما با آنها مستندهای تولیدی و آرشیوی کار کرده‌ایم. حالا می‌خواهیم این روند را به سمت استان‌ها هدایت کنیم و همزمان با دوره‌های آموزشی روایت فتح، کار تولید را هم به آنها بسپاریم که مجموعه مستند جزایر ایرانی، فرصت خوبی برای عده‌ای از این جوان‌هاست.

گام بزرگ نیروهای مسلح

داوود مرادیان در پاسخ به این سؤال که پیش از مستند سلاح ایرانی در زمینه‌های دیگری چون اقتصاد سیاسی فعالیت می‌کرده و از این رو ساخت این مجموعه می‌تواند برای او به‌نوعی چالش محسوب شود هم می‌گوید: سلاح ایرانی، چالش بسیار سختی بود اما برای نیروهای مسلح گام بزرگی محسوب می‌شود چون ما در روایت فتح ارگان وظیفه‌مان، عمل کلی سپاه و بسیج است. یعنی به صورت کلی به سپاه و بسیج می‌پردازیم. لکن خودمان را ارگان روایی نیروهای مسلح هم می‌دانیم. بنابراین وقتی ارتش هم کاری انجام می‌دهد، ما نشان می‌دهیم. به همین دلیل تولیدات سال قبل هم بسیار متنوع بود. از تولید آثار درباره کرونا تا بررسی نقش بسیج در تحولات اجتماعی.

روزنامه جام جم