لطیف‌ مثل‌ جشن‌تکلیف

در میان پچ پچ‌های دخترانه، ته دلم خیلی خوشحال بودم، چون نماز خواندن را از مادرم یاد گرفته بودم. به همین دلیل در میان پچ‌پچ‌هایی که با همکلاسی‌هایم داشتم، گفتم من که نماز خواندن را بلدم و بزرگ شدم! همکلاسی‌ها نگاهی به من کردند و گفتند: واقعا؟! من هم سری به علامت رضایت تکان دادم و گفتم مادرم قرار است برای من چادر نماز بدوزد. بعد از آمدن از مدرسه به مادرم گفتم:«مامان کی می‌ریم برای من پارچه بخری، چادر بدوزی؟» مادر با لبخند نگاهی به من کرد و گفت: «امروز با خیاط هماهنگ کردم که بریم پارچه بخریم و ...» دست‌های مهربان مادر را گرفتم و به پارچه فروشی رفتیم. صاحب مغازه کلی پارچه‌های گلدار زیبا را رو به رویم گذاشت و گفت: «خب ببینیم دخترم برای جشن تکلیف کدام پارچه را انتخاب می‌کند؟» من هم که محو تماشای پارچه‌های رنگارنگ شده بودم، نگاهی به چشمان مادرم انداختم و گفتم: «مامان این پارچه که گل‌های ریز صورتی داره رو برام می‌خری؟» هیچ وقت اولین روزی که چادر نماز گلدارم را به سر کردم و در مدرسه کنار بچه‌ها جشن تکلیف را گرفتیم از یادم نمی‌رود و ... حالا بعد از گذشت ۳۰ و چند سال، این خاطره زیبا و به یاد ماندنی به واسطه پخش برنامه حسینیه معلی که تصویرگر جشن تکلیف دختران ایران زمین بود، زنده شد و همین بهانه‌ای بود تا نگاهی به این برنامه داشته باشیم که برای نخستین بار تصویری زیبا از جشن تکلیف دختران ایران زمین را نشان داد تا برای همیشه در ذهن شان به یادگار گذاشته شود.

همه دختران در حالی که چادرهای سفید به سر داشتند که دور تا دور آن با گل‌های رنگی مزین شده، وارد مهد قرآنی شدند؛ مهد قرآنی که به نام حسینیه معلی شهره است و قرار بود پذیرای فرشته‌های ۹ ساله باشد که خلعت زیبای تکلیف را به تن کنند. دختران قرار بود دست بیعت و دوستی به مادر خوبی‌ها، حضرت فاطمه زهرا(س) بدهند.

فرشتگانی در چادرهای سفید

دانش‌آموزان با چادرهای سفید و با بال‌های فرشته‌گون نامحسوس دست‌های یکدیگر را گرفته و وارد حسینیه معلی شدند. همه گرد هم در وسط سالن نشستند و مادران که همراه فرزندان‌شان بودند اطراف حسینیه نشستند و فضا عطرآگین به نفس‌های مادرانه شد. حضور مادران و بچه‌ها در حسینیه چشمگیر بود. بچه‌ها لبخند بر لب داشتند و حس رضایت بر صورت مادران دیده می‌شد که هر کدام خوشحال از این که دختران‌شان به سن تکلیف رسیده‌اند. فضای حسینیه آن‌قدر گرم بود که حس غریبگی در بچه‌ها نبود. در این مجلس شوقی در صورت والدین وجود داشت که گاهی با گره خوردن نگاه‌شان به دختران، خنده‌ای را بر لب دوطرف می‌نشاند. مجمع ذاکران در گوشه‌ای از سالن بودند. گرمای فضای برنامه به گونه‌ای بود که انگار سازندگان برنامه حسینیه معلی سفره‌ای برای دانش‌آموزان پهن کرده بودند؛ سفره‌ای به نام جشن نماز. بچه‌ها هم با شوق و ذوق نشسته و منتظر شروع جشن بودند. دست‌اندرکاران برنامه به پشتوانه ابا عبدا...(ع) سفره‌ای برای جشن تکلیف دختران پهن کردند که خاطره این جشن برای همیشه در ذهن فرشته‌های کوچک باقی بماند. به همین دلیل بخش‌های متنوعی را تدارک دیده بودند، بخش‌هایی که هرکدام همراه با نوآوری‌های زیبایی بود. آنها سعی کردند برای نخستین بار آموزش احکام را در قالب نمایش ارائه کنند.

اجرای طنازانه بخش احکام

بخش نمایش متفاوت از اجراهایی بود که تا به امروز از تلویزیون دیده شده. یک روحانی همراه با یک بازیگر احکام نماز خواندن را در قالب یک نمایش با نمک به بچه‌ها آموزش دادند. چاشنی‌های با نمکی که هر دو حین اجرا داشتند، خنده را به لب بچه‌ها آورد و بچه‌ها با صدای بلند می‌خندیدند. در این بخش وضو گرفتن، نیت کردن و ... با زبان بسیار نرم روایت شد. قصه‌گویی آنها به حدی دلنشین بود که برای همیشه در ذهن بچه‌ها می‌ماند. البته سفره حسینیه معلی برای فرشتگان ایران‌زمین شامل بخش‌های متنوع دیگر بود و یکی از بخش‌هایی که طراوت تازه‌ای به برنامه دمید، حضور دو روحانی همسان بود که اجرای بخشی از برنامه را به عهده داشتند. هر دوی آنها که به نام حمیدرضا و محمدرضا فغانی بودند سعی کردند با اجرای طنازانه به بچه‌ها یاد بدهند که از این به بعد چطور باید موهای‌شان را از نامحرم بپوشانند و... آنها در طول اجرای‌شان تلاش کردند با بهره بردن از زبان نرم و طنز به نحو مطلوب به بچه‌ها یاد بدهند که چطور باید احکام دین را رعایت کنند. این جنس اجرا تابه‌حال در تلویزیون دیده نشده بود و می‌توان گفت این جشن زمینه‌ای برای ترغیب دانش‌آموزان به سوی معنویات بود و حسینیه معلی با برنامه‌ریزی صحیح این جشن را برگزار کرد تا نشان دهد چطور می‌توان یک مرحله از زندگی دختران ایران‌زمین را به بهترین شکل و در قالب‌های نو آموزش داد.

مدح حضرت‌رقیه(س)

بخشی دیگر از برنامه اختصاص به مولودخوانی با لهجه کرمانی داشت که فضای مراسم را عطرآگین کرده بود و این بخش هم برای بچه‌ها تازگی داشت. نغمه‌خوانی حاج‌احمد واعظی و اجرای مدح حضرت‌رقیه(س) از دیگر بخش‌های جذاب برنامه بود که رنگ‌ولعاب خاصی به فضای برنامه داده بود. همچنین حاج‌عبدالرضا هلالی هم سرود عزیزم‌حسین(ع) را اجرا کرد.

از دیگر بخش‌های این سفره جشن‌تکلیف حسینیه معلی تجلیل از فرزندان شهدا بود، فرشتگانی که پدران‌شان با جانفشانی حافظ امنیت مردم بودند. نکته قابل‌تامل این بود که سازندگان برنامه حسینیه معلی این بخش را مورد غفلت قرار نداده بودند و همه ذاکرین روی سن حضور داشتند و علاوه بر تجلیل از فرزندان شهدا به بچه‌ها یاد دادند که چطور همه خانواده شهدا هستیم، چراکه وقتی پدر دوستی شهید می‌شود، یعنی ما عموی خود را از دست می‌دهیم. از دیگر بخش‌های جذاب برنامه که رنگ ویژه‌ای به فضای برنامه داده بود، اجرای گروه سرود دختران لرستان با لباس‌های محلی بود. بچه‌ها با چشمانی خندان نظاره‌گر برنامه بودند و برای‌شان این بخش جذاب بود و از تماشای این گروه لذت می‌بردند.

تماشای این جشن‌تکلیف بی‌نظیر که برای نخستین بار بود از تلویزیون پخش شد، نشان داد که می‌توان برنامه‌های معارفی را به بهترین شکل اجرا کرد. امید است با استمرار این فضاها و هدایت شور و شوق دانش‌آموزان این آموزش‌ها برای‌شان تثبیت شود. زیرا جشن‌تکلیف یک‌بار اتفاق می‌افتد و برگزاری باکیفیت از نکات مهمی است که باید از سوی مدیران مدارس و حتی مسئولان آموزش‌وپرورش جدی گرفته شود، چراکه این جشن نقطه مهمی از زندگی فرزندان ما در مواجهه با احکام اسلامی است. توجه به کیفیت و کمیت مراسم در کنار هم می‌تواند بر عمق و تاثیرگذاری این نوع از جشن‌ها بیفزاید. لباس و چادر زیبا و خوش‌رنگ و هدیه‌ای که والدین به بچه‌های خود در این روز می‌دهند و نوع برگزاری جشن، برکتی به همراه دارد که بچه‌ها را به سمت ماندگاری معنویات در زندگی ترغیب کند.

تبلیغ دین یعنی همین

دکتر ابراهیم سعیدی: بعد از انقلاب امر تبلیغ دین معنای تازه‌ای پیدا کرد. مهم‌ترین خروجی این نگاه‌ نو، ورود جدی روحانیت به شهرها و شهرستان‌ها در رمضان و محرم به‌عنوان مبلغ بود. کم‌کم زبان سخت حوزوی هم صورت جدیدی می‌گرفت. همان‌گونه که امام‌خمینی(رحمت‌ا...) با وجود تسلط بر ادبیات و شمایل حوزوی، با زبان مردم با مردم سخن می‌گفتند. با گذر زمان خروجی حوزه‌های علمیه افرادی مانند حاج‌آقای قرائتی شدند که حتی از زبان طنز برای ارائه مفاهیم قرآنی بهره گرفتند و مورد استقبال جامعه قرار گرفتند. حالا هم حسینیه معلی شبکه سه سیما در راستای فعال‌کردن این قابلیت مهم عمل کرده است و خروجی آن روحانیونی شده‌اند که با زبان شیرین و بعضا طنز، اجراهایی دلنشین و شیرین دارند. این موضوع واکنش‌های مثبت زیادی را نه‌تنها در جامعه دینی و مذهبی ایران، بلکه در اقشار مختلف مردم به همراه داشته است.

روزنامه جام جم