غربت «هنر انقلاب»

مرتضی گودرزی دیباج، هنرمند نقاش با تاکید بر مظلوم شمردن هنر انقلاب گفت: از پیش از اسلام تا اسلام و پس از آن، مظلوم‌تر از هنر نداریم. به طرز شگرفی هنر انقلاب ـــ که می‌توانیم به عنوان گرایش یا مکتب در نظر بگیریم ـــ غریب است. تقریبا اگر تمام تاریخ هنر را بررسی کنیم که تبدیل به جریان شده، قبل از اسلام تا پس از اسلام در ایران، یک حمایت سیستماتیک پشت مکاتب ما آمده است، از جمله مکاتب هنر تیموری، قاجار و… حتی هنر اسلامی ما هم شامل این تعریف است که تبدیل به آثار درخشان می‌شود.

گودرزی با بررسی مکتب هنر انقلاب تصریح کرد: یکی از افتخارات تمدنی ما هنر انقلاب اسلامی است. باید به هنر انقلاب ببالیم چون مستقل بوده و منشأ آن مردمی است. هنر انقلاب به بنیان‌های جهان‌بینی انقلاب پاسخ می‌دهد و برای اولین بار با توجه به باورهای اسلامی و دینی یکسری دانشجو که پشتوانه‌ای هم نداشتند، به صورت خودجوش به جریان انقلاب می‌پیوندند و آثاری می‌آفرینند که با انقلاب همراهی می‌کند.

نگاه هنر انقلاب کاربردی است

در ادامه گفت‌وگو، مرتضی اقبالی با اشاره به تحولی که انقلاب اسلامی ایجاد کرد، به نقش هنر و هنرمند در این جریان پرداخت: قاعده بحث برمی‌گردد به یک تحول تاریخی. ما در نقطه‌ای از تاریخ قرار گرفته‌ایم که تمام جریانات تاریخی از دوره رنسانس به بعد می‌خواهند انسان‌مداری را در تمام زمینه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در دست بگیرند و تفکر حسابگر را در مقابل تفکر معنوی قرار دهند و می‌بینیم که این تفکر حسابگر در دنیای امروز به بن‌بست خورده است. شهید آوینی می‌گوید که در قرن ۱۸ یکی از سوالاتی که اکثر متفکران می‌کردند این بود که هنر برای چه؟ که در نهایت به یک تقسیم‌بندی رسیدند که هنر را به دو دسته تقسیم کرد: هنرهای کاربردی و هنرهای زیبا. هنرهای زیبا هنری بود که بر چیزی جز زیبایی تعهد نداشت. ولی هنرهای کاربردی دو کار انجام می‌دهد؛ یکی این‌که سودمندند و دیگر این‌که سفارش‌پذیرند. شهید آوینی اعتقاد داشت که اگر بخواهیم روی این قضیه تاکید کنیم که هنرهای کاربردی مفید هستند باید روی این سودمندی و مفیدبودن یک قاعده‌ای داشته باشیم و قاعده آن سفارش‌پذیربودن است. هر هنری که سفارش‌پذیر است، تفکرپذیر هم هست و چون تفکرپذیر است، تعهد‌پذیر هم هست. یعنی همان چیزی هست که در انقلاب داشتیم.

در هنر انقلاب خدا فاعل است

عبدالحمید قدیریان نیز با اشاره به فاعل اصلی در امر هنر گفت: وقتی داریم درباره مفهوم عظیمی به نام انقلاب صحبت می‌کنیم و درباره هنر، تعریفی که ما درباره انقلاب می‌کنیم، هنرش را نیز تعریف می‌کنیم. هنر تبعه است. وقتی می‌گوییم تبعه است باید برویم سراغ فاعل اصلی. هنرمند فاعل اصلی نیست. در سبک‌های خارجی هم همین‌طور است. اگر بخواهیم با این موضوع نگاه کنیم پس فاعل چه کسی است؟ چه در انقلاب و چه در تجلی‌های بعدی که خود امام (ره) نیز تاکید داشت، فاعل را خدا ببینیم. خدا را به عنوان یک کلمه مقدس آن بالا نبینیم. یک کننده در میدان ببینیم.

وی با بیان این‌که باید سراغ بحث‌های فکری قرآنی برویم، توضیح داد: اگر بخواهیم هنر انقلاب را به معنای اصلی‌اش صحبت کنیم باید برویم از مجرای قرآن نگاه کنیم. در بحث ریشه‌ها اول باید پایه‌ها را شناخت و یکی از این پایه‌های اصلی قرآن است که بعد همه تعاریف باید از آیات قرآنی بیرون بیاید. هنرمندان باید وارد این فضا بشوند. باید دین‌شان را بفهمند. ما باید به طرف نور برویم و هنر انقلاب باید به سمت فهم معارف قرآنی برود که ثمره‌اش نور می‌شود.