تاریخ دزدی

کم‌کاری، قصور، غفلت و سهل‌انگاری مستمر مسئولان و مدیران عرصه فرهنگ و هنر به‌ویژه سینمای ایران باعث شد که به‌تدریج دانشمندان و مفاخر این سرزمین را خارجی‌ها در قالب برنامه‌های مختلف فرهنگی و به‌خصوص تولیدات سینمایی و تلویزیونی به تاراج بردند و حتی به نام و با هویت خود سند زدند. در این میان به‌ویژه کشور همسایه ترکیه، سهم مهمی در این مصادره ایفا کرده و بعد از دریافت بنچاق جعلی مولانا و ساخت سریال مولانا و حتی سنگ‌اندازی و شیطنت در تولید سینمایی ـ تلویزیونی مشترک با ایران «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی، حالا با ساخت سریال «نابغه کوچک: ابن‌سینا» قدم دیگری در این راه برداشته تا پازل مصادره شخصیت‌های بزرگ و مسلم ایرانی را تکمیل‌کند.

جزئیات اندک درباره سریال
با وجود این‌که ظاهرا نخستین قسمت سریال نابغه کوچک؛ ابن‌سینا، (۷ می‌‌۲۰۲۳) یکشنبه گذشته پخش شد اما هنوز نسخه‌ای از آن در سایت‌های دانلود فیلم و سریال‌های خارجی و فضای مجازی و کانال‌های تلگرامی نیست و احتمالا باید از مدتی بعد و با پخش قسمت‌های بعدی سریال، منتظر بارگذاری آن در این منابع دانلودی باشیم. جالب این‌که حتی در سایت معتبر IMDB هم خبر و اطلاعاتی درباره این اثر نیست و در سایت‌های دیگر هم چندان به نام و نشان و جزئیاتی از این سریال برنخوردیم. تنها در دو سایتyorumguncel و turkswatch کشور ترکیه، اطلاعات مختصری درباره برخی عوامل فیلم موجود است؛ این‌که سریال محصول tabii پلتفرم دیجیتال شبکه TRT است و هاکان ارسلان و علی اوزل آن را با فیلمنامه‌ای از احسان یلدیریم کارگردانی کرده‌اند. کان آلپ دایی که نقش دوران کودکی ابن‌سینا را بازی می‌کند، در پستی اینستاگرامی خوشحالی خود را از بازی در نقش دانشمند ابوعلی‌سینا اظهار کرده و نوشته است: «من سینا را در سریال نابغه کوچک؛ ابن‌سینا به تصویر می‌کشم. این پروژه نقطه‌عطفی در زندگی من خواهد بود.» همچنین با سر زدن به صفحه این بازیگر می‌توانید عکس‌هایی از مراسم فرش قرمز این سریال و گردهمایی بازیگران و عوامل آن را تماشا کنید.

بازیگوشی همسایه
با این‌که از ترکیب بازیگران و عوامل و البته تیزر سریال به‌نظر می‌رسد با اثر چندان مهم و جذابی طرف نیستیم و چهره‌های مشهور و محبوب سینما و تلویزیون ترکیه در آن حضور ندارند اما حتی همین اقدام ترکیه برای ساخت اثر زندگینامه‌ای ابن‌سینا را می‌توان زنگ خطری در ادامه روند مصادره‌های این همسایه دانست. هرچند شهرت و جایگاه دانشمند ایرانی به وسعت منطقه و جهان است و نمی‌توانیم با نگاهی انحصاری، جلوی روایت‌های بین‌المللی درباره او را بگیریم و حتی باید از این خوانش‌ها برای افزایش اهمیت بزرگان ایرانی استقبال کرد اما مشکل اینجاست که غالبا این مواجهه‌ها به‌ویژه از سمت ترکیه با شیطنت و بازیگوشی همراه است و در آثار چندان یا اصلا نشانی از خاستگاه، هویت و فرهنگ ایرانی شخصیت‌هایی چون ابن‌سینا و مولانا نیست. اگرچه به‌خصوص درباره سریال نابغه کوچک؛ ابن‌سینا قضاوت و نقد و تحلیل را باید به بعد از دیدن سریال موکول و از پیشداوری دوری کرد اما عقبه تاریک ترکیه درباره مصادره مولانا و ابن‌سینا (به‌ویژه با مصداق قبلی نصب مجسمه ابن‌سینا در آنکارا با عنوان دانشمند بزرگ ترک!) کفه ترازو را به نفع جعل و مصادره شخصیت‌های ایرانی از سوی کشور همسایه سنگین می‌کند. در سایت turkswatch از سریال نابغه کوچک؛ ابن‌سینا در کنار سریال «مولانا: جلال‌الدین رومی» به‌عنوان یکی از پنج درام تاریخی ترکیه نام برده شده است که از قضا همگی در پلتفرم tabii پخش شده یا می‌شوند. هرچند در شرحی که در این سایت‌ها درباره این دو سریال آمده به‌وضوح به هویت ایرانی شخصیت‌های بزرگی چون مولانا و ابن‌سینا اذعان گردیده و خاستگاه و عقبه این بزرگان انکار نشده اما در راستای تکمیل پازل مصادره‌ها، در متن سریال‌های تولیدشده حتی‌الامکان از این اعتراف‌ها و اشاره‌ها پرهیز و دوری می‌شود و همه چیز در جهت پیوندها و پیوست‌های جعلی الصاق شخصیت‌ها به عثمانی و کشور ترکیه است. قدرت رسانه‌ای ترکیه و فعالیت مستمر و هدفمند آنها در فیلم و سریال‌سازی با صادرات قابل‌توجه محصولات فرهنگی به‌ویژه در منطقه هم به‌موقع به یاری این مصادره‌های پیاپی می‌آیند و در یک خبرسازی و هیاهوی رسانه‌ای دست به حمایت از این تولیدات و هوچی‌گری فرهنگی می‌زنند.

واکنش‌های بی‌نتیجه در دوره انفعال
جمله‌ای که بازیگر نوجوان نقش ابن‌سینا به گفتن آن می‌بالد، قابل‌تامل است و باید باعث هوشیاری و بیداری مسئولان و مدیران فرهنگی کشور شود که با توجه به انفعال همیشگی آنها بعید به نظر می‌رسد. چنین بالندگی و افتخاری برای بازی در نقش کودکی و نوجوانی بوعلی‌سینا باید نصیب یک بازیگر وطنی می‌شد. جعل و مصادره ترکیه درباره شخصیت‌های بزرگ ایرانی و مفاخر این سرزمین جای خود اما این بازیگوشی‌ها معلول بی‌تفاوتی و چه‌بسا بی‌غیرتی متولیان فرهنگی در این خصوص هم هست. چرا بعد از ساخت سریال بوعلی‌ سینا در ۳۸ سال قبل، دیگر اقدام فرهنگی و هنری ویژه‌ای در عرصه سینما، تئاتر و... صورت نگرفت و آثار فاخر و شایسته‌ای درباره ابن‌سینا و دیگر شخصیت‌های فرهنگی و علمی این سرزمین ساخته نشد؟ چرا تنها عادت داریم به‌جای کنش، واکنش به اقدامات و خوانش‌های شیطنت‌آمیز همسایه‌ها و هالیوود و غرب داشته باشیم؟ نتیجه این غفلت و انفعال فرهنگی پیوسته و ریشه‌دار و بی‌درمان، همین حسرت‌ها و اظهار تاسف‌هاست. وا اسفای جدید، همین واکنش‌های اخیر به بهانه تولید و پخش سریال نابغه کوچک؛ ابن‌سینا محصول ترکیه در فضای رسمی و رسانه‌ای کشور و فضای مجازی به‌ویژه توییتر است. مسئولان فرهنگی و هنری و سینمایی ما اما حتی نا و نیت و عزم و اراده‌ای برای واکنش به این جعل و مصادره مستمر ندارند، کنش که پیشکش.