اخیرا تیمی از مهندسان و دانشمندان آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) با الهام‌گیری از شکل بدن و نوع حرکت مار، موفق به طراحی و ساخت یک ربات مفصلی شده‌اند که قادر خواهدبود در سطوح یخی و لغزنده به راحتی حرکت کند. تیم طراح امیدوار است این ربات که به نام «جست‌وجوگر سطح‌پیما حیات خارجی» یا به اختصار «EELS» شناخته می‌شود، بتواند روزی به کاوش در سطح «انسلادوس»، قمر یخی سیاره کیوان بپردازد.
بر فرض اگر شکلی دیگر از حیات در منظومه شمسی وجود داشته‌باشد، این حیات قطعا در سطح آن سیاره یا قمر نخواهدبود؛ زیرا هیچ کدام شرایط لازم برای میزبانی حیات را ندارند. با وجود این نیز تاکنون میلیاردها دلار هزینه صرف جست‌وجوی حیات در سطح میکروسکوپی در مریخ شده‌است و کماکان نیز ادامه‌دار خواهدبود. اما اقیانوس‌های پنهان در قمرهای یخی نیز گزینه مناسب و جذابی برای این نوع جست‌وجوها هستند. برای مطالعه چنین محیط‌هایی به کاوشگری نیاز است که هم بتواند در آب حرکت کند و هم پیش از آن بتواند با حفاری در سطح، خود را به اقیانوس داخلی و پنهان در زیر برساند. به عقیده دانشمندان، اروپا، قمر سیاره مشتری که اولین قمر یخی کشف‌شده منظومه شمسی است، دارای پوسته‌ای یخی با ضخامت بین ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر است که عملیات حفاری را به چالشی ترسناک تبدیل می‌کند. از سوی دیگر، انسلادوس نیز آبفشان‌هایی دارد که گمان‌می‌شود مستقیما از سطح به اقیانوس داخلی متصل می‌شود. این شرایط فرصتی مناسب برای رباتی مانند EELS برای واردشدن به اقیانوس‌های داخلی را فراهم می‌کند. اطلاعات ابعاد دقیق این آبفشان‌ها در دسترس نیست و همچنین هنوز نمی‌دانیم آیا آبفشان‌های دیگری در سایر قمرهای یخی نیز وجود دارد یا خیر. به همین دلیل باید عملیات جست‌وجو و کاوش در بزرگ‌ترین شکاف آبفشان موجود و با منعطف‌ترین و باریک‌ترین وسیله طراحی‌شده، انجام شود.
علاوه بر جست‌وجوی حیات فرازمینی، ربات‌های مانند EELS، ممکن است روزی قادر به کاوش بخش‌هایی از ماه یا سیارک‌هایی باشد که برای دیگر ربات‌ها ممکن است نباشد. حتی می‌توان از آنها برای انجام عملیات جست‌وجو و نجات در غارها و یخچال‌های طبیعی روی زمین نیز بهره‌برد. متئو رابینسون، مهندس رباتیک JPL در این باره می‌گوید: «هرچند برخی ربات‌ها در شرایط خاصی، عملکرد بهتری نسبت به دیگر ربات‌ها دارند، اما ربات EELS این قابلیت را دارد که در مکان‌هایی به کاوش بپردازد که سایر کاوشگرها نمی‌توانند و ایده اصلی این بود که رباتی طراحی کنیم که بتواند همه کاری انجام‌دهد.» وی در ادامه می‌افزاید: «زمانی که پا به مکانی ناشناخته می‌گذارید و نمی‌دانید چه چیزی پیدا خواهیدکرد، باید از رباتی همه‌کاره و آگاه به خطر استفاده کنید که می‌تواند به‌تنهایی تصمیم‌گیری کند.»
در حال حاضر ربات EELS که حدودا ۱۰۰ کیلوگرم جرم و ۴ متر طول دارد، در حال انجام آزمایش‌های لازم برای بهبود و تقویت کارایی خود است. ربات EELS باید کاملا مجهز به پیشرفته‌ترین سامانه‌های پردازش اطلاعات باشد تا بتواند در صورت مواجه با خطرات و موانع، سریعا و به صورت خودکار تصمیم‌گیری کند. زیرا اگر بخواهیم دستورات اجرایی را از زمین صادر کنیم، حدودا ۷۲ دقیقه طول می‌کشد تا این دستورات با سرعت نور از زمین به انسلادوس برسند که نمی‌تواند آنچنان مفید واقع شود.
هدف تیم طراح این است که تا اواخر سال ۲۰۲۴ میلادی/ زمستان ۱۴۰۳ یک ربات آماده برای عملیات داشته‌باشند. اما با این حال، حتی اگر گروه به این هدف بلندپروازانه دست یابد، EELS جدای از سفر هفت تا ۱۲ ساله خود به سمت زحل، باید زمان زیادی را در انتظار مأموریت سپری کند زیرا در حال حاضر مأموریت سفر به انسلادوس، جایی در میان برنامه‌های ناسا در دهه آینده ندارد. علاوه بر این، نگرانی‌های بسیاری در خصوص هزینه بازگشت نمونه‌های موجود در مریخ وجوددارد که باعث می‌شود تا حدودی، جایی برای ایده‌های جدید این‌چنینی در سال‌های آینده باقی‌نماند.
منبع: IFL Science
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
