خاورمیانه و بحران اقلیمی

با این اوصاف خاورمیانه در زمره آسیب‌پذیرترین مناطق جهان قرار می‌گیرد. ورای آن که خاورمیانه از بزرگ‌ترین مناطق خشک و نیمه خشک و فوق خشک جهان است، جنگ‌های داخلی و کشمکش‌های منطقه‌ای نیز میزان حساسیت‌پذیری آن را افزایش می‌دهد. به علاوه چاره‌اندیشی‌های جهانی مبنی بر فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی نیز برای کشورهای این منطقه که اقتصادهای متکی بر سوخت‌های فسیلی و الگوهای توسعه‌ای نفت‌محور دارند، مشکل‌ساز است.
براساس تخمین کارشناسان در سال‌های آتی خاورمیانه دو برابر جهان گرم‌تر خواهد شد. همچنین کاهش ۱۲ درصدی منابع آب در حوضه‌های آبریز تا سال ۲۰۵۰، افزایش تعداد روزهای گرم سال، وقوع رویدادهای حدی و شکل‌گیری امواج شدید گرمایی برای این منطقه پیش‌بینی می‌شود. هرچند که همین حالا نیز برخی معضلات زیست‌محیطی در خاورمیانه به مرحله محسوس رسیده است.
بحران آب و کم‌آبی ناشی از کاهش بارش و بهره‌برداری بیش از حد سفره‌های آب زیرزمینی به ویژه در کشاورزی، بالا آمدن سطح آب دریاها و شور شدن منابع محدود آب شیرین و سیاست‌های نادرست برخی کشورها و ناتوانی‌های دیپلماتیک در حوزه آب بستر را برای بروز منازعات جدی بر سر آب ایجاد خواهد کرد. هر چند که اصلاح نکردن الگوی مصرف و بهره‌برداری بیش از حد از سفره های آب زیرزمینی معنایی جز فرونشست زمین ندارد.
از طرفی برای برخی مناطق مانند کویت وقوع سیلاب‌های بندرها و مناطق ساحلی و زیر آب رفتن مناطق مسکونی پیش‌بینی می‌شود. خشکسالی و بیابان‌زایی با وقوع ریزگرد می‌تواند مسبب تغییر کیفیت هوا شود. همانطور که در سال‌های اخیر افزایش گرد و غبار در هوای عربستان، عراق، سوریه و ایران موید این مساله است. همه این مسائل به همراه مشکلات داخلی و خارجی کشورهای منطقه و نپرداختن به محیط‌زیست شرایط را برای ظهور جنگ، وجوه مختلف ناامنی و غیرقابل سکونت شدن خاورمیانه فراهم می‌کند. هرچند این معضلات برای کشورهای کم برخوردار و ضعیف‌تر با سیاست‌های نادرست در عرصه‌های مختلف از سیاست‌گذاری انرژی گرفته تا سایر موارد بیش از پیش بر وخامت اوضاع خواهد افزود. بهبود روابط میان کشورهای این منطقه، کاهش تنش، مبادله دانش و فناوری و اتخاذ تصمیمات منطقه‌ای در زمینه‌های انرژی، مدیریت منابع آب و ارتقای امنیت می‌تواند سبب ارتقای توانمندی و تاب‌آوری کشورها در مواجهه با این بحران شود.