یک‌میلیون لیتر شیرابه زباله در چاه‌های مازندران

براساس آمار موجود، روزانه به‌طور متوسط در شرایط عادی ۴۰۰۰ تن زباله در مازندران تولید می‌شود که در فصول ورود بیشتر مسافران این میزان تولید به دوبرابر افزایش می‌یابد. هم‌اکنون به‌دلیل نبود کارخانه‌های مدرن زباله‌سوز و زیرساخت‌های نوین مربوط، بخشی از این زباله‌ها بدون تفکیک و جداسازی در محیط‌زیست مازندران به‌ویژه در مناطق جنگلی و حوضه‌های آبریز استان دفع می‌شود. به گفته کارشناسان، از این زباله‌ها گازهای مختلف تخریب‌کننده محیط‌زیست متصاعد و شیرابه سمی تولید می‌شود که این مساله از عوامل خسارت‌باری است که می‌تواند شمال کشور را از جنگل تهی کند. نکته مهم دیگر این‌که در مازندران به‌دلیل حاصلخیزی زمین برای کشاورزی و نیز بالابودن سطح آب زیرزمینی، زمین کافی برای دفن زباله موجود نیست و مراکز دفن زباله‌های شهری استان هم در مناطق جنگلی، زراعی و حاشیه رودخانه‌ها قرار دارند و ظرفیت آنها برای دفن زباله اشباع شده است.

چهره زشت جنگل‌های زیبا!
به گفته مسئولان مازندران، این استان ۲۲ شهرستان، ۶۴ شهر، ۵۸ بخش و ۳۲۶۰ روستای بالای ۲۰ خانوار دارد که ۳۱ مرکز پردازش و دفن زباله در حدود ۱۰۰ هکتار در نقاط مختلف آن جانمایی شده است. بااین‌حال وضعیت زباله‌ها و شیرابه‌های ناشی از آنها در مازندران به جایی رسیده که معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری عنوان کرده آب‌های این منطقه از ایران به‌واسطه تولید میلیون‌ها لیتر شیرابه که در جنگل و کوه و دشت روی هم انباشت شده‌اند در معرض خطر سمی‌شدن قرار دارند. رضا علیخانی با بیان این‌که بازچرخانی آب و پسماند دو موضوع مهم استان است که هر دوی آن برای مناطق مختلف مازندران اولویت دارد، می‌گوید: «مازندران، منطقه‌ای با تنوع بالای زیست‌محیطی است که ۸۰درصد آن را جنگل و مرتع و ۲۰درصد را جلگه تشکیل می‌دهد.» براساس آمارهای مستند که هرازگاهی از طرف استانداری و سازمان حفاظت محیط‌زیست و شهرداری‌ها منتشر می‌شود، روزانه ۴۰۰۰ تن زباله شهروندان مازنی جمع‌آوری و در روستاها و شهرستان‌ها دفن یا روی هم انباشت می‌شود اما چون مازندران یکی از استان‌های مسافرپذیر بوده و در تعطیلات مختلف هموطنان زیادی به سمت آن می‌روند آمار تولید زباله هم در پیک سفرها تغییر کرده و در این ایام به حدود ۸۰۰۰ تن در روز می‌رسد. بنا به گفته مسئولان، بیشتر جمعیت مسافران و گردشگران مازندران به شهرستان‌های غرب مازندران که اطلس تمام‌نمای گردشگری است سفر می‌کنند که پیامدهای زیست‌محیطی حضور آنان نمود بیشتری دارد. به‌عنوان‌مثال در تعطیلات نوروزی امسال بنا به آمار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، ۲۰میلیون و ۳۳۱هزار و ۹۹۰ نفر ــ شب اقامت مسافران در دیار علویان ثبت شده است.

آب‌ها در امان نیستند
به گفته معاون عمرانی استاندار مازندران، تولید یک‌میلیون لیتر شیرابه، به‌صورت روزانه از زباله و پسماند در این استان یک فاجعه است. علیخانی با بیان این‌که ۱۴۰هزار حلقه چاه آب در مازندران وجود دارد که ۷۰۰ حلقه از این چاه‌ها آب‌شرب است، می‌گوید: «به‌دلیل بالا بودن سطح آب، خطر فسفات و کربوهیدراته شدن آب‌شرب به‌ویژه در غرب استان بسیار بالاست و این منطقه را تهدید می‌کند.» وی با اشاره به این‌که دو زباله‌سوز ساری و نوشهر و شش کارخانه کود کمپوست در مازندران با میانگین ۴۷درصد پیشرفت کاری در حال ساخت هستند که تنها توان پردازش ۲۵۰۰ تن زباله را دارند، تاکید می‌کند: «مازندران ۱۵۰۰ تن کمبود ظرفیت در این بخش دارد که با آغاز طرح‌های جدید در رامسر، چالوس و آمل و با اتمام طرح‌های قبلی، شاید مشکل پسماند حل شود.» آن‌طور که مسئولان مازنی عنوان می‌کنند باید با سیاست دپوی صفر به زباله‌ها نگریست و از انباشت زباله در استان دور شد. بر همین اساس باید زباله‌های موجود امحا و تبدیل به کود و کمپوست، گازوئیل، برق و آب تصفیه‌شده شوند که این کار ۷۵درصد زباله را شامل می‌شود و ۲۵درصد دیگر باید مورد بازیافت قرار گیرند.ضمن این‌که در کنار شیرابه‌ زباله‌ها، استفاده از کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی و همچنین فاضلاب خانگی و صنعتی، آب سفره‌های زیرزمینی را هدف قرار داده و آنها هم از تهدید آلوده‌شدن‌ها به دور نیستند.

طلا بودن زباله را ببینیم
به گفته کارشناسان، امروزه دیگر تولید زباله نه‌تنها برای شهرهای توسعه‌یافته دنیا تهدید نبوده بلکه برخی آن را فرصتی جهت تولید، اشتغال و درآمدزایی برای شهرداری‌ها می‌دانند. برابر اسناد موجود، برای تولید یک تن کاغذ باید ۱۷ درخت تناور قطع شود درحالی‌که در شهری‌های بزرگ ایران می‌توان از بازیافت زباله‌های خشک روزانه ۶۰۰ تن کاغذ به‌دست‌آورد و از قطع افزون بر ۱۰هزار درخت در روز جلوگیری کرد اما این مساله در استان گردشگرپذیری همچون مازندران چگونه است؟! این‌که در همه ایام سال به‌ویژه در تعطیلات و فصول گردشگری بیشترین اخبار ناشی از تهدید زیست‌محیطی مربوط به پراکندگی و انباشت زباله در مازندران به گوش می‌رسد بدون این‌که بدانیم زباله‌هایی که ما برای سوزاندنش به هر دری می‌زنیم در کشورهای دیگر به‌عنوان طلای کثیف شناخته می‌شود. در اکثر کشور‌های اروپایی پس از چندین بار بازیافت زباله در نهایت آن را در کوره‌ای در مرکز شهر می‌سوزانند و از این نیروگاه زباله‌سوز بدون آن‌که بوی بدی متصاعد شود برای تامین آب‌گرم شهر استفاده می‌کنند و نمونه‌های بی‌شمار دیگری از بهره‌برداری مفید از زباله‌ها وجود دارد که حتی در کشورهای جهان‌سوم هم مرسوم شده است.