چالوس دیگر جاده نمی‌شود!

وقتی در اواسط ماه جاری بارش‌های رگباری و سیل‌آسای باران آغاز شد، مناطق کوهستانی استان‌های مازندران، البرز‌، سمنان و برخی محورها و مسیرهای این استان‌ها به دلیل جاری شدن روان‌آب‌ها مسدود شد. شرایط نامناسب جوی به حدی بود که با هشدار مدیریت بحران استانداری مازندران بر اساس اخطاریه هواشناسی مبنی بر تقویت سامانه جریان شمالی و تشدید بارش‌ها و کاهش دما، تمام دستگاه‌های امدادی در این استان به حالت آماده‌‌باش درآمده بود.در میان مسیرهای پر رفت و آمد، جاده چالوس از جمله از محورهای مهمی بود که گرفتار سیلاب شد و بارش‌های رگباری به حجم ۵/۱۴میلی‌متر علاوه‌بر خساراتی که به زیرساخت‌ها، منازل و اموال مردم وارد کرد، باعث گرفتار شدن مسافران در محور چالوس به کرج شد.آن‌طور که اعلام شده حجم بارش و خسارات وارده به جاده کرج-چالوس در ۳۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. این گفته مسئولان است اما باید یک حقیقت را پذیرفت و آن هم این‌که این حجم از ساخت و سازهای بی‌ضابطه در کنار رودخانه و رفت و آمد هزاران خودرو در این جاده هم سابقه نداشته است.بعد از وقوع حادثه ۳۰ اکیپ راهداری از استان‌های قزوین، قم و تهران به کمک راهداری البرز رفتند تا با حضور در نقاط مختلف جاده کرج-چالوس، این مسیر را در کمترین زمان ممکن بازگشایی کنند.

بازسازی‌ها زیربنایی باشد
داریوش امانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان این‌که ایجاد یک مسیر جدید و ترمیم قسمت‌های تخریب شده جاده چالوس در دستور کار است، گفته: «برآورد اولیه کارشناسان بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان خسارت است که جبران آن از اعتبارات راهداری به استان ابلاغ شده است. ایمن‌سازی کامل جاده هم به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که در حال پیگیری آن هستیم.»
سرهنگ شیرانی، رئیس مرکز کنترل ترافیک پلیس راهور فراجا نیز درباره وضعیت ترافیکی جاده‌های منتهی به شمال کشور اعلام کرده که در حال حاضر تردد روان در محور چالوس حدفاصل شهرستانک تا مرزن آباد برقرار است،حدفاصل میدان امیرکبیر تا شهرستانک در مسیر رفت و برگشت تا اطلاع بعدی مسدود است و تردد از مسیر جایگزین آزادراه تهران - شمال انجام می‌شود.
چند روز پیش وقتی گروهی از خبرنگاران همراه استاندار البرز و جمعی از مسئولان برای بازدید از وضعیت موجود به جاده چالوس رفته بودند، گفتند رفع خسارات و بازسازی برخی نقاط از مسیر نیاز به اقدامات اساسی و زیربنایی دارد.آن طور که عنوان شده، مسئولان به دنبال بازگشایی سریع جاده چالوس تحت هر شرایطی هستند که همین مساله می‌تواند در بارش‌های بعدی دوباره مساله‌ساز شود و فجایع دیگری به همراه داشته باشد.اما سوال اساسی اینجاست که چرا باید استان‌های شمالی اولین انتخاب هموطنان برای سفرهایشان باشد و آیا واقعا ایران فقط شمال است؟ ذکر این نکته ضروری است که با توجه به سیلاب اخیر در جاده چالوس و مشکلات قبلی، این جاده دیگر به حالت سابق باز نمی‌گردد و دیگر جاده سابق نمی‌شود.

ایران، فقط شمال نیست
بی‌شک استان‌های شمالی با طبیعت و دریا و ساحل دل‌انگیزشان از جمله مناطق زیبای ایران به شمار می‌آید اما باید اعتراف کرد نمی‌توان آنها را زیباترین نامید، مگر این‌که سفری به استان‌های دیگر نداشته باشیم. سه استان گلستان و مازندران و گیلان با مساحتی حدود ۵۸ هزار کیلومتر مربع وبا جمعیتی بیش از هفت میلیون نفر به یکی از متراکم‌ترین نقاط ایران تبدیل شده است.جالب اینجاست که همین سه استان در برخی تعطیلات شاهد حضور مسافرانی است که تعدادشان بیش از جمعیت ساکن است.مثلا عید فطر گذشته بالغ بر هشت میلیون نفر به استان‌های مازندران، گیلان و گلستان سفر کردند. یکی از مهم‌ترین مشکلات مرتبط با سفرها در ایران این است که هنوز توزیع زمانی و مکانی سفر وجود ندارد. به دلیل این‌که در ایران، تمام خانواده‌ها حق دارند خانه یا بخشی از منزل خود را برای یک یا چند شب اجاره بدهند و همچنین مسافران اجازه دارند در هر نقطه‌ای چادر بزنند، مسافرت‌های بدون برنامه هم زیاد است و کسانی که قصد سفر دارند، بدون رزرو محلی برای اقامت، راه را در پیش می‌گیرند و به امید خدا...
به همین دلیل مهم نیست در چه فصلی و چه شرایطی باشیم. تابستان گرم یا زمستان سرد. مهم این است که با چند روز تعطیلات پشت سر هم خودروها پشت به پشت به هم می‌چسبند و قطاری از دود و سروصدا را به وجود می‌آورد و راه شمال را در پیش می‌گیرد.حتی مرور و خاطرات و حوادث گذشته هم درس عبرت نمی‌شود و جمع کثیری از خانواده‌ها با یک جمله معروف «ما هم یکی از همین مردم...» بدون بررسی وضعیت راه‌ها و آب و هوا و اسکان، راهی را در پیش می‌گیرند که خودشان تشکیل دهنده بخشی از ترافیک سنگینی هستند که بعضا تا ۲۴ ساعت وقت‌شان را به همراه هزاران لیتر سوخت هدر بدهند.

محیط‌زیست، قربانی اصلی
بر اساس آمارها، گیلان و مازندران در صدر بیشترین میزان پذیرش مسافر در نوروز امسال بود. جدا از بروز مشکلات ریز و درشت برای هموطنانی که فقط شمال را برای سفرها‌یشان انتخاب می‌کنند، باید گفت محیط‌زیست و حیوانات و جانوران هم قربانی این بی‌برنامگی است.بی‌شک حفظ محیط‌زیست، آسیب نرساندن به درختان، نزدیک نشدن و غذا ندادن و دست نزدن به حیوانات به‌ویژه توله حیواناتی که مادرشان در کنارشان نیست، نریختن زباله در طبیعت، روشن نکردن آتش، توجه به فرهنگ جامعه محلی و انتفاع آنها، رعایت مسائل فرهنگی و اعتقادی به‌ویژه در ‌محیط‌های روستایی، حفظ ایمنی و بهداشت شخصی و جمعی، حفاظت از میراث‌فرهنگی، توجه و احترام به معلولان و سالمندان، مراقبت از کودکان، مدیریت ترافیک و همچنین فرهنگسازی برای تعامل قومیت‌ها در کنار هم از جمله نکات بسیار مهم در یک سفر به شمار می‌آید که همگی در سایه بی‌برنامگی‌ مسئولان گم شده‌است.

به‌هم خوردن زندگی در یکطرفه‌ها
در مسیر جاده کرج به چالوس روستاهای زیادی وجود دارد که ساکنان آنها هم مثل دیگر شهروندان کار می‌کنند و حق زندگی دارند اما ترددهای بی‌حساب و کتاب و بی‌برنامگی در مدیریت ترافیک، باعث شده در مقابل خوش بودن عده‌ای، آنها همیشه متضرر شوند.به عنوان مثال هر پنجشنبه و جمعه جاده چالوس به نوعی یکطرفه می‌شود. این یکطرفه شدن در هر تعطیلات دیگری هم اتفاق می‌افتد. ساکنان این روستاها می‌گویند چرا راه ما باید بسته شود تا گروهی دیگر از جنوب به شمال یا از شمال به سمت جنوب به راحتی حرکت کنند؟ آیا مسئولان به مسافران بدهکارند که هر هفته راه ما را می‌بندند و ما باید مطیع آنها بوده در تعطیلات هیچ حق انتخابی نداشته باشیم؟ این جملات تکراری را بارها و بارها از رسانه‌ها شنیده‌ایم که «تردد انواع وسایل نقلیه از ساعت ۱۳تا۲۴ امروز از کرج و ابتدای آزادراه تهران - شمال به مرزن‌آباد ممنوع است و با اعلام مأموران پلیس راه درمحل، تردد از ساعت ۱۶تا۲۴ نیز از مرزن‌آباد به کرج و تهران یکطرفه خواهد بود.»جملاتی که برای ساکنان روستاهای این منطقه یعنی به‌هم خوردن زندگی.

تجربه‌ای جدید برای تابستان
با آغاز تابستان مسافرت‌ها هم بیشتر می‌شود و در این میان جاده‌های منتهی به شمال کشور است که شلوغ‌تر از همیشه باید مشکلات و معضلات قبلی را تجربه کند.حضور در مناطق خوش آب و هوا و معتدل در تابستان گزینه اول است اما باید اعتراف کرد که در این مدت حداقل سه استان گلستان، مازندران و گیلان نمی‌توانند اولین انتخاب باشند.شاید ساعت‌ها معطلی در ترافیک جاده‌های منتهی به سواحل شمال به همراه خستگی و گرمای شرجی، در مقایسه با سفر به منطقه‌ای کوهستانی و خوش آب وهوا آن‌قدرها هم مقرون به صرفه نباشد.استان‌های غربی و شمال‌غرب ایران همیشه آب و هوای دل‌انگیزی داشته‌اند. به عنوان مثال زنجان، همدان، آذربایجان و اردبیل می‌تواند گزینه بسیار اید‌ه‌آلی برای مسافرت‌های تابستانی باشد.شاید باورش سخت باشد اما هنوز هم در برخی از مناطق این استان‌ها شب‌ها را باید با سیستم‌های گرمایشی تا صبح سپری کرد و هوای خنک و دل‌انگیز سحرگاهی آنها هر روحی را جلا می‌دهد.با جست‌وجویی ساده در مورد استان‌های دیگر می‌توان از تابستان در پیش با هزینه‌ای کمتر لذت بیشتری برد و منطقه جدیدتری را تجربه کرد.

بی‌توجهی به آبخیزداری
بهره‌گیری از علم آبخیزداری می‌تواند از وقوع بسیاری از حوادث ناگوار جلوگیری کند. موضوعی که سال‌هاست روی آن تاکید می‌شود، اما هنوز برنامه مشخصی برای اجرایی شدن آن ارائه نشده است. علی شهبازی، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز در گفت‌وگو با «جام‌جم» می‌گوید: سیل وقتی خالص باشد مشکلی ندارد، اما همراه با رسوب و گل و لای قدرتی چندبرابر ایجاد می‌کند و اگر بتوانیم با اقدامات آبخیزداری این رسوبات را بگیریم و دامنه‌ها را تثبیت کنیم و آب در دامنه‌ها و آب‌راهه‌ها خالص شود، قدرت سیل کاهش می‌یابد.برای جلوگیری از هر گونه بحران در حوزه‌های آبخیز، مدیریت جامع حوزه آبخیز با همکاری دستگاه‌های مرتبط در حوزه‌هایی همچون جاده چالوس و ساوجبلاغ که در پایین دست خود صنعت و جمعیت را دارد باید بهمن‌گیر، پل و سد ایجاد کرد.با این‌که سازه‌های آبخیزداری در جاده چالوس عملکرد مثبتی داشته اما سیلاب‌های اخیر در اثر بارش‌های ناگهانی و شدید بهاری که خسارت‌های مالی به وجود آورد، نشان داد باید یکبار دیگر در برنامه‌ها بازنگری کرده و برای روزهای سخت آماده باشیم.وقوع سیل در جاده چالوس و بروز خسارات بسیار، تلنگری به تمام مسئولان است که از این مسیر و سد آن محافظت بیشتری شود.