ماجرا پس از آن آغاز شد که یک ارتش خصوصی به نام واگنر که متحد پوتین بودهاند و سالها به دولت او خدمت کردهاند، با فرماندهان ارتش دچار زاویه شده و پس از چند هفته نارضایتی و کشمکش، درنهایت سلاح خود را بهسوی کرملین نشانه گرفتند.
ارتش واگنر که ارتش روسیه را متهم میکند در اوکراین آنها را قربانی کرده، در ابتدا اعلام کرد قصد حمله به دولت را ندارد اما پس از سخنرانی پوتین و حمایت قاطع او از ارتش، حالا واگنر میگوید بهدنبال رئیسجمهوری جدید است!
اما در این تحولات چند نکته را باید در نظر داشت که مهمترین آن، رخنه سرویسهای امنیتی غرب در میان ارتش واگنر و تحریک آنها علیه پوتین است. در واقع شکست آمریکا و اروپا در جنگ اوکراین، حالا آنها را به توطئه جنگ داخلی در مسکو ترغیب کرده و چه ابزاری بهتر از یک ارتش غیررسمی و مواجببگیر که نقش اسب تروا را بازی کرده و با لباس خودی، از پشت به پوتین خنجر بزند؟
ترکیب واگنر
گفته میشود ترکیب ارتش واگنر، شامل قاتلان و کلاهبرداران و اوباشی است که در جنگ به خدمت گرفته شدهاند؛ بنابراین برای آنها تفاوتی نمیکند که به کدام طرف جنگ شلیک کنند؛ شاید هرکجا منافع بیشتری داشته باشد!
با این حال نباید این نکته مهم را از نظر دور داشت که ارتش واگنر فاقد توان کافی برای مقابله با ارتش روسیه است و بنابراین بدیهی است توفیق چندانی در ایجاد یک جنگ داخلی تمامعیار نخواهد داشت اما این به آن معنا نیست که ایجاد جبهه جدید درگیری داخلی در خاک روسیه، نمیتواند به ضعف روسها در جنگ اوکراین منتهی شود و این خود برگ برنده غرب برای ایجاد فشار بیشتر بر پوتین جهت پایان درگیری اوکراین خواهد بود.
بهاین ترتیب میتوان چنین پیشبینی کرد که اگر ارتش روسیه بتواند بهطور برقآسا ارتش واگنر را وادار به تسلیم کند، مسکو با شدت بیشتر جنگ اوکراین را پیش خواهد برد اما اگر این تنش به درازا بکشد یا کرملین با کییف به صلح خواهد رسید یا آنکه ممکن است خشم پوتین، روسها را وادار به استفاده از سلاح هستهای در شرق اروپا کند که تبعات آن غیرقابل باور خواهد بود.
هشدار صریح پوتین
رئیسجمهور روسیه در مقابل تحرکاتی که واگنر طی روزهای اخیر صورت داده، لحن ملایمی را به کار نگرفته است! پوتین از خیانت تمامعیار واگنر سخن میگوید و اینکه این گروه دو راه بیشتر پیش رو ندارد: بازگشت از مسیر پرهزینهای که در پیش گرفته یا تحمل تبعات سخت خیانت به کشور در حین جنگ اوکراین! قطعا میتوان خیانت اخیر واگنر را نوعی تلاش برای امتیازگیری بیشتر از دولت و ارتش روسیه در فضای فرامتنی نبرد با ارتش اوکراین قلمداد کرد. بهعبارت بهتر، واگنر نگاهی ابزارگرایانه و معاملهگرایانه با جنگ اوکراین و تحولات جاری در آن دارد.
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در نخستین واکنش خود پس از تنش نیروهای واگنر و ارتش این کشور گفت که کشورش با یک خیانت داخلی مواجه شده است. پوتین در سخنرانی زنده تلویزیونی خود گفت: آنچه امروز با آن مواجه شدیم، خیانت از جبهه داخلی محسوب میشود و باید تمام نیروهایمان را متحد کنیم. از پشت به ما خنجر زدند و باید تاوانش را بپردازند. روسیه در نبردی سخت برای آیندهاش درگیر است و لازم است هر آنچه موجب ضعف ما در این نبرد میشود، کنار گذاشته شود. پاسخ مسکو به این خیانت و این شورش مسلحانه سخت خواهد بود.
آدرسی به نام غرب
یکی از مهمترین موارد مطرح شده در سخنان پوتین، جایی است که صراحتا به نقش «اربابان نئونازیها» که کنایه از همان آمریکا و اتحادیه اروپاست، اشاره میشود: «روسیه در حال دفع «تجاوزات نئونازی و اربابان آنها» است. مردم به نیروهای ارتش بپیوندند و همه اختلافاتی را که میتواند توسط دشمنان خارجی مورد سوءاستفاده قرار گیرد کنار بگذارند. ما برای جان و امنیت مردم خود، برای حاکمیت و استقلال خود میجنگیم، برای حق روسیه بودن و روسیه ماندن. مقامات اجازه نخواهند داد که شکاف در روسیه تکرار شود، ما از مردم محافظت خواهیم کرد. نیروهای مسلح روسیه دستورات لازم را برای خنثی کردن سازماندهندگان این شورش مسلحانه دریافت کردهاند.» گفتنی است روسیه حکم دستگیری یوگنی پریگوژین، رئیس گروه شبهنظامی واگنر را صادر کرد. مسکو، پریگوژین را به شورش مسلحانه علیه خود متهم کرده و به نیروی اطلاعاتی روسیه ــ افاسبی ــ دستور عملیات ویژه علیه او را داده است. کرملین همچنین از نیروهای واگنر خواسته که فرمانده خود را بازداشت کنند و تحویل مسکو دهند. همزمان و در پی تهدیدهای گروه واگنر، شهر روستوف، در ۱۰۰ کیلومتری شرق روسیه و هممرز با اوکراین، در وضع آمادهباش قرار گرفته و تدابیر امنیتی در اطراف مکانهای مهم تشدید شده است. کاروان بزرگی از نیروهای زرهی ارتش روسیه از مسکو به سمت مناطق جنوبی این کشور در حرکت هستند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد