کودتا علیه استعمار

این سومین شوکی است که به کاخ الیزه در طول ماه‌های اخیر وارد می‌شود. پس از کودتا در بورکینافاسو و نیجر علیه دولت‌های تابع فرانسه، اکنون گابن به تازه‌ترین کانون بحران‌ساز علیه پاریس تبدیل شده است. صورت‌مسأله در آفریقا مشخص است. فرانسه یک‌به‌یک در حال ازدست‌دادن تسلط سیاسی بر مستعمرات سابق خود است. موضوعی که قطعا به مذاق دیگر بازیگران غربی مانند واشنگتن و لندن نیز خوش نیامده است، زیرا حضور نظامی، اقتصادی و امنیتی فرانسه در مناطق گوناگون آفریقا در اکثر موارد با هماهنگی و در مسیر تامین منافع آمریکا و انگلیس صورت می‌گیرد. به عبارت بهتر، در جریان تحولات اخیر نه صرفا فرانسه، بلکه مثلث پاریس ــ واشنگتن ــ لندن آسیب دیده است. موضع‌گیری خاص واشنگتن، پاریس و لندن در قبال رخدادهای اخیر در نیجر، به‌وضوح نشان داد که ترس آنها جهت قطع تسلط بر منابع انرژی کشورهای آفریقایی و ازبین‌رفتن ظرفیت ژئوپلیتیکی آنها جدی است.

منابعی که از دست می‌رود

اصلی‌ترین نگرانی فرانسوی‌ها، مربوط به منابع غنی انرژی در کشور گابن و ازدست‌رفتن آنهاست. ازجمله صادرات گابن می‌توان به نفت، منگنز، الوار و اورانیوم اشاره کرد. گابن از اعضای اوپک و اتحادیه آفریقاست و از لحاظ درآمد سرانه نخستین کشور آفریقای‌سیاه و دومین کشور آفریقایی پس از لیبی است. سه‌چهارم مساحت گابن با جنگل پوشیده شده‌است. ذخایر عظیم اورانیوم این کشور سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای کشورهای اروپایی و به‌ویژه فرانسه را تأمین می‌کند و مقدار آن به ۱۷۱۳ تن بالغ می‌شود اما این منابع غنی، به تامین امنیت و اقتصاد جمعیت دومیلیون نفری این کشور آفریقایی منجر نشده، زیرا در طول سال‌ها و دهه‌های گوناگون، شاهد تاراج رسمی این منابع توسط بازیگران غربی (مخصوصا پاریس) و دولت وابسته به غرب در گابن بوده‌ایم. 
یکی دیگر از نگرانی‌های غرب، مربوط به موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک این کشور آفریقایی است. گابن در غرب آفریقای مرکزی، در همسایگی خلیج گینه و در سواحل شرقی اقیانوس اطلس قرار گرفته و با کشورهای جمهوری کنگو، کامرون و گینه استوایی همسایه است. 
بنابراین، گابن به آب‌های آزاد راه دارد و همین مسأله اهمیت آن را برای غرب دوچندان می‌سازد. این کشور یکی از مهم‌ترین متحدان فرانسه در آفریقای‌ مرکزی به‌شمار می‌آمد که از سال ۲۰۰۹ تحت ریاست‌جمهوری علی بونگو اداره می‌شد اما اکنون اتفاق بی‌سابقه‌ای در گابن روی داده‌است. 

رمزگشایی از کودتای گابن 

کودتای نظامی در گابن به معنای سقوط یکی دیگر از حکومت‌های متحد پاریس در کشورهای فرانسوی‌زبان آفریقا است. علی بونگو به مدت ۱۴ سال در منصب ریاست‌جمهوری گابن بوده است. او اولین‌بار در سال ۲۰۰۹ پس از فوت عمر بونگو، پدرش به ریاست‌جمهوری رسید. پدر او به مدت ۴۱ سال بر گابن حاکم بود. حدود ۴۰۰ نظامی فرانسه به‌طور دائمی در گابن مستقر بوده و اکنون در وضعیت بلاتکلیفی به‌سر می‌برند. قطعا استقرار دولت نظامیان در گابن، قدرت مانور پاریس در گابن را محدود کرده و این کشور را مانند نیجر و بورکینافاسو به پاشنه‌آشیل کاخ الیزه در آفریقا مبدل خواهد ساخت. 

اساسا شهروندان آفریقایی اهمیتی برای غرب ندارند 

لوئیمبازی عیسی کاتانگلو، فعال امور فرهنگی و جوانان در اوگاندا درخصوص تحولات جاری در قاره‌آفریقا و نگاه سلبی شهروندان کشورهای گوناگون این قاره نسبت به سلطه غیراعلامی اما ملموس کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس و فرانسه می‌گوید: «بیانیه‌هایی که غرب در خصوص حمایت از دموکراسی و انتخابات در آفریقا منتشر می‌کند، اعتبار و واقعیتی ندارد. اساسا شهروندان آفریقایی برای غرب اهمیتی ندارند. کشورهایی که خود را توسعه‌یافته می‌دانند، از آفریقا و مناطق درحال‌توسعه به‌عنوان زمین بازی خود استفاده می‌کنند. تبعیض نژادی که در قرون گذشته علیه آفریقایی‌ها از سوی استعمارگران اعمال می‌شد، اکنون به گونه‌ای دیگر در حال تکرار است.» 
این تحلیلگر اوگاندایی ادامه داد: «بسیاری از ساکنان آفریقا خواستار کنترل منابع و سرنوشت‌شان توسط خود هستند. ما نباید منتظر بمانیم تا دولت‌های متکبر که هنوز روحیه استعمارگری دارند، بخواهند از مردم ما به‌عنوان یک ابزار استفاده کرده و هر زمان منافع آنها با بحران مواجه شد، از دموکراسی و آزادی و لزوم احترام به حقوق شهروندان سخن بگویند.  این بازی غرب در آفریقا وقیحانه و البته مسبوق به سابقه است.»