صف‌سازی دلالان در بازار لاستیک

هر کالایی که دو نرخی باشد، برای اقتصاد چالش‌هایی به همراه دارد. بازار لاستیک نیز با این معضل همراه شده و طی چند سال گذشته شاهد افزایش مشکلات این بخش بوده‌ایم. سال ۹۷ زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا به صورت یکطرفه از برجام خارج شد، درآمدهای ارزی کشور کاهش یافت و تخصیص ارز معطوف به کالاهای اساسی شد. هرچند لاستیک هم جزو کالاهای اساسی محسوب می‌شود اما تامین سفره خانوار در اولویت قرار داشت. این میراث به دولت سیزدهم رسید و این دولت توانست اقداماتی برای خنثی‌سازی تحریم انجام دهد؛ اما ظاهرا هنوز کافی نیست و مشکلات در برخی بخش‌ها مانند لاستیک همچنان مشاهده می‌شود. 
 
رفع مشکل ارزی
محسن صفدری، مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و پلیمری وزارت صمت در این باره می‌گوید: قرار بود لاستیک در تالار دوم ارزی قرار بگیرد، اما با رایزنی وزارت صمت در تالار اول قرار گرفت و دلار ۲۸هزار و۵۰۰ تومانی دریافت خواهدکرد. 
وی افزود: نیاز بازار حدود ۲۴ میلیون حلقه لاستیک است که ۲۱ میلیون آن از محل تولید داخل و سه میلیون حلقه نیز از واردات تامین می‌شود؛ اما کاهش تولید داخلی، بر مشکلات بازار لاستیک افزود و شرایط فعلی را به وجود آورد. 
صفدری در پاسخ به این پرسش که این مشکل چه زمانی رفع می‌شود، پاسخ داد: زمانی که بانک‌مرکزی از طریق کارگزارانش مبالغ را حواله و منتقل کنند. البته به دنبال این هستیم که ۹۰ درصد ثبت سفارش انجام شده را ترخیص کنیم و بقیه برای تخصیص ارز در گمرک باقی بماند. 
این مقام مسئول در وزارت صمت نیز تصریح کرد: ضعف در توزیع از آنجا صورت می‌گیرد که لاستیک از طرف تولیدکننده به توزیع‌کننده تزریق نمی‌شود. خواسته دولت از تشکل‌های صنفی این است که نظارت‌شان را در بازار تقویت کنند اما در برخی مواقع شاهد افزایش مشکلات در این بخش هستیم. 

کمبود عرضه

محمدرضا آل سارا، رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک و روغن تهران نیز درباره بازار لاستیک توضیح داد: در شرایط فعلی تولیدکنندگان انگیزه‌ای برای تولید لاستیک ندارند و همین موضوع توزیع را با مشکل مواجه کرده و باعث ایجاد صف در مراکز عرضه شده‌است. در واقع همه مشکل را در بخش توزیع جست‌وجو می‌کنند، درحالی که در بخش عرضه مشکلی وجود ندارد و اگر لاستیک به مراکز توزیع تحویل داده شود، این مسأله حل خواهد شد. 
وی افزود: افزایش تولید خودرو به معنای نیاز بیشتر به لاستیک است و این تقاضا را زیاد می‌کند. از سوی دیگر برخی تقاضاهای دیگر وارد بازار شده و افراد در بازار سیاه اقدام به خرید و فروش سهمیه لاستیک می‌کنند. برخی بخش‌ها معتقدند نظارت باید تقویت شود اما باید توجه داشت نظارت زمانی کارآمد خواهدشد که تخلفی در آن صورت بگیرد. اکنون تولید کاهش یافته و با افزایش عرضه این مشکل رفع می‌شود. در واقع ریشه این تخلفات از کمبود عرضه است. 

نظارت داریم

قاسم پالوج، مدیرکل مبارزه با قاچاق کالاهای سرمایه‌ای سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان درباره نظارت در بازار لاستیک توضیح داد: بازرسان سازمان حمایت و ادارات کل صنعت، معدن و تجارت استان‌ها از ابتدای سال تاکنون تقریبا ۶۸۰۰بازرسی در سطح عرضه انجام داده و۹۲۰پرونده تخلف تشکیل شده‌است. تعداد بازرسی‌های ما در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۷۰درصد و تعداد پرونده‌ها نیز حدود ۱۵۰درصد افزایش پیدا کرده که نشان می‌دهد اقدامات کافی از سوی بازرسان انجام شده است. ما هم سال گذشته و هم امسال ابلاغیه داشتیم که بازرسان با هرگونه احتکار و امتناع از عرضه برخورد می‌کنند که البته پرونده‌های زیادی هم در این خصوص تشکیل شده است .

تقاضای کاذب

جمال میرزایی، رئیس انجمن تولیدکنندگان لاستیک درباره فاصله قیمتی لاستیک با نرخ مصوب و بازار آزاد می‌گوید: مشکلات ارزی در سال گذشته وجود داشت و با این‌که شدت آن کاهش یافته اما همچنان ادامه دارد. البته بانک مرکزی اعلام کرده در هفته‌های آینده تامین ارز انجام خواهدشد و این بازار روی آرامش را به خود می‌بیند.
وی افزود: از ابتدای سال تاکنون حدود ۱۰درصد تناژ تولید را از دست داده‌ایم، درحالی که این امکان وجود داشت ۱۰درصد افزایش تولید را شاهد باشیم. 
میرزایی توضیح داد: بخشی از کالا وارد گمرک شده بود اما ترخیص نشد و کمبود مواد اولیه عاملی برای کاهش تولید لاستیک در کشور بود. طبق مذاکراتی که با وزارت صمت و بانک‌مرکزی داشته‌ایم این مشکل به زودی رفع می‌شود. 
بسیاری از تقاضاهایی که وجود دارد، کاذب است. خیلی از مردم عزیز به ازای هر کد ملی درخواست یک تایر می‌کنند که نیاز هم ندارند. یعنی تقاضا بر اساس میزان اختلاف قیمت بین تولید و بازار آزاد است؛ به عبارتی هر  سایزی که اختلاف بازارش زیاد باشد، آن تقاضا به شدت افزایش پیدا می‌کند، که بیانگر این است آن را یک کالای سرمایه‌ای می‌بینند .