سه کاروانسرای تاریخی آذربایجان شرقی ثبت جهانی شد

جام جم آنلاین آذربایجان شرقی: احمد حمزه زاده در گفت و گو با خبرنگاران اظهار کرد: پرونده ارسالی کاروانسرای جمال آباد میانه، خواجه نظر جلفا و گویجه بل به یونسکو مورد پذیرش قرار گرفت و ثبت این سه اثر تاریخی انجام شد.

وی افزود: البته پرونده ۲ اثر کاروانسرای مرند (برای اصلاحیه عودت داده شد) و جنگل دیزمار برگشت خورد، تا برای ثبت جنگل دیزمار خداآفرین که به طور الحاقی با جنگل های هیرکانی ارایه شده بود یونسکو با تشکر از اقدامات جمهوری اسلامی ایران در خصوص حفاظت از این جنگل ها خواست تا سال آینده پرونده دیزمار به طور مستقل در قالب جنگل های ارسباران مطرح شود.

حمزه زاده یادآور شد: ثبت سه اثر تاریخی و با ارزش آذربایجان شرقی حدود سه سال طول کشید که در این سال ها چندین بار ارزیاب و کارشناسان یونسکو از آثار یاد شده بازدید و توقعات خود را بیان کردند که البته با تحقق موارد خواسته شده اکنون شاهد ثبت جهانی کاروان سراهای استان هستیم.

وی ادامه داد: با ثبت این سه اثر تاریخی تعداد آثار تاریخی ثبت شده آذربایجان شرقی در یونسکو به ۶ مورد شامل بازار تاریخی تبریز به عنوان بزرگترین بازار سنتی و مسقف جهان، کلیسا سنت استپانوس جلفا، ژئوپارک ارس، کاروانسرای جمال آباد میانه، خواجه نظر جلفا و گویجه بل است.

حمزه زاده اظهار کرد: امروز ۵۴ کاروانسرای تاریخی ایران در یونسکو ثبت جهانی شد که از این تعداد سه اثر در آذربایجان شرقی واقع شده است.

کاروانسرای خواجه نظر مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان جلفا، کنار رودخانه ارس و پل ضیاء الملک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۷۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

کاروانسرای جمال آباد نیز مربوط به دوره ایلخانی است اما توسط شاه عباس ثانی در دوره صفوی مرمت شده‌ است و در شهرستان میانه، بخش کاغذکنان، روستای جمال آباد در کنار جاده میانه به آقکند واقع شده‌است، هر چند ساخت بنا را به دوره مغول نسبت داده‌اند ولی کتیبه ای سنگی در بالای دروازه ورودی کاروانسرا نصب شده‌ که حکایت از آن دارد که این کاروانسرا در سال ۱۰۶۵، ه‍.ق به دستور شاه عباس دوم صفوی بنا شده‌است.

تاورنیه سیاح معروف فرانسوی در مسیر مسافرت از تبریز به اصفهان مدتی در این کاروانسرا اقامت داشته و از آن به عنوان بنایی جدید یاد کرده‌ است (پرندی اکبر کاغذکنان در گذرگاه تاریخ چاپ اول ص ۱۴۵). این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

این کاروانسرا تا اوایل دوره پهلوی که جاده تهران به تبریز از منطقه کاغذکنان و از روستای جمال اباد عبور می کرد محل اتراق و استراحتگاه کاروانیان بوده است ولی از زمان ساخت جاده ترانزیت ماشین رو فعلی که از کناره رود خانه قیزیل اوزن ساخته شده این جاده و کاروانسرا متروکه شد.

همچنین کاروانسرای عظیم شاه عباسی گویجه بل یکی از بناهای تاریخی اصلی و ثبت شده شهرستان اهر است. کاروانسرای گوئجه بئل با توجه به شواهد و قرائن متعلق به دوره صفویه است که از آن به عنوان کاروانسرای کوهستانی استفاده شده است. ازخصوصیات بارز آن بسته بودن بنا و طراحی آن برای مناطق کوهستانی و سردسیر و زمستان های سخت و پربرف است.