نگاهداری: تعیین نهاد متولی، مسئله اولویت دار هوش مصنوعی است

به گزارش جام جم آنلاین از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نشست تخصصی «اولویت‌ها و تقسیم‌کار ملی در حکمرانی هوش مصنوعی» با حضور دکتر بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و مسئولان و نمایندگانی از شورای عالی فضای مجازی، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، پارک علم و فناوری پردیس، وزارت دفاع، وزارت ارتباطات، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و برخی دیگر از نهاد‌های مرتبط برگزار شد.

بابک نگاهداری، در این نشست با اشاره به اینکه هوش مصنوعی فرصت‌های زیاد و جدید را پیش روی انسان قرار داده، اظهار کرد: این فرصت‌ها باعث تسریع امور و تسهیل شرایط زندگی مردم شده‌است و می‌توان گفت که تحولات زندگی بشر به سبب ورود این فناوری به حدی است که دوران اخیر را دوران انقلاب چهارم زندگی بشر می‌دانند و هم عرض انقلاب صنعتی قرار می‌دهند.

وی یکی از زمینه‌های مهم استفاده از هوش مصنوعی را در هوشمندسازی سامانه‌ها برای بهبود حکمرانی ملی و حتی رهبری سیاسی و اقتصادی در سطح بین‌المللی عنوان کرد و گفت: برای درک و تحلیل شرایط جامعه، سیاست‌ها و تصمیم‌های دولت، قانون‌گذاری و امور فضایی به استفاده از هوش مصنوعی نیاز داریم.

کارکرد هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف اجتماع

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هوش مصنوعی در پزشکی، سلامت و بهداشت می‌تواند کمک حال ما باشد، افزود: مدیریت مراکز درمانی، تشخیص بیماری، معالجه بیمار، مراقبت از سالمندان، طراحی دارو‌های جدید و ردگیری انتشار بیماری از جمله خدماتی است که هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه بهداشت و درمان به ما ارائه دهد.

وی ادامه‌داد: از دیگر کارکرد‌های هوش مصنوعی در عرصه حمل و نقل هوشمند و تدارکات است که می‌تواند در انبارداری مدرن، حمل و نقل شهری و جاده‌ای، مدیریت ترافیک، حمل و نقل هوایی، ریلی و دریایی از آن بهره برد.

نگاهداری دیگر حوزه استفاده از هوش مصنوعی را تقویت امور زیربنایی عنوان کرد و گفت: از این ابزار مدرن می‌توان در حوزه توسعه و مدیریت شبکه‌های برق و انرژی الکتریکی، پیش‌بینی نیاز و مدیریت هوشمند تولید، مصرف و توزیع منابع، شبکه‌های توزیع شده برای تولید و ذخیره انرژی، پیش‌بینی خرابی تجهیزات و اجرای به‌موقع اقدامات لازم در پالایشگاه‌های نفتی و گازی و معادن، سامانه‌های هوشمند کاوش، اکتشاف و حفاری استفاده‌کرد.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی در آبیاری، کود دهی، سمپاشی هوشمند و... کمک حال کشاورزان است، گفت: در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، خدماتی مانند بهینه‌سازی شبکه، تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه، پاسخ‌گویی مجازی و امنیت سایبری، حکمرانی داده محور، پردازش داده و ذخیره داده‌ها و... با استفاده از هوش مصنوعی ساده‌تر و دقیق‌تر انجام می‌شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به خدمات هوش مصنوعی به مسائل حوزه اقتصادی، گفت: سامانه‌های مالی و بانکی، معاملات بورس، ارزیابی اعتبار و برآورد ریسک، کشف و ممانعت از تقلب، مبارزه با پول‌شویی، شخصی سازی بانکداری و... از جمله حوزه‌هایی است که هوش مصنوعی می‌تواند کارآمد باشد.

وی به کارکرد‌های این ابزار در حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی می‌تواند به ما کمک کند تا به بلایای طبیعی پاسخ هوشمندانه دهیم، شهر‌ها را به‌صورت هوشمند مدیریت کنیم و پیش‌بینی دقیق‌تری از وضعیت جوی ارائه دهیم.

نگاهداری ادامه‌داد: از این ابزار در یادگیری ویژه هر شخص، اجرای شیوه‌های نوین آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها، تسهیل روش تحقیق و کسب مهارت هم می‌توان استفاده‌کرد.

وی تأکید کرد: هیچ حوزه‌ای از عرصه زندگی اجتماعی نمانده که هوش مصنوعی در آینده آن اثرگذار نباشد. وقتی پدیده‌ای این‌قدر عرصه‌های متعددی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، باید نسبت به آن حساسیت داشته‌باشیم.

ضرورت توجه به چالش‌های برآمده از هوش مصنوعی

وی در ادامه با اشاره به اینکه چالش‌های برآمده از هوش مصنوعی می‌تواند در ابعاد مختلفی بروز یابد، گفت: این ابزار به‌ویژه در حوزه تولید، می‌تواند تصمیمات مستقل و بدون دخالت انسان بگیرد که در این بخش احتمالاً تبعات اخلاقی یا حقوقی دارد.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه چالش‌های استفاده از سیستم‌های هوشمند در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی اهمیت بیشتری دارد، گفت: در چنین مواردی، کوچک‌ترین خطا یا سوءاستفاده به معنی تغییر سرنوشت انسان است، بنابراین موضوعاتی مانند شفافیت، انصاف، پاسخ‌گویی و پایداری جزء موضوعات مهمی هستند که در دنیا برای طراحی یک سیستم هوش مصنوعی قابل‌اعتماد در نظر گرفته‌شده‌اند. 

ضرورت انسجام در استفاده از هوش مصنوعی

وی تصریح‌کرد: با توجه به کارکرد‌های متفاوت و متنوع هوش مصنوعی و همچین ملاحظات احتیاط‌آمیز به‌کارگیری آن، لازم است که برای استفاده مؤثر از این فناوری، به هماهنگی و انسجام برسیم.

نگاهداری با اشاره به اینکه هوش مصنوعی زیست بوم جدیدی را در جوامع مختلف ایجاد کرده، گفت: توسعه دهندگان، استقرار دهندگان، قانونگذاران، سیاست‌گذاران، تنظیم گران، ناظران و کاربران همگی ابعاد جدایی‌ناپذیر از این زیست بوم هستند که باید به‌طور متوازن در پیشبرد اهداف و برنامه‌های هوش مصنوعی دیده شوند.

وی تصریح‌کرد: یک برنامه و تقسیم‌کار ملی هوش مصنوعی باید قابل انطباق با قوانین و مقررات قابل‌اجرا باشد. نسبت به اصول و ارزش‌های اخلاقی و عرفی جوامع وفادار باشد و به‌لحاظ فنی و اجتماعی مستحکم باشد.

لزوم تدوین برنامه ملی برای استفاده از هوش مصنوعی

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تاکنون بیش از ۶۰ کشور نسبت به تدوین برنامه ملی خود در قبال هوش مصنوعی اقدام کرده‌اند، گفت: این برنامه‌ها با نگاه به توسعه هوش مصنوعی و رعایت ملاحظات فنی و اخلاقی است.

وی از چین به‌عنوان یک کشور پیشرو در تدوین احکام، مقررات و دستورالعمل‌های تنظیم‌گرانه هوش مصنوعی یاد کرد.

نگاهداری با بیان اینکه کشور ما تا به امروز برنامه رسمی ملی در حوزه هوش مصنوعی نداشته، گفت: هر چند نهاد‌ها و پژوهشگاه‌های مختلفی، در این زمینه کار کرده و برخی برنامه‌ها پیشنهاد داده‌اند. اما هنوز جمع بندی مشخصی مبنی بر توافق درباره موضوعاتی مانند تعیین نهاد متولی، مسائل اولویت دارد در حکمرانی هوش مصنوعی، نحوه تقسیم‌کار و... حاصل نشده است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تصریح‌کرد: باتوجه به تأثیرات ژرفی که هوش مصنوعی دارد، هر روز تأخیر ما برای ورود به این عرصه، می‌تواند موجب خسارت‌های زیادی بر جامعه باشد.

وی تأکید کرد: با وجود اقدامات موازی و پراکنده نهاد‌ها در تنظیم اسناد سیاستی، ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های متولی، تسریع همکاری‌ها و تضمین استفاده مسئولانه و اخلاقی از هوش مصنوعی، یک نهاد هماهنگ‌ساز و تنظیم‌گر فرابخشی را می‌طلبد.

ویژگی‌های نهاد متولی هوش مصنوعی

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به ویژگی‌های نهاد متولی هوش مصنوعی پرداخت و گفت: این نهاد باید بتواند اصول کلی توسعه هوش مصنوعی در کشور و ملزومات به‌کارگیری آن را تدوین کند، برنامه تقسیم‌کار ملی و سازوکار تعامل همه کنشگران را مشخص کند و به چارچوب‌های ارزیابی و نحوه دریافت مجوز سامانه‌های هوش مصنوعی بپردازد.

وی ادامه‌داد: این نهاد همچنین باید توانایی مواجهه با مخاطرات محصولات نوظهور هوش مصنوعی را داشته‌باشد و ارزیابی‌هایی درباره اثرات اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و اخلاقی استفاده از این ابزار را ارائه دهد.

نگاهداری گفت: در برنامه هفتم توسعه قرار شده‌است مرکز ملی فضای مجازی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، برنامه ملی هوش مصنوعی را به‌منظور تعیین چارچوب‌ها و ساز و کار تعامل همه ذی‌نفعان، فراهم کردن دانش و زیرساخت‌های پایدار فنی، اجتماعی، اخلاقی و حقوقی، ترویج و افزایش آگاهی نسبت به کارکرد‌های هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف و همچنین آگاهی نسبت به خطرات بالقوه آن تدوین و به تصویب شورای عالی فضای مجازی برساند.

اثرگذاری ذی‌نفعان هوش مصنوعی در تعیین ساختار استفاده از آن

وی با تأکید بر اینکه تدوین یک برنامه به‌معنای واقعی ملی و تعیین چارچوب‌ها و سازوکار تعامل همه ذی‌نفعان در این زمینه اهمیت زیادی دارد، گفت: تدوین چنین برنامه‌ای نیازمند شنیدن نظرات اقشار مختلف درگیر توسعه هوش مصنوعی است؛ محققان دانشگاهی، دستگاه‌های اجرایی، توسعه دهندگان فناوری و نمایندگانی از مردم، جزو این اقشار قرار دارند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پیش از تدوین این برنامه باید به سوالات‌ی بنیادین پاسخ دهیم، گفت: موضوعاتی مانند اینکه چشم‌انداز عملیاتی هوش مصنوعی چیست، چه لایه‌هایی برای تنظیم گری در استفاده از این ابزار، در اولویت قرار دارند و تقسیم‌کار از منظره هماهنگ‌سازی، توسعه، تنظیم گری و نظارت باید به چه نحوی باشد که هماهنگی و همگرایی بین وظایف و اقدامات متولیان در مسیر توسعه هوش مصنوعی قابل‌اعتماد و پایدار برقرار شود.

وی با تأکید بر اینکه نحوه حکمرانی و تنظیم گری هوش مصنوعی، تأثیر بسیار مهم و راهبردی در شکل دادن به آینده ایران دارد، خاطرنشان کرد: لازم است با اتخاذ یک رویکرد جامع و آینده‌نگر، از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای هدایت رشد اقتصادی، ارتقای عدالت اجتماعی، بهبود حکمرانی و افزایش رفاه شهروندان استفاده شود.

نگاهداری در پایان ابراز امیدواری کرد که از طریق تلاش‌های مشترک و تصمیم‌گیری‌های فراگیر، ایران در زمره کشور‌های پیشرو در توسعه و استفاده موفق از هوش مصنوعی قرار گیرد.

تدوین سند هوش مصنوعی باید با حکمرانی شبکه‌ای صورت گیرد

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه چهار ساحت در حوزه هوش مصنوعی داریم که باید متولی آن‌ها در کشور مشخص شوند، گفت: یک ساحت در این حوزه فلسفه هوش مصنوعی است که بنده آن را -در فضای معرفتی خودمان- به حکمت تعبیر کرده‌ام که هم ارزش‌ها و هم مبانی را شامل می‌شود و باید نسبت خودمان با هوش مصنوعی را مشخص کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه تصریح کرد: ساحت دوم؛ سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی است و تدوین سیاست در موضوع هوش مصنوعی را شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز کرده است و این سند باید ذیل سند مهندسی فرهنگی و سند نقشه جامع علمی کشور طراحی شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی هم باید این سند را با شیوه حکمرانی شبکه‌ای یعنی مشارکت تمام ذی‌نفعان تدوین کند که البته همین شیوه ملاک عمل بوده است.

وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی یک شورای فراقوه‌ای است که سران قوه در آن حضور دارند و ظرفیت این شورا در جایگاه سیاست‌گذاری کشور منحصر به فرد بوده و با توجه به این ظرفیت؛ بهترین ساختار برای تصویب سند هوش مصنوعی همین شوراست و همه دستگاه‌ها برای تدوین و تصویب این سند به شورای عالی انقلاب فرهنگی کمک کنند.

خسروپناه تنظیم‌گری را «ساحت سوم» خواند و اظهار داشت: منظور از تنظیم‌گری مقررات‌گذاری، ساختارسازی، بازتوزیع و تسهیل‌گری است که به نظر بنده بهترین مجموعه کشور برای مسئولیت این ساحت مجلس شورای اسلامی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی از تصدی‌گری به‌عنوان ساحت چهارم هوش مصنوعی نام برد و تصریح کرد: مسئولیت این ساحت بر عهده دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز فناورانه و سکو‌های دولتی و غیردولتی است که در حال حاضر این بخش‌ها به‌طور ویژه سکوها، از بخش‌های حکمرانی جلوتر بوده و در صورت عدم تصویب سیاست در این بخش فعالیت‌های آن‌ها در ادامه مسیر دچار تبعاتی خواهد شد که شایسته است این سیاست‌ها در زمان مناسب به تصویب برسد.

وی حجم مسائل زمین‌مانده در حوزه هوش مصنوعی را زیاد عنوان کرد و گفت: با توجه به حجم بالای این کارها، مناسب است که همه با همدلی و مراقبت همدیگر را یاری کنند و با مشارکت گسترده ذی‌نفعان ان‌شاءالله این کار با اجماع ملی و اتقان بالا به سرانجام برسد.

ایجاد مرکز هوش مصنوعی در وزارت ارتباطات

در ادامه این جلسه، رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه در وزارت ارتباطات مرکزی برای هوش مصنوعی ایجاد شده، گفت: اعتقادمان این است که هوش مصنوعی به‌دلیل ماهیتی که دارد، در این وزارتخانه جایگاه مناسبی دارد. وزیر ارتباطات دولت سیزدهم نیز از ابتدای حضور در وزارتخانه پیگیر این موضوع بوده است.

سیدمحمد رضوی زاده با بیان اینکه وزارت ارتباطات در این زمینه در حوزه‌های مشابه تجربه دارد، گفت: یکی از بحث‌های مهم در هوش مصنوعی، زیرساخت‌های پردازشی و ارتباطی است که ذاتاً وزارت ارتباطات متولی آن است. از سوی دیگر بخش بزرگی از داده‌های کشور در اختیار این وزارتخانه قرار دارد که می‌تواند ابزار مناسبی برای توسعه هوش مصنوعی در کشور باشد.

وی ادامه‌داد: در برنامه هفتم توسعه یک تکلیف به عهده این وزارتخانه گذاشته شده و آن تدوین سند نقشه راه ملی بوده که یکی از بخش‌های آن نقشه راه توسعه هوش مصنوعی است.

رئیس پژوهش گاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تأکید کرد: بخش خصوصی در حوزه هوش مصنوعی از بخش دولتی بسیار پیشروتر عمل کرده و در برنامه‌ریزی‌ها باید این موضوع را درنظر بگیریم.

تعیین انتظارت از هوش مصنوعی

در ادامه این جلسه، نماینده مرکز ملی فضای مجازی اظهار کرد: پیش از تقسیم‌کار، اولین سؤال این است که چه انتظاری از هوش مصنوعی داریم. برای تعیین انتظاراتمان از هوش مصنوعی باید دو رویکرد را مدنظر قرار دهیم؛ اول اینکه در آینده از هوش مصنوعی چه می‌خواهیم و دکترین ما درباره این ابزار چیست و دوم اینکه الگوی مواجهه ما با هوش مصنوعی باید معلوم شود.

نوشین با بیان اینکه بدون داشتن دکترین راجع به هوش مصنوعی، آینده نگری درباره آن مبهم است، گفت: برای تبیین الگوی مواجهه با هوش مصنوعی باید تصویری کلان از آنچه می‌خواهیم در این مسیر به‌دست آوریم، داشته‌باشیم.

وی تصریح‌کرد: اقدامات اساسی را مبتنی بر فرصت‌ها، ظرفیت‌ها و تجربه‌هایمان باید برنامه ریزی کنیم که حرکت همه نهاد‌ها و مردم را در این مسیر مشخص کند.

رشد هوش مصنوعی باعث شکاف طبقاتی نشود

کارشناس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز در این جلسه اظهار کرد: با مشخص کردن اینکه ما از هوش مصنوعی چه می‌خواهیم، هدف گذاری ما در استفاده از این ابزار مدرن است و نشان‌می‌دهد که حکمرانی آن چطور باید باشد.

شهرناز بخش علی زاده بیان کرد: اولین موضوعی که باید درنظر بگیریم این است که با توجه به رشد هوش مصنوعی در دنیا، باید به‌عنوان یک موضوع سیاسی مدنظر قرار گیرد چرا که به‌زودی این رشد سریع، باعث ایجاد شکاف بین کشور‌ها می‌شود که توازن قدرت را تغییر می‌دهد.

وی توضیح داد: یکی از اهدافی که برای برنامه ریزی استفاده از هوش مصنوعی باید درنظرگرفته شود، کاهش این شکاف در سطح بین المللی است و پس از آن کاهش شکاف ایجاد شده در میان طبقات جامعه خواهد بود چراکه نپرداختن به این موضوع در آینده جامعه ما را دچار بی عدالتی می‌کند.

کارشناس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: باتوجه به جامعیت این حوزه، برنامه ریزی درباره هوش مصنوعی باید بین رشته‌ای باشد و حکمرانی به‌صورت بین بخشی تدوین شود نه اینکه یک مرکز را به‌عنوان متولی هوش مصنوعی معرفی کنیم.

لزوم پرداختن به تعاملات نخبگان در حوزه هوش مصنوعی

سید مهدی شریف‌زاده مسئول کارگروه هوش مصنوعی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه در حوزه هوش مصنوعی باید به ۱۰ کشور اول دنیا برسیم، گفت: هم پوشانی نهاد‌ها و فعالیت‌های موازی صورت‌گرفته، اما می‌تواند فرصتی باشد که هر مجموعه‌ای قوی‌تر فعالیت کند یا به گفتمان بهتری برسد، این گفتمان را در اختیار دیگران قرار دهد. تعاملات نخبگانی در این زمینه، می‌تواند جای خالی این گفتمان را پر کند.

وی با اشاره به اینکه نهادسازی در کشور‌های مختلف، شرایط مختلفی را می‌طلبد، گفت: باید ببینیم که استفاده از تجربه نهادسازی کشور‌های دیگر برای کشور خودمان می‌تواند کمک کننده باشد یا نه. آیا ما هم باید به موضوعی مانند تنظیم گری متمرکز شویم یا هر نهادی مرتبط با ماهیت خود برنامه ریزی تمدنی یا حاکمیتی درباره این موضوع داشته‌باشد؟

مسئول کارگروه هوش مصنوعی معاونت علمی ریاست جمهوری گفت: رویکرد‌های تنظیم گری هوش مصنوعی در دنیا مشخص شده که مشتقی از ایدئولوژی حکومت همان کشور است بنابراین باید الگو‌های تنظیم گری در این کشور‌ها را با دید نقد بنگریم و باید ببینیم که رویکرد ملی ما در مواجهه به هوش مصنوعی با دیگر کشور‌ها یا اتحادیه اروپا باید چه شباهت‌ها و چه تفاوت‌هایی داشته‌باشد.

ضرورت شناسایی چالش‌های توسعه هوش مصنوعی

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی نیز در این جلسه با بیان اینکه در تقسیم‌کار و حکمرانی هوش مصنوعی، اصول جهان شمولی وجود دارد، گفت: به نظرم باید شفافیت پذیری و مسئولیت پذیری سند حکمرانی هوش مصنوعی را رعایت کنیم.

محمد حسینی مقدم ادامه‌داد: براساس مطالعات ما یکی از مهم‌ترین اصول مبتنی بر ظرفیت‌ها و بافتار‌های بومی هر کشور، داشتن چشم‌انداز درباره آینده آن ظرفیت است. اگر این تصویر بزرگ از آینده را نتوانیم به‌خوبی ترسیم کنیم و توسعه دهیم، این مخاطره وجود دارد که تحت استعمار دیگران قرار بگیریم.

وی بیان کرد: در کشور ما بحث توسعه کاربری‌های فناوری و اطلاعات را داشته‌ایم و به نظرم تجربه‌های گذشته در این زمینه می‌تواند به ما کمک کند که در مسیر توسعه هوش مصنوعی چه چالش‌ها و بحران‌هایی خواهیم داشت.

کمبود نیروی انسانی در توسعه هوش مصنوعی

در ادامه این نشست، مدیر شرکت دانش بنیان هوش مصنوعی فیلاگر اظهار کرد: برای اینکه بخواهیم از هوش مصنوعی استفاده کنیم، به زیرساخت، نیروی انسانی و تعیین حوزه‌های استفاده از آن، نیاز داریم.

پوریا حداد گفت: اینطور نیست که اگر امروز اقداماتی در حوزه هوش مصنوعی انجام دهیم، چند ماه دیگر به نتیجه برسیم. اگر بخواهید مدل هوش مصنوعی را در کشور اجرا کنید، نیاز به جمع آوری داده داریم؛ شاید در حوزه‌های پزشکی داده‌های تمیز و قابل استفاده داشته‌باشیم، اما در دیگر حوزه‌ها، این داده‌ها به‌خوبی جمع آوری نشده است.

وی ادامه‌داد: بخشی از برنامه ریزی درباره هوش مصنوعی باید درباره جمع آوری و سیاستگذاری داده‌ها باشد و البته مسئله ما در این حوزه، نبود نیروی انسانی متخصص هوش مصنوعی است. نیرو‌هایی که به هر دلیلی از کشور رفته‌اند و برای بازگرداندن آنان یا تربیت نیروی انسانی جدید نیاز به برنامه ریزی و مشوق داریم.

مدیر شرکت دانش بنیان هوش مصنوعی فیلاگر گفت: نیاز داریم که برای تشویق فعالان حوزه هوش مصنوعی، اقدامات رسانه‌ای زیادی انجام دهیم. کشور‌های حاشیه خلیج فارس درباره این حوزه برندینگ خوبی را شروع کرده‌اند که شاید تا چند سال آینده هم به نتیجه نرسد، اما برای نیروی متخصص جذابیت ایجاد می‌کند.

گرفتار مدل‌های سنتی شده‌ایم

دبیر کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای نیز در این جلسه با اشاره به اینکه تنظیم گری به معنی پیشگیری از مخاطرات در پیشرفت و توسعه هوش مصنوعی است، گفت: این ابزار نوین در کشور ما متناسب با تحولات جهانی شروع شد، اما درگیر مدل‌های سنتی در این زمینه شدیم و همین امر باعث شده از پیشرفت جهانی، عقب بمانیم.

سیدمحمد محمدزاده گفت: دو سال از فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص حضور مؤثر در حوزه هوش مصنوعی می‌گذرد، اما در این مدت کاری جز سندنویسی نکرده‌ایم و هنوز هم به یک سند جامع نرسیده‌ایم.

وی با بیان اینکه باید سند‌های تدوین شده را تجمیع کرده به یک سند جامع برسیم، گفت: باید هرچه زودتر از فاز سندنویسی خارج شویم و به مرحله اجرا برسیم.

دبیر کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای تصریح‌کرد: نهاد‌های شورایی باید در حوزه هوش مصنوعی سیاستگذاری کنند، اما برای نظارت در اجرا و همگام شدن با سرعت تحولات حتماً باید یک سازمان فرابخشی چابک ایجاد شود که بتواند از برخی بوروکراسی‌ها و قواعد اداری عبور کند و کار را پیش ببرد.

تعیین نهاد ناظر بر فعالیت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی

در بخش دیگری از این نشست عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به یافته‌های پژوهشی گروهی از پژوهشگران این دانشگاه در زمینه هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: ما در حوزه ضرورت‌های اخلاقی هوش مصنوعی سندی را تدوین کردیم که تمرکز آن درباره نهاد ناظر بر آن بود.

زهره عبدخدایی گفت: در مورد نهاد ناظر ضمن بررسی ساختار‌های سازمانی داخل کشور، درباره نهاد‌های متولی هوش مصنوعی در کشور‌های مختلف تحقیق کردیم و دیدیم که در برخی کشور‌ها نهادی مستقل برای استفاده از این ابزار ایجاد شده‌است.

وی، گفت: شاید بتوانیم نهاد متولی هوش مصنوعی را تعیین کنیم، اما مهمتر از آن موضوع نظارت بر انتقال داده و فعالیت در آن است که باید بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

سرعت مفهوم‌سازی در حوزه هوش مصنوعی

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه امیرکبیر نیز در این جلسه با بیان اینکه هوش مصنوعی فناوری قابل توسعه است، گفت: با حضور هوش مصنوعی در کشور، تغییر نگاه به عرصه‌های مختلف صورت‌می‌گیرد که فضای زندگی و کار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

سید فرهنگ فصیحی با اشاره به اینکه مفهوم‌سازی‌ها در حوزه هوش مصنوعی سرعت پیدا کرده، گفت: در این فضا باید از بحث مفهوم سازی و مکانیزم رصد پدیده و جریان پیشرفت، عقب نمانیم.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه امیرکبیر بیان کرد: آنچه اهمیت دارد این است که در فضای حکمرانی هوش مصنوعی، چطور به این موضوع بپردازیم که نگاه جزیره‌ای به آن را کنترل کنیم.

لزوم تعریف حکمرانی در ادبیات سیاسی ایران

در ادامه این نشست، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه واژه حکمرانی از ادبیات سیاسی غربی عاریه گرفته‌شده، گفت: حکمرانی در زبان فارسی بار معنایی متفاوتی نسبت به‌معنای این واژه در ادبیات سیاسی غربی دارد. وقتی برای تصمیم گیران کشورمان واژه حکمرانی را مطرح می‌کنیم، مسیری را ایجاد می‌کنند که نتیجه سودمندی ندارد.

احمدرضا شرافت گفت: بهتر است در این جلسات دقت کنیم و تعریف دقیقی از حکمرانی به‌دست دهیم و پس از آن به‌دنبال سیاستگذاری و سودمدنی برای جامعه باشیم.

تدوین نقشه راه هوش مصنوعی در وزارت ارتباطات

معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات نیز در این نشست تخصصی با بیان اینکه سند و نقشه راهی در حوزه هوش مصنوعی در این وزاتخانه نوشته شده، گفت: این سند را در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرکز ملی فضای مجازی تشریح کرده‌ایم.

علی‌اصغر انصاری گفت: نکته مهم این است که در احکام برنامه هفتم چند حکم درباره هوش مصنوعی به صراحت صحبت می‌کند و بهتر است مرکز پژوهش‌های مجلس روی این احکام بحث و بررسی کند.

وی با تأکید بر اینکه نیاز به تحول ساختاری برای توسعه هوش مصنوعی داریم، گفت: این تحولات در وزارت ارتباطات ایجاد شده است و باید بتوانیم نفوذ مصنوعی را در صنایع و بخش‌های مهم اقتصادی افزایش دهیم.

شایان ذکر است مقرر شد تا پس از این جلسه، نشست‌های بررسی دقیق‌تر موضوع به منظور دستیابی به نتیجه ادامه پیدا کند.