ای نامه که می‌روی به سویش

باوجود این اگر می‌خواهید بدانید اهمیت پست و رساندن نامه‌ یک مادر به فرزند یا فرزندی به مادر، نامه‌های عاشقانه دو دلداده به یکدیگر یا رد و بدل پیام‌های مهم و اطلاعات حیاتی چقدر مهم و ارزشمند بوده، کافی ‌است برای لحظه‌ای هم که شده دنیای قبل از فراگیر شدن فناوری‌های اطلاعات و تکنولوژی اینترنت و تلفن همراه، شبکه‌های اجتماعی و پست الکترونیک را در ذهن‌تان تصور کنید. دنیایی که یکی از مرسوم‌ترین شیوه‌های ارتباطات در آن نامه نوشتن بود و صندوق‌های پستی که رازدار نامه‌ها بودند. 

صندوق‌های پست الکترونیک جایگزین 

هنوز هم صندوق‌های پستی را جسته گریخته می‌توان در گوشه و کنار شهرها و خیابان‌ها مشاهده کرد. جعبه‌های پستی خانه‌ها هنوز هم گاهی وقت‌ها نامه‌ها یا مجلات و بسته‌های پستی را دریافت می‌کند. همچنان که هنوز هم گاهی وقت‌ها پستچی در خانه‌مان را می‌زند و بسته یا مرسوله پستی حاوی گواهینامه رانندگی، کارت ملی، یک سند یا کالای خریداری شده از فضای مجازی و اقلامی از این قبیل را تحویل ما می‌دهد اما حالا شاید کمتر کسی باشد که هنوز وقتی دلتنگ عزیزی می‌شود، دست به قلم شده و نامه‌ای روی کاغذ بنویسد، داخل پاکت گذاشته، تمبری بر پشت آن بزند و تحویل پست دهد. شاید دیگر ادارات پست به صندوق‌های پست سال به سال هم مراجعه نکنند. حالا خیلی وقت است فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یا پست الکترونیک و ایمیل، جای نامه‌های کاغذی را گرفته‌اند. صندوق‌های پستی دیگر کمتر چشم‌های منتظر به دریافت نام و نشان و نامه‌ای از عزیزی را می‌بینند و می‌پایند. هرچند برای آنهایی که تجربه‌اش را دارند، ملموس است که هیچ چیز حال و هوای یک نامه کاغذی با دستخط عزیزان‌مان را نخواهد گرفت. با وجود این چاره‌ای نداریم جز این‌که ما هم پا به‌پای پیشرفت علم و تکنولوژی حرکت کنیم.

صرفه‌جویی در ۳۰۰۰ سفر 

پست، کهن‌ترین و گسترده‌ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم یک کشور با ساکنان دیگر سرزمین‌ها و مناطق جهان است. هر پستچی از انجام ۳۰۰۰ سفر جلوگیری می‌کند که هر سفر افزون بر هزینه، پیامدهای دیگری چون اتلاف وقت، فشارهای عصبی و روحی، آلودگی هوا و انواع خسارت‌های احتمالی مالی و جانی را نیز به همراه دارد. اینجاست که اهمیت کار پست و پستچی بیش از پیش مشخص می‌شود. از سال۱۸۷۴ در ۹اکتبر با پیشنهاد کشور آلمان دورهمی برای توافقات پستی و هماهنگی با حضور چند کشور ایجاد شد. بعد از چهار سال و با پیوستن اغلب کشورهای جهان به این توافق، نام آن را اتحادیه جهانی پست گذاشتند. در سال۱۹۶۹ این اتحادیه تکمیل شد و تصمیم گرفتند هر ساله ۹ اکتبر را روز جهانی پست بنامند. در حال حاضر بیشتر از ۱۷۰کشور به این اتحادیه پیوسته‌اند. اتحادیه‌جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بین‌المللی جهانی محسوب می‌شود. سال ۱۸۷۸ عنوان اتحادیه عمومی پست‌ها به اتحادیه جهانی پست تبدیل شد. هدف این اتحادیه کمک به سازماندهی و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بین‌المللی است. مقر اصلی اتحادیه در برن سوئیس است.

سابقه پست در ایران

چاپار؛ نخستین سیستم پستی ایران است. پست در ایران از قدمتی طولانی برخوردار است. فعالیت‌های پستی در کشورمان، قدمتی ۳۰۰۰ساله دارد و حتی برخی از مورخان، ایرانیان را مبتکر ارتباط پستی‌می‌دانند. اولین سیستم پستی توسط ایرانیان ۳۰۰۰سال پیش با عنوان «چاپار» به وجود آمد. ایرانیان این تشکیلات اداری را بنیان‌گذاری و سازماندهی کردند تا برای تمام امور ارتباطی کشورمان ایران از آن استفاده شود. دراصل چاپارخانه‌ها یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین تشکیلات اداری هخامنشیان بودند. چاپارخانه‌ها ارتباط دائمی بین مراکز و ایالات مهم کشور را حفظ می‌کردند. داریوش هخامنشی یکی از پادشاهانی بود که نظام ارتباطی را در کشور پهناور ایران سامان بخشید. به دستور داریوش جاده‌های طویلی در ایران ساخته شد که مهم‌ترین آنها به «راه شاهی» معروف بود. این جاده ۲۴۰۰ کیلومتر مسافت داشت که در هر ۲۴کیلومتر چاپارخانه‌ای با چابک سواران و اسب‌های تازه نفس قرار داشت. داریوش بزرگ در مورد چابک‌سواران دولتی خود یک‌سخن معروف دارد: «نه برف، نه باران، نه گرما و نه تاریکی شب نمی‌تواند پیک‌های تندرو را از حرکت بازدارد.» امروزه این جمله در سر در ساختمان اداره پست نیویورک دیده می‌شود. سال۱۲۹۷ ه.ق ناصرالدین شاه دستور داد مؤسسه پست آن روز به وزارت تبدیل شود و اداره آن را به امین الملک، وزیر وظایف و رئیس دارالشورا‌سپرد. پس از صدارت امیرکبیر، تحولات تازه‌ای در پست کشور صورت گرفت، فعالیت پستی کشورهای استعمارگر تعطیل شد و پیک‌های پست ایران با نظم و نظامی تازه که امیرکبیر ایجاد کرده بود با سرعت و دقت بسیار، امور مراسلاتی را انجام می‌دادند. 

نگاهی به تحولات ارتباطات

۱- استفاده از کبوترهای نامه‌بر
۲- فعال شدن چاپارها
۳- تشکیل ادارات پست و فعال شدن پستچی‌ها
۴- ارتباطات با مورس و تلگراف 
​​​​​​​۵- اختراع تلفن
۶- ظهور فناوری تلفن همراه
۷- اینترنت و راه افتادن پست الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی