پرونده «جام‌جم» از نقش شبکه العالم و رسانه‌های برون‌مرزی صداوسیما در پوشش تحولات غزه
راویان حقیقت در جبهه مقاومت
یک دیالوگ معروف در انتهای فیلم «لیلی با من است» بیان می‌شد؛ وقتی مرد گریزان از میدان نبرد از پیرمرد پرسید اینجا میدان نبرد است،پیرمرد جواب می دهد که «۵۰متر هم جلوتر از میدان نبرد است.» این روایت رسانه‌های برون‌مرزی صداوسیماست که حالا پا را از خط مقدم فراتر گذاشته‌اند و جلو رفته‌اند تا صدای خاموش آنهایی باشند که تریبونی ندارند برای بیان رنجی که بر آنها می‌گذرد.
درست وقتی برخی رسانه‌های غربی حتی جرأت ندارند که پا به میدان نبرد بگذارند و از نزدیک بسیاری از رویدادها را روایت کنند، رسانه‌های برون‌مرزی صداوسیما، فراتر رفته‌اند و بسیاری از خطرها را به جان خریده‌اند تا بتوانند روایتگر حقیقت باشند. سختی رسانه‌های برون‌مرزی یکی دوتا نیست، چراکه پیش از این هم بارها رسانه‌هایی مثل پرس‌تی‌وی و العالم با تحریم مواجه شده‌اند و امکان ارائه سیگنال در برخی ماهواره‌ها را نداشتند که همین مسأله سبب منع پخش برنامه‌های این شبکه در نقاطی از اروپا شده بود. با این حال، خبرنگاران رسانه‌های برون‌مرزی تلاش کرده‌اند فراتر از این حرکت کنند تا هرکدام از این اتفاق‌ها مانعی برای‌شان نباشد و پله‌ای برای رسیدن به حقیقت شود. درست مثل خبرنگارانی که در شرایط سخت به کار خود ادامه داده‌اند یا فردی مثل احمد سمهود، خبرنگار العالم در نوار غزه که هنگام تهیه گزارش در مقابل بیمارستان، خبر شهادت برادر خود را در عملیات طوفان الاقصی شنید و به کار خود ادامه داد. جام‌جم در پرونده ویژه‌ای جزئیات فعالیت خبرنگاران العالم و رسانه‌های برون‌مرزی را در قامت سربازان جبهه مقاومت مورد بررسی قرار داده است.
قضاوت‌های حقیقی با رسانه‌های محور مقاومت
داوود فریدپور، پژوهشگر و استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است «دنیای غرب با پیشگامی که در حوزه تکنولوژی و ارتباطات ایجاد کرده، توانسته بنگاه‌های بزرگ خبری را برای خودش ایجاد کند و واقعیت‌ها و حقایق جهان را به شکلی یک‌سویه متناسب با اهداف و برنامه‌های خود پیش ببرد.» او در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص نقش رسانه‌های برون مرزی در رساندن صدای خاموش مردم فلسطین به جهان می‌گوید: به نظرم برای این‌که بتوانیم تحلیل درست و دقیقی در این زمینه داشته باشیم، پیش از پرداختن به رسانه‌های برون مرزی، لازم است جایگاه و نقش رسانه‌های امروز را در تحولات راهبردی مرور کنیم تا درک‌مان از این مسأله دقیق‌تر شود.
وی می‌افزاید: امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که رسانه‌ها نقش بی‌بدیلی در شکل‌گیری افکار عمومی ایفا می‌کنند. یعنی افکار عمومی متأثر از نقشی است که رسانه‌ها بازی می‌کنند. از سوی دیگر تأثیر و فشاری که افکار عمومی می‌تواند بر نوع سیاست‌ها و تصمیم‌گیری دولت‌ها و حتی سازمان‌های بین‌المللی ایجاد کند، غیرقابل انکار است. یعنی رسانه‌ها افکار عمومی را شکل می‌دهند و افکار عمومی هم روی تصمیم سیاست‌مدار‌ها تأثیر می‌گذارند. به طوری که هر قدر هم که صاحب قدرت و ثروت و زور باشید، بدون همراهی افکار عمومی نمی‌توانید اهدافی را پیش ببرید. به همین علت هم امروز رسانه به مثابه ابزار انتقال پیام نیست و خودش به یک مؤلفه برتر و یک عامل تأثیرگذار و تعیین‌کننده در قدرت تبدیل شده است. بر همین اساس کشور‌های زیادی می‌کوشند با تقویت بعد رسانه‌ای خود و استفاده بهینه از این امکان، فضا را برای ایجاد قدرت و حتی اعمال نفوذ به جامعه حریف آماده کنند تا بتوانند در آنها تغییر نگرش دهند و باور‌های مردم را به سمت اهداف دیگر منحرف کنند. این مسأله‌ای است که امروز بیشتر باعنوان جنگ‌ها و نبرد‌های شناختی از آن یاد می‌کنند و رسانه یکی از بازیگران اصلی این نبرد‌هاست. از این رو اهمیت و جایگاه رسانه در این زمینه بی‌بدیل و مشخص است. به همین دلیل است که سرمایه‌گذاری‌های بسیاری روی رسانه می‌شود.
فریدپور توضیح می‌دهد: اینجاست که نقش رسانه‌های محور مقاومت مشخص می‌شود. مخاطب تا حد زیادی از واقعیت‌ها و حقایق میدانی بی‌خبر است. مگر آن پوسته ظاهری که رسانه‌های وابسته به جریان استکبار برای‌شان ارائه می‌کنند. جالب این که آن‌قدر این بمباران خبری و این تحریف‌ها تکرار می‌شود که مخاطب خودش را صاحب‌نظر در آن حوزه می‌داند و تحلیل می‌کند. در حالی که از حقیقت ناآگاه است. اینجاست که نقش رسانه‌های برون مرزی ما مشخص می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: صهیونیست‌ها در واقع راهبرد بزدلانه‌ای برای مظلوم‌نمایی خودشان اتخاذ کردند تا بتوانند تحریک احساسات جهانی را به نفع خودشان داشته باشند، اما این رسانه‌های جریان مقاومت هستند که آنها را برملا می‌کنند و اجازه نمی‌دهند واقعیت‌های میدانی را وارونه به خورد مردم بدهند. بنابراین جا دارد درود فراوانی به محضر این سربازان خط مقدم جبهه مقاومت بفرستیم که با وجود تخریب ساختمان‌ها و مراکز کاری‌شان همچنان شجاعانه، دلسوزانه و ولایتمدارانه به رسالت خودشان در بی‌آبرو کردن جنایتکاران کودک‌کش صهیونیست عمل می‌کنند و من به عنوان یک دانش‌آموخته دیروز و معلم امروز حوزه علوم ارتباطات و رسانه دوست دارم جمله معروفی که برای قهرمان‌های کشورمان در کشتی به کار می‌برند، برای عزیزان حوزه رسانه استفاده کنم و بگویم شیر مادر و نان پدر حلالتان باد و دست مریزاد.
نقش تعیین‌کننده رسانه‌های برون مرزی
آن‌طور که به‌وضوح دیده می‌شود، رسانه‌های محور مقاومت بیشتر از قبل در معرض فشار‌های رژیم صهیونیستی قرار گرفته‌اند. نه فقط رسانه‌ها که خبرنگاران هم طی این مدت در کانون بحران بودند و با مشکلات بسیاری همراه شدند. درست مثل سید محمدحسین حسینی که یک چشم خود را در حملات سوریه از دست داد و حالا در قامت راوی غزه، در این منطقه حضور دارد. یعنی این وضعیت به شکل مستمر بوده است. حتی در تصاویری که به صورت زنده پخش شد، خبرنگار العالم که از عراق گزارش می‌داد، توسط یک سرباز با کلت تهدید شد ولی نه او و نه هیچ‌کدام از رسانه‌های جمهوری اسلامی دست از اطلاع‌رسانی و پوشش مستمر خبری برنداشتند. حسن عابدینی، مدیرکل سابق اخبار شبکه العالم معتقد است رژیم صهیونیستی در طول سال‌های گذشته از رسانه سوءاستفاده و از آن برای پرقدرت نشان دادن خود استفاده کرده است.
وی در خصوص نقش و تأثیرگذاری رسانه‌های برون مرزی در آگاهی و اطلاع‌رسانی و انتقال اخبار به مخاطبان به جام‌جم می‌گوید: رژیم صهیونیستی اساسا طی ۷۵ سال گذشته، هر زمان که جنگی را علیه مردم فلسطین شروع کرده یا به کشتار و ترور فلسطینی‌ها در داخل یا خارج از سرزمین‌های فلسطینی دست زده است، به مدد رسانه‌های جریان اصلی که در اختیار دارد تلاش کرده تا این اقدام ضد بشری خودش را پنهان کند.عابدینی در بخش دیگری از این گفت‌وگو عنوان می‌کند: رسانه عرب زبان العالم در سال ۲۰۰۳ میلادی همزمان با حمله نظامی آمریکا بر ضد عراق افتتاح شد. بعد از این مدت که مدام بحران‌های بین‌المللی را پوشش می‌داد، هم خبرنگاران قدرتمندی داشت و هم به لحاظ حرفهای به یک بلوغ رسانه‌ای رسیده بود و همزمان توانست نقش تعیین‌کننده‌ای در اطلاع‌رسانی محور مقاومت داشته باشد که البته در آن زمان شبکه المنار هم همین وضعیت را داشت. گرچه این شبکه وابسته به حزب ا... بود ولی رژیم صهیونیستی در آن مقطع تلاش می‌کرد بتواند مقر آن را بمباران کند و در یک مرحله مقر المنار در لبنان بمباران شد. البته بعد المنار بدون توقف از طرق دیگری برنامه‌هایش را پخش می‌کرد.وی توضیح می‌دهد: در مقطعی که جنگ ۳۳روزه اتفاق افتاد، شبکه العالم سه حلقه پوشش خبری را انجام داد. در آن مقطع دکتر پیمان جبلی به عنوان رئیس دفتر شبکه العالم در بیروت بود. فردی کاملا حرفهای و مسلط به زبان عربی و خودش دوران دفاع‌مقدس را درک کرده بود و با بحران‌ها آشنا بود. بنابراین به سرعت توانست شبکه خبرنگاران را در لبنان و جا‌هایی که کانون بحران بود شکل بدهد. از جمله در جنوب لبنان که به مربع امن معروف بود، یعنی جایی که مقر‌های حزب‌ا... لبنان در آنجا و در جنوب بیروت قرار دارد.عابدینی می‌افزاید: این در واقع حلقه اول بود. یعنی در وسط و کانون‌های بحران که درگیری بسیار بود، موشک‌ها به این ناحیه اصابت می‌کرد. در حلقه دوم کشور‌های عربی و منطقه‌ای که به گونه‌ای اخبار و اطلاعات مربوط به جنگ ۳۳روزه را دنبال می‌کردند یا تأثیرگذار بودند، از مصر گرفته که از طریق معبر رفح با غزه هم‌مرز بود تا سوریه که از طریق جولان با سرزمین‌های اشغالی هم‌مرز است. در تهران هم که خبرنگار بود و جمهوری اسلامی ایران همواره از محور مقاومت حمایت کرده و در آن مقطع هم حمایت می‌کرد. در عراق هم که دولت آن سرنگون شده و دولت جدید آمده بود اما هنوز آمریکایی‌ها در هیأت حاکمه عراق نفوذ داشتند و به آنها اجازه نمی‌دادند در این زمینه فعالیت خاصی انجام بدهند. در منطقه ما ترکیه و قطر هم نسبت به موضوع جنگ ۳۳روزه موضع داشتند و به‌شدت مخالف این جنگ بودند. الجزیره که وابسته به قطر بود، در این زمینه پوشش‌های روزمره و ۲۴ساعته می‌داد اما حلقه سومی هم برای پوشش رویداد شکل گرفته بود که بیشتر تحولات سیاسی را دنبال می‌کرد که خبرنگار العالم در مسکو و کشور‌های اروپایی مثل فرانسه و آلمان واکنش کشور‌های اروپایی و همچنین در نیویورک و واشنگتن را نسبت به این موضع دنبال می‌کرد.وی بیان می‌کند: بنابراین این سه حلقه تقریبا پوشش رسانه‌ای را کامل کرده بود. در طول ۲۴ ساعت ارتباط زنده هم به صورت میدانی و هم تحلیلی گرفته می‌شد. دکتر جبلی در آن دوران در بیروت بود و گاهی که رژیم صهیونیستی ساعت ۳ نیمه‌شب اقدام به بمباران در جنوب لبنان یا جنوب بیروت می‌کرد، همان موقع گفته می‌شد پوشش زنده داده شود و خبرنگاران از زوایای مختلف به آن می‌پرداختند و تصاویر زنده پخش می‌شد و تحلیل‌ها هم صورت می‌گرفت. بنابراین شبکه العالم در آن دوران توانسته بود یک مرجعیت خبری را پیدا کند.بنابراین شبکه العالم حضور تأثیرگذاری در جنگ ۳۳روزه داشت اما این موضوع در جنگ‌های ۲۲روزه، ۵۱ روزه، پنج روزه و حتی دو روزه هم به همین شکل بود. یعنی تلاش می‌شد رسانه‌های برون‌مرزی جمهوری اسلامی ایران حضوری فعال در کانون‌های بحران داشته باشند. به همین دلیل رژیم صهیونیستی تلاش کرد تا حتی یکی دو مرحله خبرنگار العالم را دستگیر کند و خانه او را به صورت مستمر مورد بازرسی قرار می‌داد.
یک ماجرای خبری!
تنها خبرنگار زنی بود که توانسته از تونل‌های زیرزمینی حماس دیدن کند. همین به‌خوبی نشان می‌دهد که چطور در کار خود استوار بوده و توانسته مسیر حقیقت را طی کند. اسراء البحیصی، خبرنگاری است که به‌طور قطع این روزها نگران دو فرزندش است اما خانه را رها کرده تا روایتگر غزه باشد. او بعد از حمله اخیر رژیم صهیونیستی به دفتر العالم، به آنجا رفت تا روایتگر بخش دیگری از اتفاقات باشد. اسراء البحیصی پیش از این موفق به کسب عنوان برترین خبرنگار زن جهان اسلام شده بود و حالا در شرایط پرخطر، در غزه حضور دارد تا باز هم روایتگر جنگ نابرابر و سختی‌ها و مشکلات انسانی آن باشد. او در ویدئوی تازه‌ای که از مکان دفتر العالم و تخریب آن گرفته، این‌طور می‌گوید: «من الان در مکانی هستم که آن را خوب می‌شناسید. این مکان دفتر شبکه العالم است که در آن سال‌ها فعالیت داشتیم و از طریق آن صوت و تصویر از حوادث فلسطین و غزه تولید و برای شما ارسال می‌کردیم. بعد از آن‌که ما این مکان را تخلیه کردیم، الان آمده‌ایم و اینجا شاهد این مناظر تخریب شده هستیم. ما آمده‌ایم چهره حقیقی اشغالگران اسرائیلی را معرفی کنیم. او در ادامه گزارش خود با یکی از همکارانش به نام ابوموسی صحبت می‌کند تا روایتی از آنچه اتفاق افتاده را بیان کند که او هم می‌گوید: «آنچه می‌بینیم از این مناظر که رژیم صهیونیستی برای ما به وجود آورده ناراحت‌کننده است. خداوند به همکاران ما یاری رساند و این‌که چرا رژیم صهیونیستی دفاتر رسانه‌ای را هدف قرار می‌دهد به این دلیل است که این رسانه‌ها دروغ بودن شعارهای اسرائیل را نشان می‌دهند. این‌که می‌گویند ما فقط مکان‌های نظامی را هدف قرار می‌دهیم و مکان‌های غیرنظامی را هدف قرار نمی‌دهیم یک دروغ است. ما امروز آمده‌ایم که بگوییم و ببینیم در اینجا که مورد هدف قرار داده شده در کجای آن اسلحه قرار دارد؟! اینجا اسلحه‌ای نیست اما اسلحه ما اهالی رسانه لنز دوربین و کلمات است که رژیم صهیونیستی را از آن طریق برای شما روایت می‌کنیم. این مناظر ناراحت‌کننده است و رژیم صهیونیستی هیچ فرقی میان شهروندان و روزنامه‌نگاران و اماکن نظامی قائل نیست. این مکانی که می‌بینید پر از درختان و دارای دکور بود اما امروز ما از روی خرابه‌ها و سنگ‌ها عبور می‌کنیم.» او در ادامه با فرد دیگری از العالم به نام اشرف صحبت می‌کند. او این‌طور روایت می‌کند: «خانه من که ۱۰۰ متر بود از بین رفت و ما آواره شدیم اما با این حال احساس غرور می‌کنیم به خاطر کارهایی که مقاومت را انجام داده است و مقاومت ما را سربلند کرد. من برای مقاومت آرزوی نصرت و پیروزی دارم.»
حمله به شبکه العالم از دیروز تا امروز
خبرنگاران شبکه العالم در طول سال‌های فعالیت خود با اتفاق‌های مختلفی روبه‌رو بوده‌اند. شهادت، زخمی‌شدن و اهانت به خبرنگاران، توقیف اموال و دارایی‌ها، تعطیلی دفاتر و قطع پخش برنامه‌های شبکه خبری العالم و ارسال پارازیت روی امواج این شبکه با انگیزه‌های سیاسی و برنامه‌ریزی‌شده ازجمله اتفاقاتی است که در زیر به بخشی از آنها اشاره می‌شود.
۲۰۰۶
حمله نیروهای آمریکایی و شهادت عادل المنصوری، خبرنگار در بغداد
۲۰۰۶
حمله رژیم‌صهیونیستی به لبنان در سال ۲۰۰۶ و زخمی‌کردن خبرنگاران
۲۰۰۸
حمله به دفتر شبکه العالم در قاهره از سوی نیروهای دولتی و امنیتی و مصادره لوازم و تجهیزات خبرنگاران شامل دوربین‌ها، رایانه‌ها و دیگر لوازم
۲۰۰۸
حمله به دفتر العالم در تجاوزات رژیم‌صهیونیستی به غزه و زخمی‌شدن مصطفی عبدالهادی، خبرنگار این شبکه از ناحیه دست
۲۰۰۹
دستگیری خضر شاهین، خبرنگار شبکه العالم در قدس اشغالی در جریان حملات رژیم‌صهیونیستی به غزه به‌دلیل اعلام پیش از موعد یکی از حملات ارتش این رژیم به‌صورت زنده از شبکه العالم و محکوم‌شدن به ۹ ماه حبس خانگی
۲۰۱۰
مجروح‌شدن خبرنگاران و تصویربرداران العالم در چند منطقه در حمله رژیم‌صهیونیستی به جنوب لبنان
۲۰۱۲
ممانعت از خروج محمد عبدا... ممین، خبرنگار العالم در لیبی که درنهایت با هماهنگی با کشور متبوع خود به همراه تیم رئیس‌جمهور موریتانی که برای دیدار رسمی به طرابلس سفر کرده بود، توانست از کشور لیبی خارج شود
۲۰۱۲
حمله نیروهای تکفیری به دستگاه اس‌ان‌جی دفتر دمشق شبکه العالم
۲۰۱۲
حمله به گروه خبری برون‌مرزی در سوریه که به زخمی‌شدن حسین مرتضی، مدیر دفترشبکه العالم و شهادت مایا ناصر، خبرنگار شبکه پرس تی‌وی منجر شد
۲۰۱۳
حمله به دفترالعالم درقاهره در آستانه نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری بعدازسقوط حسنی مبارک ومصادره تجهیزات این دفتر
۲۰۱۳
یورش نیروهای امنیتی به دفتر شبکه العالم و بازداشت احمد السیوفی، مدیر این دفتر
۲۰۱۴
حمله به گروه خبری العالم در حمله نیروهای امنیتی مصر به تظاهرکنندگان در این شهر و زخمی‌کردن تصویربردار این دفتر
۲۰۱۵
حمله گروهک‌های تروریستی به حسین مرتضی، مدیر دفتر شبکه العالم در سوریه هنگام پوشش خبری در شهر حلب و واردکردن خسارت به خودروی گروه خبری العالم
۲۰۱۶
دستگیری بسام الصفدی، خبرنگار شبکه العالم در سرزمین‌های اشغالی جولان از سوی نیروهای امنیتی رژیم‌صهیونیستی و آزادکردن او بعد از چهار روز
۲۰۱۶
حمله به گروه خبری شبکه العالم در سوریه در حومه شهر حلب از سوی نیروهای تکفیری
۲۰۱۷
حمله داعش به سعدا...الخلیل، خبرنگار شبکه درحمص هنگام پوشش میدانی ازدرگیری‌ها در ریف حمص شرقی و مجروح شدن او
۲۰۱۸
حمله نیروهای داعش به حسین مرتضی، مدیر دفتر شبکه در سوریه به همراه تیم خبری العالم در حرستا در حومه دمشق حین پوشش خبری و واردکردن آسیب شدید به خودروی گروه
۲۰۱۸
شهادت یزن کحیل، تصویربردار جوان و ۲۰ساله شبکه العالم در شهر حلب هنگام فعالیت
۲۰۲۰
بازجویی از نورالدین اوجار، خبرنگار شبکه العالم در مراکش در چندین نوبت به‌دلیل همکاری با شبکه العالم
۲۰۲۰
حمله تروریست‌های مسلح به ضیاء قدور، خبرنگار العالم در حلب حین پوشش‌خبری عملیات ارتش سوریه در مناطق جنوب‌غرب حلب به همراه تصویربردار
۲۰۲۳
حمله صهیونیست‌ها به دفتر مشترک شبکه العالم و پرس تی وی در غزه
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفت‌وگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد