نقاب مجازی بر زندگی واقعی

وقتی وارد صفحات مجازی ازجمله اینستاگرام شده با برخی از افرادی مواجه می‌شویم که برای خود در این فضا گویی حکمرانی می‌کنند. القاب و صفاتی برای خود برگزیدند تا بیشتر دیده شوند. نمایشی از زندگی‌های به‌اصطلاح لاکچری خود که البته مخاطب فقط شاهد لایه بیرونی آن است. کسانی که همیشه میزهای غذای‌شان رنگین است، همیشه در حال سفر و تفریحند، بهترین وسیله‌ها را برای گذران زندگی خود دارند، لباس‌های‌شان همیشه از برندهای بسیار گران‌قیمت دنیاست، همیشه لبخند روی لب‌شان است و به‌سوی موفقیت و یک روز عالی و بانشاط در حرکتند. البته هرکدام در موضوعات مختلفی بازیگری می‌کنند، بیوتی‌بلاگرها، لایف‌استایل‌ها و ... عناوینی است که در بین خود تعریف کردند. البته صفحات خوبی هم در این بین به چشم می‌خوردند که اطلاعات مناسبی را به مخاطبان ارائه می‌کنند ولی نقاب‌هایی که این بلاگرها به صورت و زندگی خود زدند و دنبال‌کنندگان این صفحات تنها با یک قیاس ساده، نمی‌دانند که چه آسیبی بر روح و زندگی خود وارد می‌کنند. پشت این قاب و روزمرگی زیبا چه می‌گذرد؟
برای بررسی بیشتر موضوع درباره «نقش بلاگر‌ها و میکروسلبریتی‌ها در ترویج تجمل‌گرایی و زندگی‌های لاکچری» با معصومه نصیری، دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران و همچنین مدرس سواد رسانه‌ای به گفت‌وگو نشستیم. تجمل‌گرایی میل افراطی افراد به استفاده از کالاهای لوکس بدون تاثیر موثری بر زندگی و تلاش بی‌نهایت برای مصرف‌گرایی است. 
معصومه نصیری در ابتدا ضمن تعریفی از کلمه تجمل‌گرایی می‌گوید: «این کلمه نشان‌دهنده میل افراطی افراد به استفاده از کالاهای لوکس بدون تاثیر موثر یا مستقیم بر روند عادی زندگی و تلاش بی‌نهایت برای مصرف‌گرایی است. مصرف چنین کالاهایی دلایل مختلفی دارد، تغییر سبک زندگی به جهت میل شدید به دیده‌شدن، فخرفروشی و این‌که به دیگران بگوییم ما افرادی با سطح زندگی یا فرهنگ خاصی هستیم.»
     
تاثیر بلاگرها بر سبک زندگی 
وی ادامه می‌دهد: «بلاگرها یا اینفلوئنسرها یا میکروسلبریتی‌ها عناوینی است که با بروز تکنولوژی‌های نوین و فضاهای جدید رسانه‌ای که مبتنی بر ارتباطات اینترنتی یا برخط هستند، باب شد و مورد استفاده قرار گرفت. البته این به آن معنی نیست که در گذشته، افراد و چهره‌ها روی زندگی مردم و سبک انتخاب آنان اثرگذار نبودند. بازیگران سینما و تلویزیون یا حتی خوانندگان همواره در نحوه انتخابگری یا مدل زندگی مردم و نگاه آنان به زیبایی و تکامل یا آن چیزی که در قالب صنعت مد می‌بینیم، موثر بودند. اما این اصطلاحاتی که مورد اشاره است زاییده فضای برخط و فضاهای نوین رسانه‌ای است که امکان ظهور و دیده‌شدن، هم به جهت تنوع و هم کثرت مدل‌ها را زیاد کرده است. یک‌سری عناصر همچون بلاگرها و اینفلوئنسرها را خلق کرده که تاثیراتی را بر سبک زندگی مردم و مدل کنشگری و حتی انتخابگری رفتار آنان گذاشته است. البته باید مورد توجه قرار بگیرد که این موارد در ذات خود چه ویژگی‌های روان‌شناختی و کاربردی‌ای دارد تا به آن بپردازیم.»
     
جلب توجه با هر ابزاری
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران با اشاره به مهم‌بودن بحث اقتصادی برای بلاگرها و اینفلوئنسرها می‌گوید: «یکی از عوامل مهم برای این افراد بحث اقتصادی است چراکه تبلیغات انجام‌شده توسط بلاگرها، هرچه بیشتر دیده شود، دریافت وجه و سودی که برای‌شان حاصل می‌شود بیشتر است. پس در نتیجه تلاش فراوانی می‌کنند که با هر روش و ابزاری مورد توجه مخاطب قرار بگیرند. چه به روش مثبت و چه به روش منفی در صفحات افراد کنشگری کنند. چه ناسزا دریافت کنند یا مورد تایید قرار بگیرند قطعا برای‌شان آورده اقتصادی دارد و این‌گونه نیست که فقط تایید مثبت برای آنان لزوما کارکرد  داشته باشد.»
     
تاثیر تدریجی بر سبک زندگی و رفتار
مدرس سواد رسانه‌ای در پاسخ به این سؤال که چرا ما تمایل داریم صفحات این بلاگرها را دنبال کنیم، می‌گوید: «اکثرا ما به جهت پرکردن اوقات‌فراغت از این فضا استفاده می‌کنیم و متوجه تاثیر تدریجی این افراد و مدل‌های کنشگری آنان بر سبک زندگی و رفتارمان نمی‌شویم. ما می‌گوییم بهترین جایی که می‌شود یک مسأله را در ذهن مخاطب ته‌نشین کرد، آن فضایی است که شما به قصد لذت از یک محیطی یا یک فردی تبعیت و پیگیری کرده و در آنجا دروازه‌بانی ذهنی نمی‌کنید. همین منجر به این می‌شود که در لایه‌های ذهنی شما ته‌نشین شود و یک اتفاقاتی را رقم بزند که خود به‌عنوان یک کاربر از آن آگاه نیستید.»

ترویج رفتار اغراق‌شده 
بلاگرها معمولا سویه مثبت کمتری دارند. برخی از کشورها سیاست‌هایی مثل کم‌مصرف‌کردن آب یا تولیدنکردن زباله‌های محیط‌زیستی و سیاست‌هایی که می‌تواند محیط پیرامون ما را بهتر کند و رفتار درستی را ترویج کنند، قاعدتا در چهارچوبی قرار گرفتند که می‌شود از آنان به‌عنوان منافع جمعی و اجتماعی استفاده کرد. اما معمولا آنها به جهت علاقه به دیده‌شدن، ممکن است هرگونه رفتاری را خارج از چهارچوب ترویج کنند. رفتارهای اغراق‌شده و دور از نظام ارزشی و خرده‌فرهنگ‌های جامعه را انجام دهند که سبک زندگی جامعه، نظام سلیقه و ادراک از موضوعات را می‌توانند تحت تاثیر قرار دهند.