یک مرز و دو هوا

حالا این خشکی و کم‌بارشی میان کاربران فضای مجازی جوی را ایجاد کرده که ناخواسته تا فضای حقیقی هم کش آمده و مردم را به طرح این سؤال واداشته که چرا کشورهای همسایه سهمی خوب از بارش‌های پاییزی داشته‌اند اما ما در میانه این کشورها بازهم با خشکسالی و آسمانی که ناخن‌خشکی می‌کند رخ‌به‌رخیم؟
چند عکس نیز دراین فضا و حتی در برخی رسانه‌های رسمی منتشر شده که جلوه دلهره‌آوری دارد. در این عکس‌ها سمت خشک و فاقد پوشش برفی، ما هستیم و سمتی که روی کوه‌هایش برف نشسته است، ترکیه؛ همسایه غربی ما. این عکس‌ها بازار بحث‌ها و اظهارنظرها، حتی بازار ربط دادن چیزهای بی‌ربط به هم را داغ کرده تا جایی که یک مخاطب کم‌اطلاع، هول برش می‌دارد که نکند در ایران ما فاجعه‌ای در حال وقوع است.
     
ماجرای اتاق گاز ایران
نقشه مربوط به پوشش برف در سطح کشور که متعلق به شرکت مدیریت منابع آب و روز ۲۵ آذر ۱۴۰۲ است به معنی واقعی، آب‌سردی است که روی سرمان ریخته می‌شود. در این نقشه، ایران ما به‌جز در بخشی از نوار شمالی، غربی و جنوب‌غربی‌اش که معلوم است در آن برف نسبتا خوبی باریده، بقیه به رنگ خاکی است یعنی که امسال روی برف را اصلا ندیده است. این موضوع بهانه‌ای شده است برای پست گذاشتن‌ها و اظهارنظرهای مختلف ازجمله این‌که میان کم‌بارشی‌های ایران در ۲۰سال اخیر و روند صعودی مصرف گاز طبیعی در کشور رابطه مستقیمی وجود دارد. به عبارت دیگر، مدافعان این رویکرد می‌گویند مصرف بیش ازاندازه گاز درکشورمان باعث شکل‌گیری«اتاق گاز» درایران و درنتیجه جلوگیری از باروری ابرها شده است. به همین علت ما موضوع این اتاق گاز ادعایی را با صادق ضیائیان، رئیس سازمان ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا و نیز عباس رنجبر، عضو هیات علمی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو در میان گذاشتیم که پاسخ هردوی آنها خط بطلانی بر این ماجرا کشید. توضیحی که ضیائیان برای مردود دانستن تاثیر مصرف گاز بر باروری ابرها در کشورمان ارائه داد در این چند عبارت خلاصه می‌شود: «این حرف قابل قبول نیست و نمی‌تواند عامل موثری در کم‌بارشی‌ها باشد. ما به‌طور دائم جو را پایش می‌کنیم، به همین دلیل اعلام می‌کنیم آنچه که باعث کم‌بارشی در پاییز امسال و به‌ویژه در ماه آذر شد انتقال اندک رطوبت از دریای سرخ و مدیترانه به سمت کشورمان بود وگرنه اگر مصرف گاز چنین توانی داشته باشد چرا سال‌های پربارش هم به سراغ‌مان می‌آید؟»پاسخ عباس رنجبر به ادعای تشکیل اتاق گاز در ایران نیز مشابه ولی با ادبیاتی متفاوت بود: «اگر قرار باشد بارش‌های خوبی داشته باشیم باید تغذیه رطوبتی به‌خوبی انجام شود؛ یعنی اتفاقی که در پاییز و مخصوصا آذر امسال به‌خوبی انجام نشد. از سوی دیگر تاثیر مصرف گاز در نابارورشدن ابرها موضوعی است که اثرات خرد ومحلی دارد حال آن‌که تغییرات جوی در مقیاس‌های بسیار بزرگ بر بارش‌ها اثر می‌گذارند؛ مسائل و پدیده‌هایی که در مسافت‌هایی بسیار دورتر از کشورمان زمینه‌ساز بارش‌ها می‌شوند.»

چه کسی گفته بارش همسایه‌ها  خوب است؟
درفضای مجازی و پچپچه‌های فضای حقیقی حرف از این است که درغرب آسیا فقط ایران است که آسمانش خشکیده به‌طوری‌که سایر همسایه‌ها دارند از پاییز پربارش نهایت لذت را می‌برند. این حرف و حدیث‌ها باعث می‌شود حال بدی به شنونده دست دهد اما وقتی مسئولان و کارشناسان، این حرف‌ها را با ادله تکذیب می‌کنند، آدم دوباره نفسی به‌ راحتی می‌کشد.ما موضوع عکس‌هایی را که از ارتفاعات مشترک ایران و ترکیه در رسانه‌ها دست به دست می‌شود با صادق ضیائیان و عباس رنجبر در میان گذاشتیم که هردوی آنها قضیه را با عینک علمی دیدند و درباره‌اش توضیح دادند.
قبل ازهرچیز ضیائیان گفت: «چه کسی گفته وضع بارشی کشورهای همسایه از ما بهتر است» و رنجبر نیز گفت: «این موضوع به‌هیچ‌وجه صحت ندارد و فقط در عربستان بارش‌های کمی اتفاق افتاده که آن‌هم برجسته‌سازی شده است.» اما هردوی اینها در مورد بارش‌های خوب در ترکیه اتفاق‌نظر داشتند و علتش را نیز توضیح دادند. صادق ضیائیان، رئیس سازمان ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا دراین‌باره به ما گفت: «ترکیه کشوری است که در کنار دریای مدیترانه و سیاه قرار دارد و رطوبتش بالاست و به‌طورطبیعی بارش‌های آن بیشتر از ایران است. بنابراین مقایسه بارش‌های ایران و ترکیه اساسا کار غلطی است؛ مثل این که بارش‌های استان‌های حاشیه دریای خزر را با تهران مقایسه کنیم.» عباس رنجبر، عضو هیات علمی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو نیز دراین‌باره به ما این‌چنین توضیح داد: «وضعیت اقلیم ترکیه را باید جدا از کشورهای غرب‌آسیا مانند عراق، سوریه، عربستان، افغانستان و حتی ترکمنستان دانست، چون این کشورها به‌عنوان سرزمین‌های شرقی مدیترانه نیاز به شکل‌گیری سیستم‌های چرخنده دارند که این سیستم‌ها امسال چندان فعال نشدند.»