معلم و دانش آموز؛ قربانی نظام آموزشی منفعل

زهرا سیف آذرنژاد-روزنامه نگار

حداقل 3علت عمده برای تنبیه بدنی دانش‌آموزان در مدرسه وجود دارد: 1- اعتقاد به آثار تربیتی زجر بدنی براساس پارادایم سنتی آموزش و تربیت 2- حفظ اقتدار معلم و کارکنان مدرسه از طریق سرکوب دانش‌آموز 3- عدم‌توانایی معلمان و عوامل اجرایی مدرسه در مدیریت رفتار در شرایط بحرانی و جلوگیری از تبدیل خشم و عصبانیت به پرخاشگری. از حدود 100سال پیش و از زمان شکل‌گیری آموزش‌وپرورش مدرن، تنبیه بدنی در مدارس ایران ممنوع شده است. اما در عمل تنبیه بدنی کودکان به‌عنوان یک روش تربیتی ادامه داشته است. البته تنبیه بدنی این روزها معنایش دیگر چوب و فلک نیست. سیلی زدن، پس‌گردنی، کشیدن مو، اردنگی، کشیدن گوش، هُل دادن و... نمونه‌های آشنای تنبیه بدنی است. با این حال اغلب دانش‌آموزان و خانواده‌ها به تنبیه بدنی و حتی خشونت کلامی معلم و ناظم و مدیر واکنش منفی نشان می‌دهند. هر چند معلم با هیچ توجیهی حق تنبیه بدنی دانش‌آموز را ندارد، اما در کنار مسئولیت فردی معلم، باید نظام آموزشی را مسئول تنبیه بدنی دانش‌آموزان دانست. تا زمانی که شغل معلمی به‌عنوان یک حرفه تخصصی و دارای پروتکل رفتاری معین شناخته نشود و معلمان، آموزش کافی در مورد کلاس‌داری و مخصوصا مواجهه با شرایط بحرانی نبینند، بحث تنبیه بدنی دانش‌آموزان ادامه می‌یابد. هم‌اکنون رفتار معلمان یک مدرسه واحد، متأثر از خلق و خو و ویژگی‌های شخصیتی و فرهنگی آنها، متفاوت است. به تعبیر ساده‌تر هر معلمی در اداره کلاس براساس اجتهاد شخصی رفتار می‌کند. مدیران آموزش‌وپرورش هم پشت بخشنامه ممنوعیت تنبیه بدنی سنگر گرفته و از خود رفع تکلیف می‌کنند.  معلم باید روش مواجهه با دانش‌آموزی که درس جلسه قبل را نخوانده در دانشگاه یاد گرفته باشد. معلم باید بداند که روش درست برخورد با دانش‌آموز قلدر (Bully) کلاس چیست؟ این تصور رایج را که چون معلم با کودک سروکار دارد پس کار او در ردیف مشاغل ساده طبقه بندی می‌شود باید کنار گذاشت. تعلیم و تربیت از پیچیده‌ترین علوم انسانی و کار معلم یکی از حرفه‌ای‌ترین مشاغل است.