جولان مافیا در قلب تهران

آهی می‌کشد و با دستش به بنری که کمی آن طرف‌تر نصب شده بود، اشاره کرد و ادامه می‌دهد: شهرداری چندروزی است که این بنر را اینجا زده وگفته باید بساط‌مان راجمع کنیم وبه سوله‌ای که ساخته، برویم. این بخشی از صحبت‌های یکی از دستفروشان قدیمی چهاراه ولیعصر با جام‌جم است که در آستانه اجرای طرح شهرداری برای ساماندهی دستفروشان این محدوده سراغش رفتیم.

دستفروشان تهران سال‌هاست که به معضل پیاده‌روهای پایتخت تبدیل شده‌اند. درچندسال اخیر با بالارفتن جمعیت شهر تهران و مهاجرت بسیاری از افراد از شهرهای مختلف به پایتخت، این ماجرا نیز تشدید شده و در مناسبت‌های خاص سال مثل یلدا، روز مادر،روز پدر،سال نو و...به اوج خود می‌رسد.گرچه حضوردستفروشان درهرنقطه‌ای از مترو گرفته تا معابر و خیابان‌ها به چشم می‌خورد اما محدوده چهارراه ولیعصر به‌عنوان یکی از چهارراه‌های اصلی تهران و تراکم تردد در آن یکی از نقاط طلایی تجمع آنهاست و سوژه این گزارش شده است.

بساط‌گستری این فروشنده‌های سیار در پیاده‌روهای خیابان ولیعصر در جوار تئاترشهر علاوه بر نازیبا‌کردن منظر این مکان فرهنگی، مشکل سد معبر را نیز در یکی از پرترددترین نواحی شهری تهران ایجاد کرده که علاوه بر شکایت هنرمندان، نارضایتی عموم شهروندان را نیز به‌دنبال داشته است. ظاهرا دستفروشی در این نقطه از شهر خیلی هم کار ساده‌ای نیست و باید دم برخی افراد را دید و حق حساب داد. سرنخ این حق حساب‌گیران هم گویا به برخی از اراذل معروف می‌رسد. بعضی‌ها هم در پوشش دستفروش خلاف‌های سنگین‌تری دارند، مثل فروش مواد مخدر!  البته سال‌هاست شهرداری می‌خواهد این دستفروشان را ساماندهی کند اما موفق نبوده! حالا هم دوباره این ساماندهی قرار است اجرایی شود. گویی جریان یا دستی در کار است که وضعیت چهارراه ولیعصر به‌عنوان کلیدی‌ترین معبر تهران هم از لحاظ جغرافیایی  و هم از لحاظ امنیتی-سیاسی به سرانجام نرسد و وضعیت امروز را شاهد باشیم.
   
غرفه‌ها را فقط به ایرانی‌ها می‌دهند!
اقبال حدودا ۱۶ساله به‌نظر می‌رسد. مقابل مترو بساط کرده و لباس‌های زنانه می‌فروشد. در مورد انتقال‌شان به غرفه می‌پرسم، می‌گوید: غرفه‌ها را که به ما نمی‌دهند. گفته‌اند فقط به ایرانی‌ها اجاره می‌دهند بااین حساب تا شنبه باید از اینجا جمع کنیم و برویم. 
   
دریافت مبالغ یک میلیون تومانی از دستفروشان 
به پیاده‌روی در آن محدوده ادامه دادم. این‌بار سراغ یکی از مغازه‌داران آن محدوده رفتم و حرف‌های او را شنیدم. فروشنده مغازه که مردی مسن بود، می‌گفت: اینجا افرادی هستند که به‌صورت روزانه مبالغی حدود یک میلیون تومان از دستفروشان می‌گیرند تا اجازه دهند بساط کنند. برخی مأموران شهرداری نیز از ۱۰۰هزار تومان تا ۵۰۰ هزارتومان در هفته می‌گیرند تا اجازه دهند مغازه‌دارها بخشی از اجناس خود را در بیرون از مغازه بچینند. این مغازه‌دار که ظاهرا چندان هم از حضور دستفروشان ناراضی نبود درخصوص تأثیر دستفروشان بر بازار مغازه‌دارها گفت: روزی دست خداست. به‌خاطر حضور دستفروشان، تردد افراد در معابر این محدوده بیشتر می‌شود و به‌واسطه این مسأله، مغازه‌های ما هم بیشتر دیده می‌شود.
 
می‌گویند ماهی ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان هزینه اجاره غرفه‌هاست
پس از شنیدن صحبت‌های این مغازه‌دار، مجدد به سمت دستفروشان تئاتر شهر رفتم. در میان‌شان که برخی اتباع بودند یا مشخص بود که از شهرهای دیگر به تهران آمده‌اند، زنی با ظاهری متفاوت، نظرم را جلب کرد. این زن که به گفته خودش حدود ۱۸ سال است در این محدوده لباس زنانه می‌فروشد از سختی‌های کارش می‌گوید: سال‌‌هاست که برای گذران زندگی خود و دخترم اینجا دستفروشی می‌کنم اما حالا پول بساط و دستفروشی هم کفاف زندگی‌ام را نمی‌دهد. این زن با همان چشمان خسته که تنها عضو نمایان صورتش بود، ادامه می‌دهد: بساط داشتن خیلی سخت است.از این زن در مورد مخارج بساط داشتن و مافیا پرسیدم. او می‌گوید: من اینجا قدیمی‌ام و به کسی پول نمی‌دهم اما بعضی از دستفروشان اینجا ماهانه بین شش تا هشت میلیون تومان به مغازه‌دارانی که روبه‌روی آنها بساط کرده‌اند، پول می‌دهند. غیر از آن یک‌سری مأموران شهرداری نیز پول می‌گیرند تا اجازه دهند اینجا بساط کنیم. این دستفروش در مورد طرح شهرداری و حضور در غرفه می‌گوید: قبلا تجربه فروش در غرفه را داشته‌ام، چیزی در نمی‌آید! شنیده‌ام که ماهی ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان اجاره غرفه‌هاست. مگر چقدر فروش داریم که این‌قدر هم اجاره دهیم؟  پس از صحبت با برخی از دستفروشان و کسبه محدوده تئاتر شهر برای رفع ابهامات و ادعاهای موجود، سراغ یکی از مسئولان شرکت ساماندهی مشاغل تهران رفتیم. 
   
پای صحبت شهرداری 
یاسر نکوفال، معاون هماهنگی و امور مناطق شرکت ساماندهی مشاغل تهران درخصوص طرح ساماندهی دستفروشان تئاتر شهر به جام‌جم می‌گوید: چهارراه ولیعصر به‌دلیل موقعیت استراتژیکی که دارد از یک‌سو مرکز شهر و محل تقاطع چند خیابان اصلی است و از سوی دیگر یکی از معبرهای شهری است و مورد توجه شهرداری قرار گرفته. نکوفال در خصوص حضور دستفروشان می‌افزاید: فضایی که اکنون در این محدوده شکل گرفته، خوب نیست. لذا تمام دستگاه‌های انتظامی، امنیتی و شهرداری بر این عقیده‌اند که آنجا از این شرایط در بیاید.معاون هماهنگی و امور مناطق شرکت ساماندهی مشاغل تهران ادامه می‌دهد: طبق نظر شهردار تهران برای عدم به خطر افتادن ارتزاق دستفروشان، تدبیری اندیشیده شده که علاوه بر پاکسازی معابر شهری، درآمد دستفروشان حفظ شود و بر همین اساس طرح اخیر با تأیید هیأت رئیسه شهرداری به نتیجه رسید و بازاری در نزدیکی چهارراه ولیعصر تعبیه شد تا دستفروشان در آن ساماندهی شوند و به کسب درآمد بپردازند. 
   
تمام دستفروشان با کدملی و شماره تلفن ثبت نام شدند
وی درخصوص شرایط حضور دستفروشان در این غرفه‌ها بیان می‌کند: قبل از آغاز طرح، دستفروشان محور ولیعصر با کدملی و شماره تلفن ثبت‌نام شدند و این افراد طی دو مرحله راستی‌آزمایی شدند و افرادی که دستفروش نبودند و قصد سوء استفاده از این موقعیت را تحت هر عنوانی مثل مافیا داشتند، شناسایی و از لیست خارج شدند. لذا این افرادی که غرفه‌دارند، دستفروش واقعی هستند و کارگر کسی نیستند و اتباعی که مجاز و کارت اقامت داشته باشند نیز می‌توانند غرفه بگیرند. 
   
مبلغ اجاره غرفه‌ها هنوز تعیین نشده است
معاون هماهنگی وامورمناطق شرکت ساماندهی مشاغل تهران درخصوص اجاره ۱۰ تا۱۲میلیون تومانی غرفه‌ها به جام‌جم می‌گوید: شهرداری در بازارهایی که برای دستفروشان ایجاد کرده هیچ انتفاعی ندارد و از پیمانکاران هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌شود اما پیمانکار یک مقدار هزینه به‌عنوان حق شارژ غرفه دریافت می‌کند اما هنوز مبلغ آن تعیین نشده است. 
   
ابهام در موفقیت 
گرچه سال‌هاست ساماندهی دستفروشان جزو برنامه‌های شهرداری بوده و بارها به‌صورت مقطعی و کوتاه مدت طرح‌های مختلف اجرایی شده اما باید ببینیم این بار اجرای این طرح می‌تواند سد معبر مافیای دستفروشان در برابر ساماندهی را از بین ببرد یا قرار است همچون طرح‌های گذشته، پس از چندی تب و تاب خود را از دست بدهد و بشود همان ‌‌آش و همان کاسه!

بریدن دست مافیا از بازار دستفروشان
نکوفال درخصوص ادعای وجود مافیا در بازار دستفروشان ولیعصر می‌گوید: اخبار غیررسمی در این خصوص به گوش شهرداری هم رسیده ولی ما تاکنون به این موضوع به صورت ثابت شده نرسیده‌ایم اما اخبار غیررسمی این را تأیید می‌کند. این موضوع حتی اگر صحت هم داشته باشد، با اجرای این طرح این افراد از دور خارج و بساط آنها برچیده می‌شود.