او که عارفی واصل، عالمی عامل، حکیمی متکلم، فقیهی کامل، محققی مدقق، عابدی زاهد، مولفی توانا و حافظ قرآن کریم، در سنه ۱۲۴۰ ه. ق در طالقان دیده به جهان گشود و پس از طی کردن مقدمات، رهسپار نجف اشرف گردید و از محضر بزرگانی هم، چون علامه بحرالعلوم، ابن محمد امین تستری، حاج اسماعیل حائری، نظیر مشهدی، صاحب جواهر و در نهایت شیخ مرتضی انصاری (قدس الله اسرارهم) بهرهها برد و در بازگشت به ایران در مدرسه خان مروی تهران سکنا گزید و ضمن تالیف کتب ارزشمند و اخلاقی، و ایراد وعظ و خطابه، به تعلیم و تربیت فضلا و طلاب شیفته معارف اسلامی پرداخت.
داستان معروف نامهای برای خدا: او که در عسرت و سختی بسیاری گذران میکرد، شرح حال خود را به محضر حضرت قادر متعال مکتوب داشته و نامه خود را در پشت بام مسجد شاه بازار تهران پنهان نموده و با خود میگوید: «حتما خدا پیدایش میکند.»
چند روز بعد که ناصرالدین شاه به قصد شکار از جلوی مسجد میگذشت، تند بادی نامه را از پشت بام به روی پای شاه انداخته و ایشان نیز پس از خواندن نامه دستور میدهد که مولی نظر علی را به کاخ آورده و حاجات مرقومه او را برآورده نمایند.
قابل ذکر است که اصل این نامه هم اکنون در کاخ موزه گلستان نگهداری میشود.
آثار مکتوب مولی نظر علی: ۱-کتاب مناط الاحکام در باب فروع و ظاهر احکام و اسرار و بواطن آنها ۲-اجتماع الامر و النهی ۳-رساله فی الغناء ۴- کلمات القرآن در تفسیر مفردات قرآن کریم ۵-طراز المصائب ۶- اشتراط الحس فی قبول الشهاده ۷- حاشیه بر رساله شیخ مرتضی انصاری ۸- تحقیق العناوین ۹- حجیت الخیر الواحد و ۱۰- کتاب گران سنگ کاشف الاسرار که به شدت مورد توجه و توصیه بزرگانی هم، چون امام خمینی (ره) و مرحوم دولابی و دیگر بزرگان حوزه و دانشگاه بوده است.
کتاب کاشف الاسرار یکی از بهترین و دقیقترین حجیتهای عقلی و مفاهیم اثباتی در باب کامل بودن اسلام و رجحان مذهب تشیع بر دیگر مذاهب بوده که اگر این تالیف بر کتاب نفیس احتجاج طبرسی فزونی نداشته باشد، برابری میکند.
نویسنده در این کتاب به سبب جامعیت علمی و عرفانی خویش و هم چنین بهره گیری از مشربهای کلامی و فلسفی و عرفانی منطبق با آیات و احادیث، توفیق یافته که با لحنی دلنشین و کلامی عمیق و دقیق، کثرتها را به وحدت و تقابلها را به توافق کشاند و به خوبی نشان دهد که تنها یک حقیقت است که در آئینه گوناگون عقل و خرد عرفا و فلاسفه و محدثین جلوهها نموده است.
شیخ نظرعلی طالقانی پس از عمری مجاهدت و در سن ۶۶ سالگی در سنه ۲۳۰۶ ه. ق (۱۲۶۷ هجری شمسی) در جوار ملکوتی امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضا- علیه آلاف التحیه و الثناء دار فانی را وداع و به لقاء حضرت باقی شتافت.
روحش شاد و نامش گرامی باد!
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد