پناه قصه‌ها به حرم امن علی‌بن موسی‌الرضا‌ (ع)

به‌واسطه میزبانی ایرانیان از حرم مطهر ثامن‌الائمه، نقش این امام مهربان در پهنه ادبیات و نمایش ایران پررنگ بوده و همچنان نیز تمایل برای روایت قصه‌هایی وجود دارد که از عشق رسیدن به مشهد و آرام گرفتن در حریم امن حرم ضامن آهو می‌گوید. در ادامه به تعدادی از آثار تلویزیونی که در قصه خود پیوندی با حب‌الرضا برقرار کردند، پرداختیم.

 ولایت عشق بر اهل ایمان

مهدی فخیم‌زاده، کارگردان و بازیگر گوشه‌ای از داستان زندگی امام حسن‌(ع) را در تنهاترین سردار به تصویر کشید و سال ۱۳۷۹ نیز سریال ولایت عشق را به ساحت مقدس امام رضا‌(ع) تقدیم کرد. سریالی با حضور چهره‌های شناخته‌شده و قصه‌ای روان و گیرا که به بازخوانی بخش‌هایی از سال‌های پایانی زندگی امام هشتم می‌پرداخت. هنوز هم موسیقی بی‌بدیل این سریال با هنر خلاقه زنده‌یاد بابک بیات و آوای خوش آهنگ محمد اصفهانی در خاطرمان هست. آنجا که می‌گفت «تقدیر ما در دست توست/ زنجیر بر دستان ما/ ما را رها کن از عدم/ هستی بده بر جان ما». صدای گرم فرخ نعمتی، گوینده دیالوگ‌های علی‌بن موسی‌الرضا‌(ع) بود و بازیگرانی همچون رامبد جوان، محمد صادقی، بیتا فرهی، مریلا زارعی، اکبر زنجانپور، دانیال حکیمی، فریماه فرجامی، داوود رشیدی، فتحعلی اویسی، احمد نجفی، سیروس گرجستانی و... به ایفای نقش پرداختند.

 وصال در روز هشتم

مهدی کرم‌پور در سال ۱۳۸۸ تله‌فیلمی را با متنی از صادق کرمیار، کارگردانی کرد که از پیوند زندگی سه شخصیت با عنایت حضرت رضا‌(ع) حکایت داشت. داستان درباره سه نفر به نام‌های زینت، رستمی و شکوهی است که هر کدام از اینها بنا به‌دلایلی سفری به شهر مشهد دارند. در طی این مسیر مسائل و مشکلاتی برایشان پیش می‌آید که در سایه توسل به امام هشتم رفع می‌شود. عسل بدیعی، انوشیروان ارجمند، علیرضا خمسه، افسر اسدی و... از بازیگران این فیلم تلویزیونی بودند که تا امروز بارها به مناسبت ولادت و شهادت علی‌بن موسی‌الرضا‌(ع) روی آنتن رفته است.

 بیا درددل کنیم

«کاروانی زیارتی از تهران به مشهد می‌رود. سه زن مسن که همسران‌شان فوت کرده، در قطار با هم دوست می‌شوند و هم اتاق شدن‌شان در هتل سبب پیوند و دوستی بیشتر آنها می‌شود.
برای خانم محمدی در کاروان خواستگار پیدا می‌شود و او هم واقعیت را به دوستانش می‌گوید که دادخواست طلاق داده است، شوهرش نمرده است و برای این می‌خواهد طلاق بگیرد که...» آنچه خواندید خط اولیه قصه فیلم تلویزیونی «بیا از گذشته حرف بزنیم» به کارگردانی حمید نعمت‌ا... بود.
این فیلم سال ۱۳۸۷ با بازی ثریا قاسمی، مهین شهابی، پوراندخت مهیمن، محمدرضا حق‌گو و به قلم معصومه بیات ساخته شد. بیا از گذشته حرف بزنیم در قالب یک مجموعه تله‌فیلم ادامه پیدا کرد و قسمت‌های بعدی ــ با اسامی دیگر ــ روایت‌های جدیدی از این شخصیت‌ها داشت‌. قسمت اول این مجموعه در سال ۱۳۸۸ جایزه‌های بهترین فیلم، فیلمنامه و کارگردانی پنجمین جشنواره فیلم رضوی را دریافت کرد.

 بُریم مشهد

سریال محبوب پایتخت، شخصیتی دوست‌داشتنی به‌نام بابا پنجعلی داشت. پیرمردی شیرین و حواس‌پرت که به‌ندرت حرف می‌زد، چون فراموشی داشت. او چند جمله و تکیه‌کلام خاص خود را داشت که مدام تکرار می‌کرد.
یکی از اینها «بریم مشهد» بود. ادای این جمله با لهجه مازندرانی و از زبان پیرمرد ناتوانی که با وجود آلزایمر، مهر رضا‌(ع) بر جانش حک شده بود و دلش هوای حرم داشت، باعث می‌شود که سریال پایتخت هم که در جغرافیایی غیر از خراسان، ساخته شده، ما را یاد مشهدالرضا بیندازد. سیروس مقدم، کارگردان سریال در چند اثر دیگرش نیز ادای دینی به امام رضا‌(ع) داشته است.از جمله سریال چاردیواری که با سفر دسته‌جمعی شخصیت‌های اصلی قصه به مشهد به پایان رسید.

 روزگار برادری

داستان مجموعه هشت‌قسمتی «روزی روزگاری برادر» به کارگردانی محمدرضا آهنج که امسال در دهه کرامت از شبکه سه پخش شد، درباره شهدای مفقودالاثر هشت سال دفاع‌مقدس و عنایت حضرت امام‌رضا(ع) پیرامون آنهاست. شخصیت اصلی داستان، دکتر تدین، برادر یکی از فرماندهان جنگ است که سال‌هاست مفقودالاثر بوده و از آنجا که پشت‌سر این فرمانده حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد، او نام خانوادگی خود را تغییر داده است.
تدین که دکترای ژنتیک دارد در آستانه مهاجرت باخبر می‌شود انگشتری متعلق‌به برادرش توسط کمیته مفقودین پیدا شده و او به‌دلیل این که هویت خانوادگی خود را بفهمد از مهاجرت صرف‌نظر کرده و پیگیر انگشتر می‌شود.
علیرضا جلالی‌تبار، آشا محرابی، علی اوسیوند، محمد صادقی، رحیم‌ نوروزی، سیروس همتی، شیرین آقاکاشی ‌و... در مجموعه روزی‌روزگاری‌برادر بازی کرده‌اند. آستان قدس‌رضوی یکی از مشارکت‌کنندگان در ساخت این اثر بود و بخش‌هایی از آن در حرم مطهر تصویربرداری شد.

سرزده آمدم

سریال«سرزده» سال ۱۳۹۹ در شرایطی که کشور با کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کرد، ساخته شد و تلاش کرد درباره این ویروس اطلاع‌رسانی کند. هرچند قصه با فضای پلیسی و همچنین طرح موضوع‌هایی مثل رفاقت، بخشش و توبه وجوه دیگری نیز داشت.
داستان این سریال از آنجا شروع می‌شود که اصلان و رضا دوستان دوران جوانی و رقبای کشتی چوخه بوده‌اند که دست روزگار مسیر آنها را از یکدیگر جدا کرده است، رضا پلیس و اصلان به کارهای خلاف کشیده شده است. چهار سال قبل رضا موفق به دستگیری اصلان می‌شود و امروز اصلان از زندان آزاد شده و در شب نوزدهم ماه رمضان که همه‌چیز تحت‌تأثیر شرایط ویژه کرونا قرار دارد، قصد انجام آخرین کار خود و توبه را دارد که با زدن رد آنها توسط یکی از افراد رضا، تمام برنامه‌ریزی‌ها به‌هم می‌ریزد، رضا و اصلان مجدد مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و... .
در سریال سرزده علی انصاریان ایفای نقش کرد که خود نیز بر اثر کرونا درگذشت. این سریال در مشهد مقابل دوربین رفت و از ظرفیت هنرمندان مشهدی نیز بهره برد. یکی از سکانس‌های به‌یادمانی سریال که همچنان بازنشر می‌شود، ادای‌احترام نظامی و نمادین زنده‌یاد انصاریان به امام‌رضا (ع) است.

شب عید در مشهد‌الرضا

مینی‌سریال کمدی «شب عید» با بازی مرجانه گلچین، حمید لولایی، علی‌عامل هاشمی، سروش جمشیدی و... و به کارگردانی سعید آقاخانی سال ۱۳۹۶ ساخته شد و تابستان ۹۷ روی آنتن رفت. سریال قصه خانواده‌هایی را روایت می‌کند که برای تفریح در ایام نوروز به شهر مشهد سفر می‌کنند؛ اما در این میان ماجراهای جالبی برای آنها رخ می‌دهد و به‌گونه‌ای داستان این خانواده‌ها در قسمتی از سریال به یکدیگر مرتبط می‌شود. فیلمبرداری این مجموعه در مشهد انجام شده است.

 سرباز تو هستم

سریال سرباز به کارگردانی هادی مقدم‌دوست از جمله آثاری است که به‌رسم بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی، آخرین سکانس‌های خود را در مشهد به تصویر کشید. فیلمبرداری این سریال ۵۰ قسمتی دی‌ماه سال ۱۳۹۹ به پایان رسید. سریال در شهرهای مختلفی همچون تهران، لواسان، ساوه، قم، زاهدان، اهواز، خرمشهر، آبادان، زابل، قزوین، دماوند، پرند، مشهد و در کشور عراق در شهرهای کربلا و نجف تصویربرداری شد. این سریال حکایت سرباز وظیفه‌ای به نام یحیی، همسرش یلدا و رفقای هم‌خدمتی‌اش بود. آرش مجیدی، الیکا عبدالرزاقی، پدرام شریفی، رویا تیموریان، نیما شعبان‌نژاد، سیاوش خیرابی، علی عامل‌هاشمی، جمال اجلالی، اسماعیل محرابی، گلوریا هاردی، افسانه کمالی، جواد خواجوی، فرحناز منافی‌ظاهر، کاوه آهنگر، مهتاب ثروتی، محبوبه صادقی، دریا بخشنده، مهدی مستبصری و... از بازیگران این اثر هستند.

 تازه‌وارد به مسیر عشق

سریال‌«تازه‌وارد» هم جزو آثاری است که پیوندی با مشهد و بارگاه ملکوتی علی‌بن موسی‌الرضا(ع) دارد. این سریال به مسأله فرزندآوری و معضلات خانواده‌هایی که در آرزوی بچه‌دار شدن هستند، می‌پردازد. ساخت اپیزودهای مختلف تازه‌وارد برعهده حسن حبیب‌زاده، رضا محبی، میلاد محمدی، سجاد معارفی، رضا کشاورز، احمد حیدریان، محسن امانی و محمدجواد صالحی بوده است. رضا بنفشه‌خواه، محمد نادری، آشا محرابی، شیوا خنیاگر، بهنام شرفی، امیرمحمد زند، سپیده خداوردی، مریم خدارحمی، علی عامل‌هاشمی، الهام طهموری، سیدمحمدجواد طاهری، سونیا سنجری، مهری آل‌آقا، شکوفه عزیزی، نگین فیروزمنش، زهرا داوودنژاد، نیلوفر هوشمند، جوانه دلشاد، شیوا خسرومهر، مهدیه نساج، سهی بانو ذوالقدر، هادی دیباجی، هادی شیخ‌الاسلامی، حامد احمدجو، خیام وقارکاشانی، ناهید عساکره، علی دل‌پیشه، سالار کریمخانی، سپیده جعفری، با حضور افتخاری محیا اسناوندی و بیژن خراسانی و بازیگران خردسال ازجمله حسین شهبازی، آیلین جاهد، آندیا جعفری، عرفان برزین و آرش دهقان از بازیگران این مجموعه هستند.

 حال‌وهوای آسمان ابری

فیلم تلویزیونی «آسمان همیشه بارانیست» هم جزو آثاری است که از مرحمت غریب‌الغربا حکایت دارد. این فیلم، زندگی سیما و نادر را روایت می‌کند که سال‌هاست ازدواج کرده‌اند اما صاحب فرزند نشده‌اند. درست روزی که قصد رفتن به مشهد را داشتند همسر دوست مرحومش که یک خانم هندی است برای مراسم سالگرد فوت همسرش به تهران می‌آید و از نادر می‌خواهد که او را به شمال ببرد... . شهرام قائدی، الیکا عبدالرزاقی، فقیهه سلطانی و محمدرضا هدایتی در این فیلم به کارگردانی مهدی گلستانه بازی کردند.

 همجوار حرم

یکی از تازه‌ترین سریال‌هایی که قصه خود را در مشهد روایت کرد، «بیست‌کووید» بود. این سریال به کارگردانی ابوالفضل حاجتمند و تهیه‌کنندگی هادی حاجتمند با محوریت وقایع و اتفاقات دوران کرونا، داوطلب‌شدن عده‌ای از مردم برای کمک به کادر درمان را به تصویر می‌کشد اما در میان این افراد، شخصی است که انگیزه حضورش با دیگران فرق دارد... . سریال در مشهد و در جوار بارگاه ثامن‌الحجج(ع) تصویربرداری شد.

 تماشای لبخند رخساره

سال ۱۳۹۵ بهرنگ توفیقی فیلمنامه‌ای از سعید نعمت‌ا.‌.. را به تهیه‌کنندگی زینب تقوایی مقابل دوربین برد. قصه در شهر مشهد می‌گذشت و درباره مردی به‌نام خلیل بود که در نزدیکی حرم مغازه کبابی داشت. این سریال ابتدا نامش «لبخند رخساره» بود و بعد «زیر پای مادر» نام‌ گرفت. کامبیز دیرباز، پریوش نظریه، بهناز جعفری، مهدی سلطانی، مجید واشقانی، آتیلا پسیانی، بهزاد فراهانی، حمیدرضا هدایتی، درسا بختیاری و علیرضا آرا از بازیگران اصلی این مجموعه تلویزیونی بودند.

 جراحت خانوادگی

سریال ۲۷قسمتی «جراحت» از آثار ماه‌رمضانی سیما بود. در این سریال می‌دیدیم: لطیفه، مادر ۷۵ساله‌ای است که با دو پسرش با نام‌های بزرگ و اسماعیل زندگی می‌کند. این دو برادر از بچگی پدرشان را از دست داده‌اند و با سرپرستی مادر مهربان و دلسوزشان بزرگ شده‌اند. حالا هم خانواده و بچه‌های خیلی خوبی دارند. ولی یک مسأله ساده زندگی آنها را در آستانه از‌هم پاشیدگی قرار می‌دهد. در پایان قصه خانواده در مشهد به همدیگر می‌رسند و دو سکانس بیمارستان و حرم رضوی در این شهر تصویربرداری شد. درواقع سکون و آرامش این خانواده پس از تلاطم‌های بسیار در جوار سایه پرمهر رضوی رقم خورد. جراحت را محمدمهدی عسگرپور کارگردانی کرد و بازیگرانی همچون امین تارخ، علی عمرانی، ثریا قاسمی، آتنه فقیه‌نصیری، مهوش صبرکن، هستی مهدوی‌فر، لیلا بلوکات، رامین راستاد و... در آن ایفای نقش داشتند.

 زیارت محبوب

صادق کرمیار جزو نویسندگان و کارگردانانی است که چند اثر در رثای ثامن‌الحجج(ع) دارد. یکی از آثار، تله‌فیلم «زیارت» است‌. داستان فیلم زیارت با مردی آغاز می‌شود که برای رسیدن به طلب خود و پیداکردن فرد بدهکار به مشهد می‌رود. او در این سفر زائران دیگری را می‌بیند که هرکدام به امید کرامتی از حضرت‌رضا(ع) عازم زیارت هستند. اردلان شجاع‌کاوه، ستاره اسکندری، حسن جوهرچی، کاوه سماک‌باشی و فریده سپاه‌منصور در زیارت ایفای نقش کردند.

 طنین آوای نقاره‌ها

فیلم تلویزیونی «آوای نقاره‌ها» در بستری اجتماعی قصه چهار نفر را روایت می‌کند. در پایان فیلم در حرم امام‌رضا(ع) گره هر داستان گشوده می‌شود. این فیلم را جواد مزدآبادی کارگردانی کرده است و بازیگرانی همچون شهرام عبدلی، جلال طباطبایی، سیامک اشعریون، آهو خردمند، حسن اسدی، کاوه سماک‌باشی، افشین سنگ‌چاپ، امید متقی و مریم سلطانی در آن به ایفای نقش پرداختند.