ایران و عراق به سوی همگرایی منطقه‌ای

سفر دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق که نخستین سفر خارجی رئیس جمهوری منتخب ایران تلقی می‌شود نشانه جایگاه دولت و ملت عراق در حوزه سیاست خارجی ایران است.

این سفر در حالی قرار است چهارشنبه پیش‌رو انجام شود که منطقه شاهد یک بحران نفس گیر و چالش برانگیز است که ممکن است از کنترل بازیگران جهانی خارج شود.

 طولانی شدن جنگ غزه و اقدامات تحریک برانگیز رژیم صهیونیستی در حمله به لبنان و سوریه و کشتار مردم فلسطین در غزه و کرانه غربی ممکن است به یک جنگ فراگیر منطقه‌ای منجر شود.

از سوی دیگر قرار است بر اساس توافق واشنگتن - بغداد نیرو‌های آمریکایی طی یک فرآیند زمانی یکساله خاک عراق را ترک کنند که اگر چنین اتفاقی روی دهد دولت عراق خواهد توانست در تصمیم گیری‌های داخلی ومنطقه‌ای به صورتی کاملا مستقل عمل کند.

در طول ۲۰ سالی که نیرو‌های آمریکایی پس از سقوط رژیم بعث عراق در سال ۲۰۰۳ همچنان در زوایای سیاسی، امنیتی و اقتصادی و مالی عراق ریشه دوانده‌اند، دست دولت عراق برای تعریف یک سیاست مستقل ملی بسته است.

 در این مدت نیرو‌های آمریکایی متاسفانه نتوانستند امنیت عراق را تامین کنند و حضور گروهک‌های تروریستی در خاک عراق هزینه‌های امنیتی، مالی و نظامی سنگینی برای دولت و ملت عراق به همراه داشته است.

به دلیل اینکه ایران یک مرز مشترک زمینی و دریایی به طول ۱۴۰۰ کیلومتر با عراق دارد بطور طبیعی هر اتفاقی در این کشور رخ دهد تاثیر منفی خود را در داخل ایران باقی می‌گذارد.

با این رویکرد است که ایران در طول دو دهه گذشته برای حفظ امنیت عراق و منع حضور گروهک‌های تروریستی در این کشور هزینه‌های سنگینی متحمل شده است.

شهادت والاترین و ارزنده‌ترین سرداران ایرانی از جمله شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی صادقانه در پی برقراری امنیت پایدار در عراق بوده وهست.

بعد از این ترور دردناک بود که دولت وملت عراق بر ضرورت خروج بی قید و شرط نیرو‌های آمریکایی از خاک عراق تاکید کردند؛ لذا سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق از چند زاویه قابل تجزیه وتحلیل است.

نخست برنامه‌ریزی طولانی مدت برای حفظ امنیت داخلی عراق پس از خروج نیرو‌های آمریکایی از خاک این کشور خواهد بود.

 طبیعی است ایران این آمادگی را دارد که ضمن آموزش نیرو‌های نظامی عراق تجربه خود را در تقابل با جریان‌های تروریستی به طرف عراقی منتقل کند.

موضوع دیگر تکمیل پروژه کلان خط آهن ایران –عراق – سوریه است که آورده اقتصادی بالایی برای هر سه کشور به همراه خواهد داشت.

همچنین با توجه به اینکه ایران یک توافقنامه همکاری امنیتی و نظامی برای حفظ مرز‌های مشترک با دولت مرکزی عراق امضاء کرده لذا بند‌های این توافقنامه باید بطور جدی عملیاتی شود.

وجود پایگاه‌های گروهک‌های تروریستی تجزیه طلب در اقلیم کردستان عراق دغدغه امنیتی جمهوری اسلامی تلقی می‌شود و لذا دولت مرکزی عراق باید از ادامه فعالیت این گروهک‌های تروریستی در اقلیم کردستان جلوگیری کند.

از سوی دیگر با توجه به اینکه وزارت خزانه داری آمریکا بر گردش مالی بانک مرکزی عراق نظارت مستقیم دارد لذا ایران در طول سال‌های اخیر نتوانسته طلب مالی خود را از دولت عراق دریافت کند.

همچنین ایران این آمادگی را دارد که حجم صادرات خود به عراق را از ۱۰ میلیارد دلار فعلی به ۲۰ میلیارد دلار طی ۵ سال آینده ارتقاء دهد.

مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که اگر نیرو‌های آمریکایی خاک عراق را ترک کنند دو کشور ایران وعراق خواهند توانست به دور از دخالت آمریکا راهبرد مناسبات دو جانبه خود را در حوزه‌های زیر ساختاری تعریف کنند؛ لذا سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق می‌تواند افق روشنی در مناسبات تهران بغداد در همه حوزه‌ها ایجاد کند.