پرورش ماهی در قفس تحولی در تامین و امنیت غذایی

آبزی‌پروری به عنوان یک فعالیت در حال رشد کمکی برای پر‌کردن شکاف تأمین ماهی و غذا برای جمعیت رو ‌به ‌رشد جهان و کاهش فشار بر منابع و ذخایر طبیعی محسوب می‌شود. تقاضا برای مصرف محصولات دریایی و آب شیرین درحال افزایش است و با‌توجه به محدودیت‌های آب شیرین و پیش‌بینی بروز بحران کم‌آبی در جهان در آینده نه‌چندان دور و ضرورت استفاده بهینه از منابع آب‌های شیرین با اولویت مصرف شرب و از‌سوی دیگر تقاضای روز افزون برای ماهیان دریایی در بازار‌های جهانی، توجه به این بخش از آبزی‌پروری و به‌خصوص پرورش ماهی در قفس در سه دهه اخیر افزایش یافته است.
تولید و پرورش ماهی در قفس به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های بسیار مهم در ایران به‌شمار می‌آید. با تکمیل زنجیره تولید می‌توان زمینه توسعه پرورش آبزیان در استان‌های مختلف و به‌خصوص ساحلی‌ها را فراهم کرد. سواحل دریای عمان، دریاچه خزر و خلیج‌ فارس، از جمله مناطق بسیار ارزشمند برای راه‌اندازی قفس‌هایی جهت پروش ماهی هستند. در‌این میان، استان بوشهر به‌دلیل همجواری با خلیج ‌فارس، فرصت‌های زیادی برای پرورش آبزیان دارد که تاکنون طرح‌های متعددی در‌حوزه پرورش ماهی، میگو و دیگر آبزیان در سطح استان اجرایی شده است. حالا بوشهر به‌عنوان قطب تولید و پرورش میگوی کشور محسوب می‌شود و بیش از نیمی از میگوی پرورشی ایران در این استان تولید می‌شود که این میزان در‌حال‌افزایش است. با‌این‌حال هنوز بوشهر در زمینه پرورش ماهی به ویژه ماهی در قفس، نتوانسته متناسب با ظرفیت‌ها پیش برود. تکمیل زنجیره تولید و پرورش ماهی در قفس یکی از مهم‌ترین نیازها برای دستیابی به اهداف مدنظر در زمینه آبزی‌پروری است که باید این زنجیره شامل تکثیر و نرسری ماهی، غذای آبزیان، تولید قفس و دیگر ملزومات پرورشی در استان بوشهر تکمیل شود.
 
بوشهر روی خط تولید

مدیرکل شیلات استان بوشهر از نصب ۸۹ قفس پرورش ماهی در دریا خبر داده و می‌گوید: «در سال ۱۳۹۶ ظرفیت پرورش ماهی استان بوشهر ۲۵۰ تن بود که طی هفت سال اخیر افزایش یافته و به ۱۲ هزار و ۷۵۰ تن رسیده است. طرح‌های متعدد پرورش ماهی در قفس در سطح استان بوشهر در‌دست اجراست که با افتتاح فاز دیگری از مگاپروژه پرورش ماهی در قفس استان توسط اوقاف و امور خیریه ظرفیت هزار تن نیز به این ظرفیت اضافه می‌شود.» 
عقیل امینی با بیان اینکه ظرفیت پرورش ماهی در قفس استان بوشهر به زودی به ۱۳ هزار و ۷۵۰ تن خواهد رسید، ادامه می‌دهد: «تاکنون زمینه اشتغال ۴۲۵ نفر به‌صورت مستقیم در بخش پرورش ماهی در قفس استان بوشهر فراهم شده است.» این مسئول، کمبود بچه‌ماهی را یکی از مهم‌ترین چالش‌های این صنعت عنوان کرده و می‌افزاید: «کمبود بچه‌ماهی موجب شده قفس‌های پرورش ماهی نتوانند با ظرفیت کامل تولید داشته باشند. در همین راستا در سال گذشته دو طرح تکثیر و نرسری ماهیان دریایی کلنگ‌زنی شده است و خوشبختانه امروز نیز دو طرح دیگر عملیات اجرایی آن آغاز شده است.» مدیرکل شیلات استان بوشهر می‌گوید: «طی روزهای اخیر دو طرح عملیاتی شده است. یکی از آنها با ظرفیت ۱۰ میلیون قطعه بچه‌ماهی دریایی و طرح دیگر نیز با ظرفیتی به اندازه پنج میلیون قطعه خواهد بود که با افتتاح آنها در سال‌های آتی ۱۵ میلیون قطعه بچه‌ماهی دریایی به ظرفیت تولید استان افزوده می‌شود.» امینی همچنین از آغاز عملیات اجرایی پروژه دیگری در شهرستان دیلم خبر داده و تصریح می‌کند: «به‌زودی و در‌همین ماه پروژه‌ای در راستای تکثیر و نرسری ماهیان دریایی در شهرستان دیلم کلنگ‌زنی خواهد شد.» یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های پرورش ماهی در قفس به‌عنوان یکی از فعالیت‌های بخش آبزی‌پروری شیلات این است که می‌تواند موجب هدایت لنج‌داران فعال در زمینه صید و قاچاق ته‌لنجی به‌سمت فعالیت‌های مولد شود و از طریق صادرات نیز، درآمدزایی و ارزآوری قالب‌توجهی داشته باشد. 
 
پرورش ماهی در نوار ساحلی

یکی از مزیت‌های پرورش ماهی درقفس این است که در تمام مناطق آن رامی‌توان مورداستفاده قرار داد. به‌گفته معاون آبزی‌پروری اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان، این استان دارای بالاترین ظرفیت کشور در تولید ماهیان دریایی در قفس با توجه ‌به راهیابی به آب‌های آزاد اقیانوسی است. جواد غلامی با بیان اینکه نیروی کار بومی ماهر و آشنا با فنون آبزی‌پروری، کیفیت و دمای آب مناسب و عاری از هر‌گونه آلودگی صنعتی در سواحل آبی استان با آب اقیانوسی، عمق مناسب آب در حداقل فاصله از ساحل برای پرورش آبزیان در دریا داخل قفس، شناسایی اراضی پشتیبان ساحلی برای پرورش ماهی دردریا در نوار ساحلی استان، وجود سایت پرورش میگوی ۴۰۰۰ هکتاری گواتر از ظرفیت‌های مهم هستند. وی ادامه می‌دهد: «شناسایی ۴۲هزار هکتار اراضی ساحلی جدید مستعدبرای آبزی‌پروری مثل سایت‌های بریس، پزم ودشت تنگ وقابلیت دو بار پرورش میگو در‌سال باعث شده تا سیستان‌و‌بلوچستان ظرفیت‌های خوب شیلاتی در بخش آبزی‌پروری داشته باشد.» معاون آبزی‌پروری اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان با بیان اهمیت توسعه محورهای فعالیت آبزی‌پروری در استان تاکید می‌کند: «احیا و توسعه آبزی‌پروری میگو در مجتمع پرورش میگو شهید صنعتی گواتر، احیای مراکز تکثیر میگو استان، راه‌اندازی پروژه پرورش میگو مجتمع رودیک، واگذاری اراضی شناسایی شده به‌منظور پرورش میگو از فعالیت‌های مهم در این حوزه است.» وی فعالیت تکثیر و پرورش ماهی در قفس در دریا، حمایت از طرح‌های تکثیر و پرورش سایر آبزیان بومی منطقه لابستر، آرتمیا، خیار دریایی، جلبک، آبزیان زینتی و صدف را از جمله اقدامات انجام‌شده در‌خصوص توسعه این صنعت در استان عنوان می‌کند.