به نظر میرسد پخش آثار روز ومشهور دنیامثل سریالهای «باسال تماس بگیر» و...بیش از گذشته دردستور کاررسانهملی قرارگرفته ومخاطبان با آثارنمایشی جدید ومشهور دنیا ازقاب تلویزیون همراه هستند. دراینباره چه روندی را طی وچه اهدافی را دنبال میکنید؟
تامین و پخش آثار روز دنیا در دستور کار همیشگی ادارهکل تأمین و رسانه بینالملل سیما و واحدهای تأمین برنامه شبکهها قرار دارد. تیم جستوجوی این مجموعه با استفاده از روشهای پیچیده و تخصصی، برنامههای جدید را در قالبهای گوناگون اعم از سینمایی، سریال، انیمیشن ومستند رصد میکند و درسریعترین زمان به بخشهای ارزیابی میرساندتا پس از طیکردن فرآیندهای مربوطه و آمادهسازی، روی آنتن شبکهها ظاهر شوند. مجموعه نمایشی «با سال تماس بگیر» محصول سال ۲۰۱۵ است که در شش فصل تولید شده اما تاکنون به دلایل مختلف مورد توجه قرار نگرفته بود. این مجموعه ویژگیهای مهمی دارد و پس از چندین نوبت بررسی برای پخش، مورد تأیید قرار گرفت. برخی از دلایل پخش این اثر عبارتند از: الف) سریال از طریق روایت داستان سقوط ضدقهرمان آن، در واقع داستان سقوط و عدم کارایی نظام حقوقی و قضایی آمریکا را روایت میکند. ب) سریال نقدی بر سرمایهداری آمریکایی است؛ در این نظام تنها چیزی که برای همه از جمله وکلا و حقوقدانان مهم است، پول و منفعت شخصی است، ولاغیر. ج) این سریال نشان میدهد که در نظام قضایی و حکمرانی کشور آمریکا، شرافت و درستکاری هیچ معنایی ندارد، دراین سریال تقریباهیچ انسان شریف ودرستکاری درمیان وکلا و حقوقدانان یاحتی دیگر شخصیتها نمیبینیم. د) سریال هجو رؤیای آمریکایی است؛هیچ یک ازشخصیتهای سریال عاقبتی بهجز بدبختی و سیاهروزی ندارند. هـ) سریال از طریق داستان یک پلیس فاسد که با تبهکاران همدست میشود، نقبی هم به فساد پلیس درآمریکا میزند. و) عدم وجود امنیت، رواجداشتن و عادیبودن انواع کارهای غیرقانونی وخلاف مانند پولشویی، تولید و توزیع موادمخدر،رشوهخواری و اختلاس، کلاهبرداری و...در جامعه آمریکا به نمایش درمیآید و بسیاری از شخصیتها برای گذران زندگی مجبور میشوند به این کارها دست بزنند.در یک نگاه کلی سریال میخواهد بگوید که چیزی به اسم امنیت، قانون و آزادی در کشور آمریکا وجود ندارد که یکی از نمادهای مکرر آن یک عروسک بادی از مجسمه آزادی معروف است.
سیاستها و اولویتهای محتوایی رسانهملی برای تأمین آثار نمایشی خارجی چیست؟
بهطور کلی سیاستهای متعددی در حوزه انتخاب و پخش آثار تأمینی خارجی وجود دارد. در کنار جدید بودن و جذابیت بصری، در وهله نخست، پیام اثر مهمترین دلیل انتخاب آن است. این پیام میبایست همسو با سیاستهای کلی نظام فرهنگی کشور و سازمان صداوسیما باشد.معمولا فیلمها و مجموعههایی برای پخش انتخاب میشوند که نشاندهنده سبک زندگی صحیح و دارای پیامهای اخلاقی مناسب باشند. پیامهایی از قبیل استکبارستیزی، ظلمستیزی و عدالتخواهی، نقد سیستم سرمایهداری، بازنمایی ارزشهای انسانی، تحکیم بنیان خانواده، پشتکار و اراده دستیابی به اهداف،شجاعت، محیط زیست،کمک به همنوع، کار گروهی وغیره دراولویت انتخاب و پخش قرار دارند.فارغ از این سیاستها، شبکههای سیما اولویتهای پخش متفاوتی دارند که انتخاب آثار برای هریک از آنها براساس این اولویتها انجام میشود. بهطور مثال در شبکه یک، فیلمهای شاخص و مهم سیاسی و اجتماعی، در اولویت قرار دارند. شبکه دو آشیانه فیلمهای خانوادگی است و شبکه سه و تهران نیز متولی اصلی پخش فیلمهای سینمایی حادثهای، ورزشی و جوانپسند هستند. شبکه چهار فیلمهای هنری و مناسب مخاطب خاص، زندگینامهای، علمی ــ تخیلی و تاریخی را در اولویت قرار داده است. شبکههای پویا وامید هم بهعنوان شبکههای مختص کودک و نوجوان طبعا فیلمهای مرتبط با این بازههای سنی خاص را پخش میکنند. گلچین این آثار و برخی آثار دیگر در ژانرهایی مانند فیلمهای ترسناک که شبکههای اصلی نمیتوانند استفاده کنند، از شبکه نمایش پخش میشود. در حوزه سریال هم شبکههای تماشا، چهار، تهران و امید تلاش دارند تا سریالهای روز دنیا را از اقصینقاط جهان انتخاب و پخش کنند.یکی از اتفاقاتی که بهویژه در سالهای اخیر نمود بارزی در انتخاب آثار خارجی برای پخش ازسیما داشته، این است که انتخاب آثارمحدود به یک کشوریا حوزه جغرافیایی خاص نمیشود، بلکه تلاش میشود گزینش آثار از مناطق و کشورهای مختلف باشد تا به این ترتیب تنوع بیشتری به آنتن داده شود و ذائقه گروههای مختلف مخاطبان نیز لحاظ شود. این موضوع باعث میشود که مخاطب در عین حال آثاری را از تلویزیون ببیند که شاید در بیرون در دسترس او نباشند یا توجه زیادی به آنها نشده باشد، در حالی که این تولیدات گاه بسیار ارزشمند بوده یا به لحاظ محتوایی و فرهنگی برای مخاطب ایرانی میتواند جذابیت ویژهای داشته باشند.
در ادامه این روند، چه آثار نمایشی جدیدی قرار است به آنتن برسد؟
سریالها و فیلمهای سینمایی جدید بسیاری از ابتدای سال تاکنون پخش شدهاند. بهطور مثال از ابتدای اردیبهشت تا پایان شهریور امسال، بیش از ۱۳۰ فیلم سینمایی جدید از شبکههای سیما پخش شده که این عدد دوبرابر فیلمهای سینمایی جدید پخششده در دوره مشابه سال گذشته است. از سوی دیگر و در خصوص پخش مجموعههای تلویزیونی، در شش ماه نخست امسال ۵۲ عنوان معادل ۵۵۹ قسمت سریال جدید از شبکههای سیما پخش شده است. تا پایان سال نیز فیلمها و سریالهای بسیاری در نوبت پخش برای اولینبار قرار دارند که میتوان به فیلمهای مرز یاغیان (۲۰۲۴)، روز دوازده دسامبر (۲۰۲۳)، پلیدی وجود ندارد (۲۰۲۳)، آخرین توقف در یوما (۲۰۲۳)، آشپزخانه (۲۰۲۳)،خطوط ناموزون (۲۰۲۲)،فضانورد(۲۰۲۴)، آسیاب (۲۰۲۳)، در قلب دستگاه (۲۰۲۲)، قلب مبارز (۲۰۲۴)، محاصره (۲۰۲۳)، کاداک سینگ (۲۰۲۳)، آنالوگ (۲۰۲۳) و سریالهای پرطرفدار ته جویونگ، سفیدپوشان، شرافت،ریپلی، ورا، شبشکن، لولهکشهای کاخ سفید، روزنامهنگار، صورت فلکی، پادشاه زمستان، پلیس قبیله،دادستان بد، آزمایش قدرت،برادران رقیب و قسمتهای جدید سریال معروف پوآرو اشاره کرد.
نظارت بر محتوای آثار تامینی و تطابق آن با فرهنگ و سیاستهای کشور به چه ترتیبی انجام میشود؟
فرآیند نظارتی و بازبینی آثار در چندین مرحله انجام میشود. گروهی از کارشناسان ادارهکل تأمین و رسانه بینالملل که همگی دانشآموخته رشتههای مرتبط با تلویزیون و سینما هستند و بر یک یا چند زبان خارجی تسلط دارند، آثار را با ضوابط و چارچوبهای پخش سیما تطبیق میدهند. پس از آن عناوین قابل پخش در شوراهای تخصصی و با حضور کارشناسان خبره بررسی میشوند و در اختیار شبکهها قرار میگیرند. در داخل شبکه هم این آثار چندین مرتبه در واحدهای تأمین و واحد پخش ارزیابی میشوند. با توجه به حساسیت پخش عناوین خارجی برای مخاطبان کودک و نوجوان، آثار مرتبط با این بازه سنی با دقت و نظارت بیشتری بررسی میشوند. فرآیند نظارت در تمام این مراحل مطابق با ضوابط پخش آثار خارجی از صداوسیماست که خود در راستای سیاستهای کلی نظام است و طی این مراحل بازبینی و نظارت دقت و توجه ویژهای صورت میگیرد تا آثار انتخابشده آثاری سالم و پاکیزه باشند که با سیاستهای کلی نظام منافاتی نداشته باشند و در عین حال بیشترین قرابت ممکن را با فرهنگ ایرانی ــ اسلامی داشته و برای مخاطب ایرانی سودمند و جذاب باشند.
روند کلی تهیه و تأمین این آثار چگونه است؟
روند تأمین آثار اینگونه است که در مرحله اول این عناوین توسط تیم جستوجو از منابع مختلف رصد و دریافت میشوند. پس از آن، این برنامهها مورد ارزیابی و بازبینی دقیق توسط کارشناسان قرارمیگیرند.عناوینی که ازاین مرحله عبورمیکنند، در شوراهای تخصصی مختلفی عرضه میشوند تا شبکه پخشکننده آن مشخص شود.در ادامه، درخصوص خرید حق پخش عناوین توزیعشده بین شبکهها و دریافت متریال قابل استفاده اقدام میشود وپس ازخرید حق پخش،عناوین دراختیار شبکههاقرار میگیرند تا فرآیند آمادهسازی که شامل ترجمه، اصلاح متن و تصویر ودوبله میشود،شروع شودودرپایان نیز درجدول پخش قرار گیرند.
همکاری ۲۵۰ گوینده با واحد دوبلاژ سیما
دوبلههای جذاب و حرفهای تلویزیون همواره زبانزد است. به بهانه دوبله آثار روز دنیا با فرشید شکیبا، مدیر دوبلاژ تلویزیون گفتوگو و روند کارشان در این روزها را بررسی کردیم. وی در خصوص حضور چهرههابه جامجم میگوید: در مجموع ۲۵۰ گوینده و دوبلور در واحد دوبلاژ سیما داریم و حدود۴۰ مدیردوبلاژ که دراین مجموعه کارمیکنند.مدیر دوبلاژ تلویزیون توضیح میدهد: در گذشته تنها فیلم، سریال یا مستند دوبله میشد، اما امروز با رصد همکارانمان در اداره کل تأمین برنامه و رسانه بینالملل، آثاری برای مناسبتهای مختلف آماده میکنیم که بهطورمثال میتوان به آثار مرتبط با حج، محرم، بهینهسازی مصرف انرژی، انرژی هستهای و حتی رخدادهای مهم سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اشاره کرد. یکی از مهمترین موضوعات، توجه به مناسبتهای ملی و بینالمللی است که لازم بود آثار مختلفی را که در شبکههای دنیا پخش میشود، شناسایی کنیم که این مهم، بهدرستی در اداره کل تأمین رصد و پس از شناسایی آثار برای ترجمه و دوبله، به واحد دوبلاژ تلویزیون ارسال میشود. دوبله تیکتاک، مستندهای مرتبط با فلسطین و غزه، موضوع برق، کمآبی و... از مهمترین آنها بهشمار میرود.
گویندگان و مدیران دوبلاژ هم نسبت به اتفاقات روز، مطالعه و تسلط خوبی دارند و همین موضوع سبب افزایش کیفی اینگونه آثار شده است. همچنین با همکاری شبکه یک، فرآیند آمادهسازی و دوبلاژ سه عنوان از تولیدات پرس تیوی برای پخش هفتگی در شبکه یک در دستور کار قرار گرفت. برنامه «شکاف اقتصادی» با رویکرد سیاسی ــ اقتصادی و تحلیل امور اقتصادی کشورهای مختلف دنیا و سیاستهای متمرکز این کشورها جهت ایجاد شکاف در اقتصاد وابسته به دولتهای غربی بهویژه آمریکا، برنامه «ایرانتک» با رویکرد بررسی و تحلیل حوزههای مختلف تکنولوژی و وضعیت کشورمان در این حوزه و همچنین برنامه «ده دقیقه» با رویکرد تحلیل سیاسی و نحوه تقابل ایران در منطقه علیه قدرتهای غربی و رژیم اشغالگر قدس، برنامههایی بودند که در دوبلاژ سیما دوبله شدند.وی همچنین در بیان گزارشی از فعالیتهای صورتگرفته در واحد دوبلاژ تلویزیون عنوان میکند: واحد دوبلاژ ازابتدای امسال بیش از۱۳۶عنوان فیلم سینمایی جدید دوبله کرده که اینها به غیراز فیلمهای نوروزی بود. همچنین ۶۴ عنوان سریال شامل ۹۴۲ قسمت آماده کردیم. درعین حال ۹۰ عنوان مستند شامل ۶۸۶ قسمت را دوبله کردیم. این کارها برای شبکههای یک، دو، سه، چهار، پنج، نمایش، کودک، سیمای استانها، مستند، مرکز صبا (تمامی تولیدات مرکز صبا را ما در واحد دوبلاژ آماده میکنیم)، امید، ورزش، سلامت و تماشا تدارک دیده شده است.
شکیبا همچنین میگوید: درباره نحوه انتخاب آثار باید گفت پیش از این، بیشتر انتخابها مربوط به چند کشور بود، اما رویکرد جدیدی در تلویزیون اتفاق افتاده که این آثار از تمامی کشورها انتخاب میشود. ما ۶۰ مترجم در واحد دوبلاژ تلویزیون داریم که به ۱۲ زبان زنده جهان آثار را ترجمه میکنند. بهطور کلی فیلمها نسخه انگلیسی هم دارند، اما مترجمانی در زبانهای کرهای، روسی، فرانسوی و... کارها را انجام میدهند. فیلمهای انتخابشده از ۹۰ کشور است و گستره انتخاب آثار صرفا آثار کرهای نیست. شاید پیش از این گفته میشد که تلویزیون تنها آثار کرهای را روی آنتن میبرد. هرچند آثار کرهای هم جذابیت و مخاطب دارد، اما تلاش کردیم از کشورها و زبانهای مختلف، آثار متنوعی را ترجمه و دوبله کنیم. در واقع ریل سریالهای کرهای را هنوز داریم اما در کنارش آثاری از کشورهای دیگر هم تهیه کردیم. اگر سریالهای شبکه تماشا و چهار را در مدت اخیر نگاه کنیم، میبینیم که این تنوع بیشتر هم شده است. بهطور کلی، تنوع آثار آنقدر گسترده شده که مخاطب میتواند انتخاب کند چه بخشی را ببیند.مدیر دوبلاژ سیماهمچنین به نیاز شبکهها اشاره میکندکه ازفاکتورهای پخش مجموعههای مختلف از شبکههاست. اوعنوان میکند: این آثار درشبکههای مختلف وبراساس نیاز شبکههاست. مثلا شبکههای دو و سه عموما سریالهای ایرانی دارند و خیلی فرصت پخش سریالهای خارجی را ندارند، اما شبکههای چهار، تهران و تماشا باکس ثابت سریال دارند. پیش از این سریالهای دوبلهشده، برای سالهای دورتر بوده، اما اکنون سراغ آثار جدید رفتهایم و بیشتر محصول سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ بودهاند. نحوه انتخاب آثار هم به این گونه است که شورایی در اداره کل تأمین برنامه و رسانه بینالملل وجود دارد که مدیران تأمین شبکهها در آن حضور دارند.