روغن،‌ جاذب درآمدهای نفتی

گزارش‌ها حاکی از آن است که رشد این طرح از سال ۳۹۴ تا ۱۴۰۰، از ۶‌ درصد به ۱۰ درصد رسیده و در سال ۱۴۰۱ نیز به ۱۶ درصد رسید. ولی در سال گذشته، میزان خودکفایی ۶‌ درصد کاهش پیدا کرد و به ۱۰درصد رسید و احتمال می‌رود این میزان در سال جاری دوباره کاهش یابد، که این امرسبب‌شده چهار تا پنج میلیارد دلار از درآمد نفتی کشور را به خود اختصاص دهد.اگرچه تولید داخل سهم اندکی در تأمین این نیازداردامابخش اعظمی از آن از‌طریق واردات روغن تأمین می‌شود، به‌طوری که می‌توان گفت سالانه نیاز مصرفی کشورمان یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن است. 
 
کاهش محسوس واردات روغن
آمارهای گمرک نشان می‌دهد در هفت‌ماهه سال جاری ۷۴۵ هزار و ۸۸۶ تن انواع روغن شامل آفتابگردان، پالم، سویا، ذرت، زیتون بکر، کنجد، نارگیل و کلزا به ارزش ۷۴۹ میلیون و ۶۶۸ هزار دلار وارد کشورمان شده؛ این در‌حالی است که در همین‌بازه زمانی در سال گذشته یک میلیون و ۱۰۹ هزار تن روغن به ارزش یک میلیارد و ۷۳۹ میلیون دلار وارد کشورمان شده بود.به‌همین دلیل، می‌توان گفت واردات روغن به‌لحاظ وزنی با کاهشی حدودا ۳۵ درصدی و به لحاظ ارزشی با کاهشی حدودا ۶۰ درصدی روبه‌رو شده است.
کارشناسان درخصوص کاهش ارزبری روغن در سال جاری اتفاق نظر ندارند، به‌طوری که عده‌ای معتقدند این امر به زیان کشور بوده و عده‌ای دیگر معتقدند کاهش واردات، اتفاق مثبتی در صنعت روغن تلقی می‌شود. 
گروه دوم برای اثبات نظر خود از گزاره افزایش تولید کلزا و دانه‌های روغنی در کشور سخن به میان آورده و این امر را اتفاق مهمی برای کاهش وابستگی ۹۰ درصدی تأمین روغن به واردات می‌دانند. 
در همین خصوص علی‌قلی ایمانی، یکی از فعالان صنفی کشاورزی از رشد حدود دو برابری تولید کلزا خبر داد و تأکید کرد: امسال تولید کلزا از۱۴۰هزارتن درسال قبل به ۲۷۰هزارتن رسید؛همچنین در جو حدود چهارمیلیون تن تولید داشتیم اما وضعیت فعلی شرایط را برای کشاورزان سخت می‌کند، هرچند در‌مجموع کشاورزان‌ محکوم به تولید هستند. وی بیان داشت: اگر سطوح پیش‌بینی‌شده وزارت جهاد زیر کشت برود، برآورد می‌شود که سال آینده تولید کلزا به ۳۵۰ هزار تن برسد. 
از سوی دیگر نیز دبیر انجمن روغن از توزیع ماهانه ۱۸۰هزارتن انواع روغن خبر دادوگفت: ماهانه ۶۰ درصد روغن تولیدی توسط خانوار و ۴۰ درصد توسط صنف و صنعت مصرف می‌شود.برخی دیگر از موافقان کاهش واردات روغن نیز افزایش واردات نهاده‌های دامی همچون سویا و روغن‌‌گیری از آن را در راستای افزایش تولید می‌دانند.
علیرضا شریفی، دبیر انجمن روغن نباتی گفت: براساس آمار، واردات روغن خام در هفت‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است اما این امر نگران کننده نیست، چراکه سال گذشته روغن خام سویا مقادیر قابل توجهی وارد شد، درحالی‌که امسال قرار شد دانه سویا وارد شود تا توسط کارخانجات داخل روغن‌کشی شود. 
با این‌حال این موضوع به همین امر نیز ختم نمی‌شود و مخالفان کاهش واردات روغن این امر را خطرناک توصیف کرده و آن را در راستای بی‌ثباتی و از دست‌رفتن آرامش بازار می‌دانند.استدلال این گروه این است که هم‌اکنون قیمت جهانی روغن به اوج خود رسیده و این کمبود کالا و گرانی روغن خام در بیشتر کشورهای تولید و صادرکننده، در کنار برخی مشکلات و موانع داخلی برای تعیین قیمت‌های ارزی و ریالی و زمان ثبت سفارش به واردات لطمه زده است؛ به‌طوری که داده‌های انجمن غلات نشان‌دهنده افزایش چشمگیر قیمت روغن طی هفته‌های اخیر است‌؛ طبق داده‌های منتشرشده، قیمت روغن سویای آرژانتین برابر با ۱۰۵۰دلار به ازای هرتن است.همچنین روغن خام آفتابگردان دربندرهای اتحادیه اروپا با قیمت۱۲۰۰دلاربه فروش می‌رسد. 
از سوی دیگر این افزایش قیمت جهانی با توجه به تخصیص ارز ترجیحی به واردات روغن سبب شده در مرزهای شرقی و غربی کشورمان با پدیده قاچاق روغن روبه‌رو شویم، به‌طوری که به‌وفور می‌توان حضور پررنگ روغن‌های تولیدی کشورمان در بازار کشورهای همسایه را به چشم دید. از این‌رو به‌نظر می‌رسد نبود تناسب میان روغن‌های موجود و افزایش قیمت روغن خام باعث شده برخی روغن‌نباتی‌ها در کشورمان با کمبود روبه‌رو باشد.گفتنی است ایران جزو بزرگ‌ترین واردکنندگان دانه‌های روغنی در دنیاست، زیرا در زمینه واردات دانه‌های روغنی رتبه ششم را کسب کرده است.