چرخ حمل و نقل در دست‌انداز فرسودگی

در ایران، علاوه بر مشکلات مربوط به کیفیت جادهها باید فرسودگی وغیراستاندارد بودن برخی وسایل نقلیه وکانتینرهای حمل بار را هم مد نظر داشته باشیم که مجموع آنها موجب شده هزینه جابهجایی و در نهایت قیمت تمام شده کالاها به شدت بالا برود.وضعیت جادهها در استانهای مختلف آنقدر خراب است که وقتی واژه خطرناکترین جادههای ایران را در موتورهای جستوجوگر قرار میدهیم، دهها نام بالا میآید. نامهایی که بسیار مشهور است اما کسی هنوز توجهی به آنها نکرده و برای بهبود امنیتشان کاری صورت نگرفته است. براساس آخرین گزارشهای وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور، مجموع مساحت جادههای ایران بیش از ۲۲۱ هزار کیلومتر شامل راه برونشهری، آزادراهها، بزرگراهها، راههای اصلی و راههای فرعی و روستایی است. طبق این آمارها، مجموعه زیرساختهای جادهای کشور وظیفه جابهجایی سالانه ۵۵۰ میلیون تن کالا و ۱۴۶ میلیون مسافر را دارد. طبق گزارش مرکز آمار، بخش حملونقل جادهای شهری و برونشهری بالاترین سهم تولید ناخالص ملی را در گروه خدمات به خود اختصاص داده است. آنطور که سازمان راهداری و حمل ونقل جادهای کشور گزارش داده، ماهانه حدود ۷۰ میلیون وسیله نقلیه در راههای بین شهری کشور تردد میکنند که رقم ذکر شده اهمیت این بخش و سیستم را بیش از پیش نمایان میکند. با این تفاسیر وقتی آمار تصادفات را مرور میکنیم؛ معلوم میشود وضعیت جادهها اصلا خوب نیست و ارقام تلفات و مجروحانی که در این بخش ثبت میشود، بسیار نگران کننده است. این در حالی است که همین جادههای خراب، هزینه حمل و نقل و جابهجایی کالاها را هم بالا برده و قیمت تمام شده اقلام را افزایش میدهد. زیرساختهای فرسودهحملونقل یکی از ارکان اصلی و حیاتی در توسعه تجارت جهانی و ملی به شمار میرود. این عامل نقش عمدهای در حرکت کالاها از مبدأ به مقصد، دسترسی به بازارهای مختلف، کاهش هزینهها و درنهایت افزایش تعاملات اقتصادی ایفا میکند. یکی از مهمترین تأثیرات حملونقل بر تجارت، کاهش هزینههای انتقال کالاست. اگر هزینههای حملونقل برای تولیدکنندگان و واردکنندگان کاهش یابد، این امر بهطور مستقیم منجر به کاهش هزینههای کل کالاها و در نتیجه ارزانتر شدن محصولات در بازار خواهد شد. کارشناسان عنوان میکنند، ضعف در صنعت حملونقل اعم از ضعف ناوگان و زیرساخت، به رقابتپذیری تجارت خارجی ضربه زده و باید تمهیدات ویژه برای تقویت این حوزه اندیشیده شود. یکی از عوامل بالا رفتن قیمتها و افزایش هزینه تمامشده کالاها چه برای صادراتیها و چه وارداتیها در ایران به مشکلات موجود در حملونقل بر میگردد. آنطور که سهیل حیدری، کارشناس حوزه حمل و نقل عنوان میکند، برای موفقیت در رقابت در بازارهای جهانی حتما باید نرخ تمامشده کالای صادراتی را پایین بیاوریم. او با تاکید بر اینکه هراندازه وضعیت جادهها بهبود یابد و حملونقل بهروزتر شود، تولید هم افزایش مییابد، میگوید: این موضوع در رابطه با واردات هم صدق میکند و هر اندازه سهم باربری کاهش یابد، کالا ارزانتر به دست مصرف کننده میرسد. این کارشناس تصریح میکند: متاسفانه زیرساخت اکثر راهها و جادههای اصلی کشور قدیمی و فرسوده بوده و باعث بروز مشکلات حمل و نقل زمینی شده است. حتی در برخی موارد استفاده از مواد اولیه بیکیفیت باعث شده تا جادههای نوساز نیز بهسرعت تخریب شود. این موضوع باعث تصادفات، ساییدگی چرخها و آسیب به وسایل نقلیه میشود. اتفاقی که در کنار وجود تحریمها و گرانی لوازم یدکی خودرو، بسیاری از فعالان این عرصه را ناامید و متحمل هزینههای زیادی کرده است.نارضایتی از کیفیت خدمات حمل جادهایبا توجه به ساختار حمل و نقل جادهای در ایران که ۹۰ درصد ناوگان در مالکیت رانندگان یا اشخاص حقیقی است، سیاستگذاری در حمل و نقل جادهای بسیار پیچیده شده، زیرا رضایت این جمعیت قابل ملاحظه با داشتن نقش کلیدی در اقتصاد، سیاستگذاری و اخذ تصمیمات کلیدی را تحت تاثیر قرار میدهد. در حالیکه چند ماهی تا پایان سال۱۴۰۳ نمانده، انتظار میرفت بهدلیل اولویتهای توسعه اقتصادی و نامگذاری سال«جهش تولید با مشارکت مردم» تمرکز بر بهبود خدمات حمل و نقل به منظور توسعه تولید و تسهیل امور حمل و نقل، ارائه خدمات با کیفیت بهتر و ایمنتر و اقتصادیتر شدن هزینههای حمل بار باشد اما نیازهای صنفی رانندگان و کامیونداران نشان میدهد کار خاصی در این حوزه صورت نگرفته است. به گفته کارشناسان، وضعیت موجود نشان میدهد سیاستها و مقررات وضع شده قبلی جوابگو نیازهای جاری نبوده و بایستی اصلاحات جدی صورت پذیرد زیرا همانطور که شاخصها نشان میدهد باوجود ایجاد سامانههای مختلف، بر اساس قوانین و آییننامههای مبارزه با قاچاق کالا و ارز، شاخص LPI ایران به رتبه ۱۲۳ تنزل پیدا کرده و اغلب صاحبان کالا از کیفیت خدمات حمل جادهای رضایت ندارند.