با این که همواره نوک پیکان انتقادات در خصوص ناترازی انرژی به مردم و مصرف‌کنندگان برخورد کرده با این حال به نظر می‌رسد دلیل اصلی این ناترازی انرژی ارتباط چندانی به نحوه مصرف مردم ندارد. این در حالی است که در چند سال اخیر شرکت ملی گاز و شرکت توزیع نیروی برق با تعرفه‌گذاری پلکانی بر میزان مصرف گاز و برق به نوعی تلاش کرده‌اند به مقابله با این گزاره بپردازند. اخیرا علیرضا اعوانی، مدیر عامل شرکت گاز استان تهران گفت: بیشترین قبض گازی که امسال در تهران صادر شده، مربوط به یک منزل مسکونی سه طبقه در زعفرانیه بوده که در یک ماه ۳۳ هزار مترمکعب گاز مصرف کرده و برای این مشترک قبض گاز ۳۴۴ میلیون تومانی صادر شده است.مدیر عامل گاز استان تهران تصریح کرد: دومین مشترک پرمصرف خانگی، یک باغ‌ویلا در دماوند بوده که در ۴۰ روز بالغ بر ۲۱ هزار و ۶۳۵ مترمکعب گاز مصرف کرده و قبض گاز ۲۱۱ میلیون تومانی دریافت کرده است.در زمینه ناترازی گاز نیز باید گفت اخیرا سخنگوی شرکت ملی گاز ایران از ثبت رکورد تاریخی مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء به مقدار ۷۰۳ میلیون مترمکعب در ۲۴ ساعت خبر داد.سیدحسن موسوی، سخنگوی شرکت ملی گاز ایران با بیان این‌که چهارشنبه (هشتم اسفند) ۸۵۶ میلیون مترمکعب گاز طبیعی تولید و به شبکه سراسری تزریق شد، اعلام کرد: ۸۲ درصد کل گاز طبیعی تحویلی به شبکه به بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء اختصاص یافته است.
بنزین‌ها مصرف می‌شود نه استفاده!
هر بار که صحبت از ناترازی انرژی به میان می‌آید دولت اعلام می‌کند قیمت بنزین در کشورمان با کشورهای همسایه اختلاف زیادی دارد و باعث قاچاق خواهد شد. حال باید به این موضوع بپردازیم که اساسا چرا این اختلاف قیمت به وجود می‌آید. با هر بار افزایش نرخ ارز در داخل کشور و ثبات قیمت سوخت این شکاف قیمتی بیشتر می‌شود از این رو دستگاه‌های اقتصادی کشور نسبت به افزایش صادرات و همچنین ارزش پول ملی باید اقدامات لازم را انجام دهند. این در حالی است که در برخی زمان‌ها میزان مصرف این فرآورده نفتی به ۱۵۰ میلیون لیتر در روز نیز می‌رسد. با این حال اما نمی‌توان گفت میزان مصرف شهروندان افزایش یافته است به طوری که دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و دکتر محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی مانند کارشناسان معتقدند روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر بنزین در کشورمان قاچاق می‌شود و هر روزه شاهد کشف لوله‌های انتقال بنزین و گازوئیل به دیگر کشورها هستیم.
مدیریت مصرف
در واقع با افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن، تلاش شده با افزایش مصرف بنزین شهروندان برخورد جدی صورت گیرد. همان‌طور که اشاره شد همه این موضوعات خود گویای آن است که نزد سیاستمداران و مسئولان وزارت نفت، مردم و مصرف‌کنندگان به عنوان مقصر اصلی شناخته می‌شوند، این در حالی است که به نظر می‌رسد مردم سهم کمی در ناترازی‌ها دارند و باید انگشت اشاره شده به سمت مردم به عنوان مقصران اصلی ناترازی‌ها را به سمت و سوی دیگری برد. به موضوع مصرف می‌رسیم. به عنوان نمونه در حال حاضر و به اذعان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی میزان تولید بنزین در کشورمان به ۱۲۰ میلیون لیتر رسیده، در حالی که متوسط مصرف بنزین در کشورمان بیش از ۱۲۴ میلیون لیتر است. از سوی دیگر دو شرکت بزرگ خودروساز کشور نیز با تولید خودروهای بی‌کیفیت سهم بالایی در هدررفت سوخت در کشور دارند. به طوری که هم‌اکنون ۵/۳ میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد که با خروج آنها از چرخه در عمل روزانه ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر بنزین مازاد خواهیم داشت که علاوه بر رفع ناترازی بنزین در کشور می‌توان این مقدار را در سبد صادراتی قرار داد.
ریشه خاموشی‌ها
با توجه به داده‌های هواشناسی و آمارهای وزارت نیرو به نظر می‌رسد تابستانی سخت‌تر از زمستان سال جاری در انتظار ایرانی‌هاست، به طوری که با کم‌آبی، افزایش دمای هوا و کمبود یا ناترازی برق برای سرمایش منازل و ... روبه‌رو هستیم. به طوری که علت این ناترازی برق در کشورمان را باید به فرسودگی و راندمان پایین نیروگاه‌های کشور مرتبط دانست. به طوری که هم اکنون وزارت نیرو در زمینه تولید برق با کهنه بودن زیرساخت‌ها، عقب‌ماندگی‌های تکنولوژیک نیروگاه‌ها و واحد‌های تولید برق روبه‌روست. همچنین ذکر این نکته خالی از لطف نیست که شبکه‌های توزیع انتقال برق کشورمان مشکل دارد و در عین حال هزینه‌های بخش تعمیر، نگهداری، بازسازی و نوسازی نیز با مشکلات عدیده‌ای روبه‌روست. پس با این اوصاف به نظر می‌رسد در کنار فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف برق، گاز و بنزین در کشورمان باید پیش‌فرض‌مان این باشد که مردم به صورت طبیعی و برخلاف تبلیغات رسانه‌ای کمتر از کشورهای دیگر انرژی مصرف می‌کنند و علت اصلی ناترازی‌ها را در زیرساخت‌های تامین انرژی در کشور جست.
سرنخ کجاست؟
به نظر می‌رسد سرنخ اصلی ناترازی گاز در کشورمان را باید در وسایل گرمایشی همچون بخاری و شوفاژهای بی‌کیفیت و پرمصرف دنبال کرد. در فضای مجازی اکنون وسایل نقلیه‌ای به فروش می‌رسد که فاقد استاندارد است و در دسته پر مصرف‌ها قرار می‌گیرد. در حال حاضر به‌طور متوسط بخاری‌های گازی روزانه ۳۶۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کنند، در حالی است که کارشناسان معتقدند تعویض بخاری‌های گازی قدیمی با بخاری‌های هوشمند می‌تواند مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری را تا ۵۰ درصد کاهش دهد و بخشی از کمبود گاز نیروگاه‌ها و صنایع را جبران کند.بخاری‌هایی که به جای تولید گرما، هدر رفت انرژی را در برنامه دارد و دولت باید نسبت به تعویض این وسایل اقدامات لازم را انجام دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد اجرای اصولی تعرفه‌پلکانی باعث خواهد شد افراد خودشان نسبت به تعویض لوازم پر مصرف اقدام کنند.
