قرآن نسخه تمام عیار عدالت اجتماعی

ایشان دراین سخنرانی، بااشاره به برخی مشکلات موجود درزمینه عدالت اجتماعی درکشور،راه‌حل این چالش‌ها را در آموزه‌های قرآن کریم دانستند و بر ضرورت بهره‌گیری از این کتاب الهی برای یافتن پاسخ‌های اساسی تأکید کردند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخشی از سخنان خود فرمودند: «ما در زمینه عدالت اجتماعی مشکلاتی داریم، راه‌حلش در قرآن است.» این اظهارنظر صریح، بازتاب‌دهنده دغدغه‌ای دیرینه در گفتمان ایشان است که بارها بر اهمیت عدالت به‌عنوان یکی از آرمان‌های اصلی انقلاب اسلامی تأکید کرده‌اند. عدالت اجتماعی، مفهومی گسترده است که شامل مقوله‌هایی چون توزیع عادلانه ثروت، دسترسی برابر به فرصت‌ها، کاهش شکاف طبقاتی و حمایت از محرومان می‌شود. اما چرا رهبرمعظم انقلاب این موضوع را مطرح کردند و چرا قرآن را کلید حل آن دانستند؟
   
قرآن کریم؛ نقشه راهی برای عدالت
در حال حاضر کشور ما مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با چالش‌هایی چون نابرابری اقتصادی، بیکاری و تبعیض در دسترسی به خدمات عمومی مواجه است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که ضریب شاخص نابرابری درآمدی در ایران طی سال‌های اخیر نوساناتی داشته و هرچند در برخی دوره‌ها کاهش یافته اما همچنان فاصله طبقاتی محسوس است. افزون بر این، تحریم‌های اقتصادی و برخی سوءمدیریت‌ها نیز برشدت این مشکلات افزوده است. در چنین شرایطی اشاره رهبرمعظم انقلاب به‌وجود مشکلات در عدالت اجتماعی نه‌ فقط تأییدی بر واقعیت‌های موجود است، بلکه دعوتی به بازنگری در رویکردها و راهکارها محسوب می‌شود. رهبر انقلاب در سخنان خود، قرآن را نه‌فقط یک کتاب عبادی، بلکه منبعی جامع برای هدایت فردی و اجتماعی توصیف کردند. ایشان تأکید کردند که «راه‌حل همه مسائل امروز جامعه در قرآن است» و به‌طور خاص به چگونگی رفتار با چالش‌های اجتماعی از‌جمله عدالت اشاره داشتند. قرآن کریم در آیات متعددی به عدالت به‌عنوان یک ارزش بنیادین پرداخته است. آیه ۲۵ سوره حدید می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» (ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند). این آیه نشان‌دهنده هدف اصلی شریعت الهی است؛ برقراری قسط و عدل در جامعه. همچنین آیه ۱۳۵ سوره نساء به مؤمنان دستور می‌دهد که «کونوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ» (برپاکنندگان عدالت باشید)، حتی اگر این عدالت به ضرر خودتان یا نزدیکان‌تان باشد.حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به این مفاهیم، تاکید می‌کنند که قرآن نه فقط اصول عدالت را تبیین می‌کند، بلکه راهکارهای عملی برای اجرای آن ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، تأکید قرآن بر انفاق، زکات و حمایت از فقرا (مانند آیه ۱۷۷ سوره بقره) نوعی نظام اقتصادی عادلانه را ترسیم می‌کند که می‌تواند شکاف طبقاتی را کاهش دهد. همچنین، آیاتی که از ظلم و استثمار نهی می‌کنند (مانند آیه ۲۷۹ سوره بقره درباره ربا)، چارچوبی برای مبارزه با نابرابری‌های ساختاری فراهم می‌آورند.
   
عدالت اجتماعی؛ از شعار تا عمل
اظهارات رهبرمعظم انقلاب در محفل انس با قرآن، بیش از یک سخنرانی مذهبی، پیامی سیاسی و اجتماعی بود. ایشان با طرح این موضوع در جمع قاریان و فعالان قرآنی، به‌طور ضمنی از نخبگان دینی و سیاست‌گذاران خواستند که به‌جای تکیه بر راه‌حل‌های غربی یا وارداتی، به ظرفیت‌های درونی اسلام و قرآن توجه کنند. البته طبیعتا بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، اصلاح ساختارها و مبارزه با فساد است.محسن نصری،جامعه‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره می‌گوید: امروزه در دنیا دو دیدگاه در حوزه عدالت وجود دارد؛ یکی از دیدگاه‌ها این است که در تفکر غربی عدالت برای همه افراد معنایی ندارد و هرکه قدرت و پول بیشتری داشته باشد، امکانات بیشتری دارد، به همین دلیل جنبش‌های مختلفی مثل وال‌استریت در آمریکا و سایر کشورها برگزار می‌شود چون مردم معتقدند یک درصد جامعه بر ۹۹ درصد آن حکومت می‌کند. وی با بیان این‌که در مقابل دیدگاه غربی، دیدگاه اسلامی است که بر مبنای قرآن، عترت و عقل است، می‌افزاید: مسأله عدالت دال مرکزی اسلام است که براساس آن هر فردی باید به حق خودش برسد. اما تحقق عدالت در یک جامعه فقط به مسلمان بودن افراد خلاصه نمی‌شود بلکه در کنار آن فهم اسلام در گام اول و به دنبال آن باور و اعتقاد درونی بسیار ضروری است.این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: وقتی انس با قرآن و معارف آن پیدا می‌شود و افراد آن را باور می‌کنند آنجاست که تازه به‌دنبال تحقق این عدالت روند؛ به همین جهت رهبر معظم انقلاب معتقدند که ما باید به سمت قرآن برویم. 
 
سخن آخر
بهره‌مندی از قرآن درراستای تحقق عدالت اجتماعی ازآن جهت ضروری است که این کتاب الهی به‌عنوان منبعی جامع و جاودانه، اصول و ارزش‌هایی را ارائه می‌دهد که بنیاد یک جامعه عادلانه را تشکیل می‌دهند. قرآن با تأکید بر مفاهیمی چون برابری، انصاف، حمایت از محرومان و مبارزه باظلم وستم، راهنمایی‌های عملی و اخلاقی رابرای برقراری تعادل اجتماعی فراهم می‌کند. آیاتی مانند «إِنَّ اللَّهَ یأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ» (نحل آیه ۹۰) نشان‌دهنده دعوت صریح به عدالت و نیکوکاری است که می‌تواند الهام‌بخش سیاست‌ها و رفتارهای فردی و جمعی در جهت کاهش نابرابری‌ها و تقویت همبستگی باشد؛ از این‌رو، فهم و عمل به آموزه‌های قرآنی می‌تواند به‌عنوان چراغ راهی برای ساختن جامعه‌ای متعادل و عاری از بی‌عدالتی عمل کند؛موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز در مراسم محفل انس با قرآن کریم بر آن تأکید کردند. اظهارات ایشان در این محفل پیامی سیاسی و اجتماعی بود که نخبگان را به استفاده از ظرفیت‌های اسلام به‌جای راه‌حل‌های غربی تشویق می‌کند. با این حال تحقق عدالت در کشور ما اکنون نیازمند اقدامات عملی در کنار اصلاحات ساختاری است که عزم جدی مسئولان را می‌طلبد.