بحران در خط مقدم اوکراین

این اظهارنظر نه‌تنها وابستگی عمیق اوکراین به سیستم‌های ماهواره‌ای آمریکا را به تصویر کشید، بلکه پرده از اختلافات پنهان میان واشنگتن و بروکسل در مدیریت جنگ اوکراین برداشت. اکنون اروپا در تلاش است تا خود را از وابستگی به یک‌میلیاردر آمریکایی که تصمیم‌هایش می‌تواند سرنوشت یک جنگ را رقم بزند، نجات دهد.
 
استارلینک؛ ستون فقرات نظامی اوکراین
استارلینک، پروژه ارتباطات ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌ایکس به مدیریت ایلان ماسک، در جریان جنگ اوکراین به ابزار حیاتی برای ارتباطات نظامی این کشور تبدیل شده است. با آغاز حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲، اوکراین با چالش‌های جدی در تأمین زیرساخت‌های ارتباطی روبه‌رو شد. روسیه با حملات سایبری و بمباران مراکز مخابراتی، تلاش کرد سیستم‌های ارتباطی اوکراین را فلج کند. در این شرایط، استارلینک به‌عنوان راه‌حلی فوری وارد میدان شد.
 
استارلینک چگونه اوکراین را نجات داد؟
با استقرار بیش از ۴۰هزار ترمینال در سراسر اوکراین، استارلینک به شبکه‌ای قدرتمند تبدیل شد که نه‌تنها امکان برقراری ارتباط میان واحدهای نظامی در خط مقدم را فراهم می‌کرد، بلکه زیرساخت‌های حیاتی اوکراین ازجمله بیمارستان‌ها، نهادهای دولتی و رسانه‌ها نیز به آن وابسته شدند. مزیت اصلی استارلینک نسبت به سیستم‌های سنتی، توانایی آن در ایجاد شبکه‌های مقاوم در برابر حملات سایبری و پارازیت‌های الکترونیکی روسیه بود.اما همان‌طور که استارلینک به ابزاری راهبردی برای اوکراین تبدیل شد، نفوذ ایلان ماسک در میدان نبرد نیز افزایش یافت. ماسک با در اختیار داشتن کلید قطع یا ادامه فعالیت این سیستم، عملا به عاملی تعیین‌کننده در سرنوشت اوکراین بدل شد.
 
تهدید ماسک و بحران در خط مقدم
اظهارات اخیر ایلان ماسک که هشدار داد «اگر استارلینک را خاموش کنم، تمام خط مقدم اوکراین فرومی‌پاشد» نگرانی‌های گسترده‌ای در اروپا ایجاد کرده است. این هشدار نه‌تنها به مخاطرات امنیتی اشاره دارد، بلکه یادآور رفتار غیرقابل پیش‌بینی ماسک در قبال جنگ اوکراین است.پیش‌تر نیز در مقاطعی ماسک از فعال‌سازی استارلینک در برخی مناطق جنگی خودداری کرد. در یکی از موارد، درخواست ارتش اوکراین برای فعال‌سازی استارلینک در شبه‌جزیره‌ کریمه برای انجام حمله دریایی رد شد؛ اقدامی که خشم مقامات کی‌یف را برانگیخت.اکنون تهدید صریح ماسک، اروپا را به این واقعیت رسانده که نباید امنیت یک کشور و حتی قاره اروپا وابسته به تصمیمات فردی همچون ایلان ماسک باشد.
 
اروپا در جست‌وجوی راه‌حل‌های جایگزین
اتحادیه اروپا که تاکنون در سایه سیاست‌های واشنگتن در جنگ اوکراین حرکت کرده بود، این‌بار به‌دنبال استقلال در تأمین ارتباطات نظامی و استراتژیک اوکراین است. در این میان، شرکت فرانسوی ــ بریتانیایی Eutelsat با ورود به مذاکرات با مقامات بروکسل، گزینه‌ای جدی برای جایگزینی استارلینک مطرح شده است.شرکتEutelsat با در اختیار داشتن منظومه‌ای متشکل از ۳۵ ماهواره ژئواستیشنری و۶۰۰ماهواره مدار پایین زمین (LEO)، مدعی است می‌تواند خدماتی مشابه استارلینک ارائه دهد. با افزایش ارزش سهام Eutelsat و حمایت اتحادیه اروپا، این پروژه به گزینه‌ای قابل اعتنا تبدیل شده است.
 
پروژه‌های راهبردی اروپا
اروپا علاوه بر همکاری با Eutelsat، تلاش می‌کند پروژه‌های مستقل خود را نیز توسعه دهد.

۱. Govsatcom: این سامانه متشکل از ماهواره‌های دولتی کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و قرار است تا پایان سال‌جاری به سطح آمادگی اولیه برسد. بااین‌حال، Govsatcom به‌عنوان راه‌حلی موقتی مطرح است و تنها می‌تواند بخشی از نیازهای ارتباطاتی اوکراین را پوشش دهد.

۲. IRIS²: این پروژه که قراراست دردهه۲۰۳۰ عملیاتی شود،مهم‌ترین طرح اتحادیه اروپابرای قطع وابستگی به استارلینک محسوب می‌شود. بااین‌حال، زمان‌بر بودن این پروژه باعث شده بروکسل در کوتاه‌مدت بر Eutelsat و Govsatcom تمرکز کند.