امنیت تجارت با توسعه بنادر خشک

هرچند امنیت این بنادر خشک هم بسیار حائز اهمیت است و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی و فناوری نوین اطلاعات تأمین می‌شود، اما نزدیکی آنها به شهرک‌های صنعتی فعال و سایت ‌تولیدکنندگان کالای بزرگ، عملا نقش حلقه مهم و محوری اتصال بین دولت و بخش خصوصی، جهت حل مشکلات حمل‌ونقل را بازی می‌کند.وقتی از پایانه‌های جابه‌جایی کالا صحبت به میان می‌آید، همه نگاه‌ها به سمت بنادر دریایی و فرودگاه‌ها معطوف می‌گردد و شاید کمتر کسی در مورد «بندر خشک» اطلاعاتی داشته و به نقش آنها واقف باشد.بندر خشک در منطقه‌ای احداث می‌شود که از دریا فاصله دارد و در اکثر مواقع به‌وسیله جاده‌های آسفالت یا خطوط ریلی به یک بندر دریایی متصل است. برای مثال، بندر امیرآباد از معدود بنادر خشک ایران است که متصل به شبکه‌ حمل‌ونقل ریلی است.در اهداف احداث بنادر خشک آمده است که «برای جابه‌جایی کارآمد کانتینرها از یک کشتی به یک موقعیت داخلی» احداث می‌شوند و به‌‌عنوان بندر ورودی کالا هستند تا کانتینرها قبل از ترخیص توسط گمرک به این بنادر منتقل شوند.در ایران، اکثر بنادر خشک، شامل تأسیسات انبارداری برای مقدار انبوه کالا هستند و برای ترخیص کالا از گمرک، مورد استفاده قرار می‌گیرند.اکثر کانتینرهای وارداتی به ایران از طریق دریا صورت می‌گیرد، به‌همین‌خاطر، بنادر خشک باید در مسیر خطوط ریلی قرار داشته و یا بعد از احداث، یک خط‌آهن به آن وصل شود تا این بنادر بتوانند با بنادر دریایی ارتباط داشته باشند. در این صورت حمل و جابه‌جایی حجم عظیمی از کانتینر و بارهای وارداتی و صادراتی مقدور شده و ترافیک حاصل از حمل‌ونقل جاده‌ای را هم به‌شدت کاهش می‌دهد.
     
درس‌هایی از بندر شهید رجایی
حادثه بندر شهید رجایی نشان داد باید به بنادر خشک توجه بیشتری شود. زیرا ازجمله مزایای این بنادر رفع بحران انبارداری و گمرکی است. در تمام دنیا بنادر موجود در خطوط ساحلی از محدودیت فضا رنج می‌برند و نمی‌توانند انبارهای متعددی در کنار خود داشته باشند.با توجه به این‌که اقلام، کالاها و مواد وارداتی نیازمند انبارداری‌های متفاوت با دما و شرایط خاص هستند در اکثر مواقع برای رسیدگی به مقادیر زیادی از محموله‌هایی که به کشور می‌رسند باید فضای مجزایی در نظر گرفته شود.مهران ابراهیمیان، کارشناس اقتصادی با بیان این‌که در هر کاری با حجم بالا باید ابتدا به مقرون‌به‌صرفه‌بودن آن فکر کنیم، به جام‌جم می‌گوید: «بنادر خشک می‌توانند در جایگاه یک کانال توزیع اقتصادی بین بنادر دریایی و راه‌آهن با ظرفیت حمل‌ونقل بالا عمل ‌کنند و در نتیجه کل فرآیند کارآمدتر خواهد شد. در بنادر خشک، جمع‌کردن کانتینرها ساده و در زمان کوتاه صورت می‌گیرد و به محموله‌ها امکان می‌دهد سریع‌تر و با هزینه‌ تمام‌شده کمتر به مقصد نهایی برسند.»
او با تاکید بر این‌که وجود بنادر خشک، تأثیر بسزایی بر توسعه صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی و داخلی هر کشوری دارد، تصریح می‌کند: «بنادر خشک با بودن در خشکی به بهبود عملکرد بنادر دریایی منجر شده‌اند و بدون آسیب‌رساندن به محیط‌زیست مکانی که در آن قرار دارند فعالیت می‌کنند که ازجمله آنها می‌توان به انبارداری، انجام بررسی‌های گمرکی و نگهداری موقت یا دائمی کالا اشاره کرد.»
     
همراهی خطوط آهن و جاده‌ها
بنادر خشک در هر نقطه که باشند نیازمند زیرساخت‌هایی هستند که ازجمله آنها توانایی پشتیبانی از نظام فناوری اطلاعات قوی است تا بتوانند بازار هدف خود را به‌خوبی شناسایی و سپس تغذیه کنند.اتصال به سیستم ریلی، پایانه بین‌وجهی ریل ــ جاده‌ای و اتصال استراتژیک به یک بندر یا فرودگاه از دیگر نیازهای مهم یک بندر خشک است.این بنادر باید اتصالات ترابری قدرتمند و قابل اعتماد، سیستم حمل‌ونقل بسیار قوی و سیستم‌های توزیعی و همچنین تسهیلات تولیدی داشته باشند.
کمترین زمین مورد نیاز در کنار بنادر خشک بین ۴۰۰۰ - ۲۰۰۰ هکتار است.درحال‌حاضر ایران حدود۳۰ بندر خشک در استان‌های مختلف دارد که هرکدام به فراخور تعریفی که دارند مشغول خدمات‌رسانی هستند که رسیدگی به وضع ارتباطات آنها با بنادر دریایی بسیار مهم است.باید توجه داشت در بنادر خشک، اتحاد و همکاری خطوط ریلی و جاده‌ای برای جابه‌جایی کالا و کانتینرها بسیار مهم است.به‌عنوان‌مثال با بهره‌مندی از حمل‌ونقل ریلی در بخش بار می‌توان انبوهی از کالاها را جابه‌جا کرد.ضمن این‌که در بخش حمل کالاهای گرانبها و زمانی که مشکل حمل در بخش جاده‌ای و نیاز به ایمنی بالا وجود دارد هم راه‌آهن حرف اول را می‌زند.