در همین حین مجریان بخشهای مختلف برنامه وارد استودیو میشوند. بلافاصله احسان زارع با خوشرویی و لبخندی گرم به سمتشان میرود و با انرژی مشغول هماهنگی بخشهایشان میشود تا موضوعات مورد بحث را با یکدیگر نهایی کنند.سعید توکلی، گوینده پرانرژی با قدمهای محکم وارد استودیو میشود. بلافاصله، احسان زارع با شوخیهای صمیمانهاش فضای استودیو را از سکوت بیرون میآورد و شادی را میان عوامل برنامه جاری میسازد. همه به خنده میافتند و فضایی پر از نشاط و انرژی ایجاد میشود. در همین حین صدابردار شیفت برنامه پشت میزش قرار میگیرد تا تنظیمات فنی را انجام دهد.
افوض امری الىالله
چیزی به آغاز پخش برنامه باقی نمانده است. سعید توکلی با آرامش داخل استودیوی پخش میشود. احسان زارع چشمبهراه شروع برنامه، آرام و متمرکز پشت باکس سردبیری قرار میگیرد. کارشناسان، در گوشهای از استودیو با تمرکز بر جزئیات و اطلاعات آخرین مرورها را انجام میدهند و درنهایت با صدای گرم و آشنای سعید توکلی برنامه آغاز میشود: «افوض امری الىالله ان الله بصیر بالعباد»؛ این جمله امضای اوست؛ گویندهای که ۲۱سال برنامه صبحگاهی رادیوایران را با عشق و توانی بیپایان اجرا کرده است. او حالا پس از سه سال دوباره به برنامه صبحگاهی بازگشته تا لحظاتی ناب را برای مردم رقم بزند.خبرخوانی، یکی از بخشهای جذاب برنامه است که توسط سعید توکلی اجرا میشود. او با ادبیاتی طنزآمیز اما بهدور از هرگونه بیاحترامی خبرها را با شیوههای گیرا و دلچسب میخواند.این نوع خبرخوانی، این بخش را برای شنوندگان بسیار جذابتر میکند. در این میان احسان زارع گاهی جملات کمکی را به توکلی انتقال میدهد تا خبرها رنگولعاب بیشتری پیدا کنند. این تعامل دوطرفه به جذابیت و تنوع برنامه افزوده است. صدای خوشآهنگ موسیقی زمینه کمکم کمرنگتر میشود. نغمههای شاد و پرانرژی جای خود را به یک ملودی آرام و دلنشین میدهند. گویا به بخش خبر نزدیک میشویم. فرصت مناسبی است تا با سعید توکلی، گوینده برنامه گپوگفتی داشته باشم. او با آرامش و لبخندی مهربان به استقبالم میآید. اگرچه فرصت استراحت و صرف چای دارد، اما این زمان را برای گفتوگویی کوتاه با من اختصاص میدهد.
به مهارتهای همکارم باور دارم
توکلی میگوید: یکی از دلایلی که به برنامه صبحگاهی بازگشتم، حضور احسان زارع بود. او جوانی بسیار پرتلاش است. البته قبل از این، مستقیما با او در برنامهای همکاری نداشتهام، اما همیشه در جریان کیفیت کارهایش بودم.وقتی پیشنهاد شد که دوباره به برنامه بازگردم، تأکید کردم که میخواهم با گروهی کار کنم که زارع یکی از اعضای آن باشد، چون به مهارتهایش باور داشتم.او ادامه میدهد: برنامه صبحگاهی زحمت زیادی دارد. باید بهصورت ۲۴ساعته ذهنت درگیرش باشد. اگر دقیق نباشی نتیجه خوب از آب درنمیآید. زارع هم جوانی پرتحرک ومسئولیتپذیر است. ازیک همکارجوان انتظار حرفهایبودن، اخلاق خوب و تعامل مؤثر دارم؛ اگر این موارد وجود داشته باشد، همهچیز درمسیر درست پیش میرود. خودم آدم رفیقباز و تعاملمحوری هستم و ازهمکاری با افرادی مثل زارع که راحت،واقعی وتلاشگرند، لذت میبرم.
باید از جنس مردم بود
این گوینده میگوید: برای اینکه مردم برنامهات را گوش دهند و خوششان بیاید، باید از جنس خودشان باشی و حرف دلشان را بزنی. اگر مسئولی را مهمان کنی، باید درصورتیکه قانع نشدی، صحبتش را به چالش بکشی. این روش اجرایی البته خالی از خطر نیست؛ ممکن است مسئولی دلخور شود یا حتی با مدیر شبکه تماس بگیرد و شکایت کند؛ اما اگر اهل سازش یا زدوبند باشی، اعتبارت را از دست خواهی داد. ۲۱ سال تلاش کردم هیچ وابستگی مالی یا احساسی نسبت به افراد یا گروهها نداشته باشم و فقط کار رسانهای انجام دهم.او افزود: در برنامه صبحگاهی باید حال مجری خوب باشد؛ فارغ از تمامی مشکلات شخصی یا شغلی. مثلا یکبار هنگام بارداری همسرم، تا ساعت ۳ صبح در بیمارستان بودم، اما بههرحال مجبور شدم رأس ساعت ۵ سر کار حاضر شوم و با حال خوب برنامه را اجرا کنم و به مردم انرژی مثبت بدهم.توکلی میگوید: شب قبل سرخطهای برنامه برایم ارسال میشود. روی تکتک آنها تأمل میکنم. معمولا چند صفحه متن آماده داریم، اما بداهه هم زیاد استفاده میکنم.
اشراف کامل به مسائل روز
او ادامه داد: مجری برنامه صبحگاهی نباید صرفا گوینده باشد؛ او باید به مسائل سیاسی، اجتماعی و روز اشراف کامل داشته باشد. رادیوایران بهعنوان یکی از رادیوهای ملی و معیاری کشور، نیازمند اجرای قوی در این سبک است. برنامه صبحگاهی بهویژه با فرمتی که ما داریم، شبیه راهرفتن روی لبه تیغ است. باید تمام ابعاد مطالبی که قرار است بیان شود، مورد بررسی قرار گیرد تا از خطقرمزها عبور نکنی. گاهی ممکن است مسئولی را نیز به چالش بکشی تا نکاتی برای مردم روشن شود، اما این کار همیشه ساده یا بدون خطر نیست.فرصت برای ادامه گفتوگو با توکلی تمام میشود و او برای اجرای ادامه برنامه به استودیو بازمیگردد. در این میان، صدابردار برنامه با تعارف دمنوش و بیسکویت، حالوهوای پشت صحنه را صمیمیتر میکند.سلسلهمراتب اداری معمول در این کار کمرنگ است و همکاران با روحیهای دوستانه و تعاملی، تلاش میکنند فضایی گرم و دلنشین برای یکدیگر ایجاد کنند. این همراهی و مهربانی، بخشی از فرهنگ حاکم بر این تیم است.اجرای برنامه ادامه مییابد و توکلی با شوخیهای صمیمانه خود، فضایی شاد و پرانرژی ایجاد میکند. زارع نیز در این میان با همراهی و طنز خود، به جذابتر شدن برنامه کمک میکند. صدای خندههای عوامل در اتاقفرمان هم نشان میدهد این شوخیها تنها محدود به استودیو نیست و همه گروه در این فضای صمیمی سهیم هستند.
روزی سه ساعت فرصت استراحت دارم
بخشهای برنامه بهآرامی و با نظم خاصی پشت سر هم اجرا میشوند. زارع با انرژی فراوان میان بخشهای مختلف برنامه در حرکت است و با دقت، روند اجرا را مدیریت میکند. برای جلوگیری از اختلال در کارش، تصمیم میگیرم مصاحبه را به زمان مناسبتری موکول کنم و ترجیح میدهم پس از پایان برنامه با او گفتوگو بنشینم.همزمان با نزدیک شدن به ساعت ۸، برنامه رو به پایان است. دقیقا در لحظه پایانی پخش صلوات خاصه امامرضا(ع) شکل میگیرد و فضایی معنوی جایگزین آن شور و هیجان میشود. زارع با فنجان چای داغی در دست آرام سمتم میآید و با لبخندی مهربان از مصاحبه استقبال میکند. روبهروی هم مینشینیم وگفتوگوآغازمیشود. باهمان آرامش همیشگی به پرسشها پاسخ میدهد.گویی خستگی بیوقفه روزها در صدایش رسوب نکرده: «این هفته که تهیهکننده برنامه صبحگاهی شدهام، روزی سه ساعت بیشتر فرصت استراحت ندارم». این جمله را میگوید و چایش را مزهمزه میکند: «باید هر لحظه حواسمان به برنامه فردا باشد؛ از محتوا گرفته تا زمانبندی و اجرا».فنجان چای در دستانش، تنها سهم او از ساعات بیوقفه کار بهنظر میرسد اما در چشمانش همان شوق همیشگی موج میزند؛ انگار اینهمه خستگی بهانهای است برای ساختن برنامهای که فردا صبح، روز مخاطبان را بسازد.
اعتماد به مجری برنامه
زارع میگوید: «مطالب برنامهها از روز قبل به ما میرسد. جمعبندی نهایی همان شب انجام شده و سپس متنها پرینت گرفته میشوند تا در اختیار گوینده و تهیهکننده قرار گیرند. درباره بداههگوییهای سعید توکلی باید بگویم بخش زیادی از برنامه به این شیوه پیش میرود اما اعتماد به او در این زمینه بیجهت نیست. او با تجربه بالایی که دارد سالها این برنامه را اجرا کرده و مخاطبان هم او را در این مسیر شناختهاند. خط سیر کلی برنامه برای توکلی مشخص است. او میداند موضوع برنامه چیست و قرار است چگونه پیش برود. معمولا جزئیات برنامه در اختیارش قرار میگیرد و مطالبی که ارائه میکند اغلب برای یادآوری است.خوشحال و مفتخرم که در برنامه سلام صبح بخیر با سعید توکلی همکار هستم. باید بگویم او برای من یک دوست خوب و همکار حرفهای است. شخصیتی دوستداشتنی دارد و همکاری با او دلنشین است. سعید توکلی علیرغم اینکه سابقه فراوانی در حوزه اجرا دارد اما در خدمت برنامه بودن و توجه به رویکرد اصلی برایش اولویت است.»
مخاطبانمان عامه مردم ایران هستند
او افزود:«مخاطبانمان عامه مردم ایران هستند که ازهرجای ایران ما رامیشنوند.همه اصناف مخاطب ماهستندوطیف وسیعی را پوشش میدهیم اما غالب هدفمان دغدغه مردم است.علاوه بر انتقال حال خوب،باید دغدغههایشان را هم پیگیری کنیم.»
این تهیهکننده میگوید: «بازخوردهای مخاطبانمان را از طریق تماسهای تلفنی و پیامکها دریافت میکنیم. البته در یکی از پلتفرمهای پیامرسان، خط ارتباطی اختصاصی برای برنامه داریم که در آن با مخاطبانمان در ارتباط هستیم.»
برنامهسازی پس از فاجعه بندر شهیدرجایی
زارع میگوید: «پس از فاجعه بندر شهیدرجایی برنامهسازی در آن شرایط دشوار بود. روز اول پس از حادثه، فضای شاد برنامه را تغییر دادیم و بهصورت ویژه به حادثه بندر شهیدرجایی پرداختیم. با تیم مدیریت بحران و مسئولین محلی و کشوری ارتباط برقرار کردیم تا ضمن اطلاعرسانی به مردم، فضای مدیریتی مؤثری ایجاد کنیم و در حد توان خود، بار کوچکی از دوش مردم برداریم. در این حادثه تعدادی از هموطنانمان را از دست دادیم و این مسأله دردناک بود؛ بهخصوص برای من که اهل جنوب هستم و در این اتفاق خانواده یکی از دوستانم درگیر ماجرا شدند.در کنار این موضوعات، همیشه باور داشتم مرزی برای انساندوستی وجود ندارد. هر اتفاقی در این پهنه دوستداشتنی بیفتد، دلم برای هموطنانم میتپد. در این مسیر، همیشه تلاش کردم حس دوستی و همبستگی را در برنامه به نمایش بگذارم.»
بخشی از هدف؛ آگاهیرسانی به مردم
احسان زارع، ادامه میدهد: «برای برنامه سلام صبح بخیر معمولا از نیمهشب تلفنهمراه را کنار میگذارم و تا ساعت ۲ بامداد برای آمادهسازی فایلها و موسیقیها وقت میگذارم. سپس حدود ۴ صبح بیدار میشوم. در طول روز جلسات متعددی مثل جلسات اتاق فکر داریم. بهطور متوسط فقط سه ساعت میخوابم. این خاصیت کار در رسانه و برنامه زنده است.»
زارع با اشاره به انتخاب کارشناسان در برنامه میگوید: «بخشی از هدف محتوایی برنامه سلام صبح بخیر آگاهیرسانی به مردم است. تلاش میکنیم از افراد متخصص استفاده کنیم. مخصوصا از خبرنگاران حرفهای که تجربه خوبی دارند. این کمک میکند سریعتر و دقیقتر به نتیجه برسیم.»او در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه به خبرهای غیررسمی کارشناسانش توجه میکند، میگوید: «مشکلی با این نوع خبرها نداریم، چراکه مردم حق دارند اطلاعات شفاف و مستند دریافت کنند. سیاست ما در رادیو ایران برمبنای شفافسازی است. تلاش میکنیم اطلاعات درست و صحیح را به مردم انتقال دهیم. رادیو همیشه رسانهای گرم بوده که رابطهای صمیمی با مردم داشته است. بنابراین سعی میکنیم فضای صمیمیت را حفظ کنیم.»
دغدغههایتان را بیرون استودیو بگذارید!
او ادامه میدهد: «کار در رادیو را با استاد مرحوم حمید قائدپوری آغاز کردم. او همیشه تأکید داشت زمانی که وارد استودیو میشوید، همه دغدغههایتان را قبل ازورودبیرون استودیوبگذارید و وارد شوید.بسیاری ازهمکاران ماحتی وقتی عزیزانشان را از دست دادهاند نیز طوری اجرا کردهاند که کسی متوجه حال بدشان نشده. مکتب رادیو یعنی فراتر رفتن از خود و تمرکز کامل بر کار. به همین دلیل برایم اهمیت دارد که حال خوب را به تیم منتقل کنم تا وقتی پشت میکروفن قرار میگیرند، مخاطب انرژی مثبت آنها را حس کند. اگر شما پشت میکروفن لبخند بزنید، مخاطب آن لبخند را میبیند.»