لزوم مهار روان‌آب‌ها در سیستان و بلوچستان

 به گزارش جام‌جم‌آنلاین از فارس، سیستان و بلوچستان با موقعیت جغرافیایی خاص و اقلیم خشک و نیمه‌خشک، همواره با چالش‌های جدی کم‌آبی و از طرفی سیلاب مواجه است؛ این چالش‌ها به‌ویژه در سال‌های گذشته با شدت بیشتری نمایان شده و بر بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی تاثیر گذاشته است.

این استان پهناور از یک سو به‌دلیل بارندگی‌های غیرمترقبه دچار سیلاب می‌شود و از سوی دیگر با مشکل کم‌آبی و خشکسالی مکرر روبه‌رو است؛ میزان خسارت ناشی از سیلاب‌ها در سیستان و بلوچستان در سال‌های اخیر قابل توجه بوده و شامل آسیب به زیرساخت‌ها (راه‌ها و پل‌ها)، تخریب منازل مسکونی و از بین رفتن محصولات کشاورزی است.

نقاط بحرانی سیلابی سیستان و بلوچستان بیشتر در مناطق پایین‌دست رودخانه‌ها و دشت‌های سیلابی قرار دارند که شناسایی دقیق این نقاط و انجام مطالعات «آب‌شناسی» (هیدرولوژیکی) برای تعیین خطوط سیلاب و محدوده‌های بحرانی ضروری است.

ضرورت مدیریت روان‌آب‌ها برای تامین آب در سیستان و بلوچستان

درحالیکه استان سیستان و بلوچستان با مشکل کم آبی مواجه است برخی از کارشناسان و مسوولان، مدیریت و مهار روان‌آب‌ها را یکی از راهکار‌های اساسی برای تامین آب می‌دانند.

به گفته فرماندار زاهدان، در بخشی از مناطق سیستان و بلوچستان به‌دلیل نفوذ ناپذیری خاک، آب حاصل از بارندگی به لایه‌های زیرین زمین نفوذ نمی‌کند که این یک چالش اساسی است.

جمشید رخشانی‌نسب، افزود: بهره‌برداری بیش از حد از منابع آبی به سفره‌های زیرزمینی آسیب وارد کرده است، از طرفی میزان بارندگی در برخی از مناطق استان به ۳۰ میلی‌متر و در بهترین شرایط در برخی مناطق به ۱۰۰ میلی‌متر در سال می‌رسد که این آمار گویای تنش آبی شدید در استان است.

وی ادامه داد: حتی در جنوب سیستان و بلوچستان که شاهد بارندگی‌های آنی تا ۲۰۰ میلی‌متر هستیم به‌دلیل عدم امکان نگهداشت آب و خروج روان‌آب‌های ناشی از بارندگی از استان با مشکلاتی روبه‌رو هستیم، هرچند اقدامات خوبی در این زمینه در حال انجام است.

نماینده، ولی فقیه در سیستان و بلوچستان نیز با بیان اینکه مهار سیلاب‌ها برای مقابله با کم‌آبی و جایگزینی حقآبه‌های از دست رفته، ضروری است، گفت: در جنوب استان همواره بارندگی‌هایی وجود دارد که در برخی موارد به سیلاب منجر می‌شود که در صورت مهار آن می‌توان جایگزینی برای آب‌های انتقالی از دریا یا حتی حق‌آبه باشد.

آیت‌الله مصطفی محامی افزود: با مهار و تصفیه معمولی می‌توان آب‌های روان را به مناطق مرکزی و شمالی سیستان و بلوچستان منتقل و برای کشاورزی مصرف کرد.

وی خاطرنشان کرد: این آب‌های روان به‌راحتی به خارج از مرز‌ها یا به دریا می‌رود در حالی که با مهار و تصفیه معمولی می‌توان آن را به مناطق مرکزی و شمالی استان منتقل کرد. این آب‌های روان به‌راحتی به خارج از مرز‌ها یا به دریا می‌رود در حالی که با مهار و تصفیه معمولی می‌توان آن را به مناطق مرکزی و شمالی استان منتقل کرد.

امام جمعه زاهدان، خواهان بازنگری در برخی از قوانین قدیمی در زمینه استفاده از منابع آبی شد و از کمیسیون کشاورزی مجلس خواست تا با جدیت بیشتری به این اصلاحات ورود کند و در صورت طولانی بودن فرآیند اصلاح قوانین از ظرفیت‌های موقتی و مجوز‌های ویژه استفاده شود.

از طرفی به گفته کارشناسان، ایجاد سد‌ها و بند‌های خاکی و بتونی، بهسازی آبراهه‌ها و کانال‌ها، توسعه سیستم‌های پیش‌بینی و هشدار، روش‌های حفاظتی مانند دیواره‌های محافظتی برای جلوگیری از نفوذ سیلاب به مناطق مسکونی، مطالعات و اقدامات لازم برای مدیریت حوضه آبخیز، جلوگیری از فرسایش خاک و افزایش روان‌آب از جمله روش‌های پیشگیری و مدیریت سیلاب به‌شمار می‌رود.

سیستان و بلوچستان در خط مقدم بحران آب کشور

استاندار سیستان و بلوچستان نیز با اشاره به اینکه این استان در خط مقدم بحران آب کشور قرار دارد، گفت: این مساله نه تنها به‌عنوان یک چالش زیست محیطی بلکه به‌عنوان یک مساله کلان حکمرانی و توسعه پایدار مورد توجه ویژه قرار گرفته است.

منصور بیجار با بیان اینکه شرایط اقلیمی خاص، کاهش بارش‌ها و مشکلات ساختاری در مدیریت منابع آبی، ضرورت اتخاذ رویکردی جامع و راهبردی را دوچندان کرده است، افزود: پروژه عظیم انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان به‌عنوان یکی از طرح‌های زیرساختی و حیاتی با همکاری دولت چهاردهم و مشارکت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در حال پیگیری و اجراست.

طرح «تهلاب» به‌منظور مدیریت بهینه منابع آب سطحی، ساماندهی چاه‌ها و منابع زیرزمینی، کاهش هدررفت آب در شبکه‌های انتقال و توزیع و اصلاح الگوی مصرف از جمله راهبرد‌های مهم سیستان و بلوچستان به‌شمار می‌آیدوی تاکید کرد: این پروژه به‌منظور تأمین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی در استان، نقش کلیدی در رفع بحران کم‌آبی و توسعه منطقه خواهد داشت.

استاندار سیستان و بلوچستان ادامه داد: اجرای طرح «تهلاب» به‌منظور مدیریت بهینه منابع آب سطحی، ساماندهی چاه‌ها و منابع زیرزمینی، کاهش هدررفت آب در شبکه‌های انتقال و توزیع و اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های مختلف از جمله راهبرد‌های مهم و اجرایی سیستان و بلوچستان به‌شمار می‌آید، در واقع این اقدامات با هدف حفظ منابع موجود و افزایش بهره‌وری آب انجام می‌شود.

بیجار گفت: همه این برنامه‌ها و اقدامات در قالب سند توسعه سیستان و بلوچستان و با حمایت از پیوست‌های فنی و مطالعات علمی جامع به‌صورت هماهنگ و هدفمند در دستور کار قرار گرفته‌اند تا ضمن مقابله با بحران آب، زمینه‌های توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی مردم استان فراهم شود.

طرح تهلاب یک پروژه آبرسانی مهم در سیستان و بلوچستان بوده که هدف آن انتقال آب از آبخوان شرقی این استان به زاهدان و اطراف آن برای تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی است.

سیستان و بلوچستان با احتساب مرز‌های آبی به‌عنوان پهناورترین و از لحاظ مرز‌های خشکی به‌عنوان دومین استان پهناور کشور بیش از سه میلیون و ۳۷۵ هزار نفر جمعیت در ۲۶ شهرستان دارد.