سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران هنوز کمتر از یک درصد است

به گزارش جام جم آنلاین، علی سپهراظهار کرد: اولین فعالیت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به دهه ۵۰ خورشیدی (دهه ۱۹۷۰ میلادی) بازمی‌گردد، زمانی که مطالعات انرژی خورشیدی در دانشگاه شیراز آغاز و طراحی نیروگاه خورشیدی سهموی خطی (CSP) انجام شد. همچنین در سال ۱۳۵۶، نمونه‌های آبگرمکن خورشیدی در تهران و اصفهان نصب و آزمایش شدند.

وی افزود: با وقوع انقلاب اسلامی، پروژه‌های خورشیدی مانند شیراز متوقف شد و فعالیت‌های آزمایشی به حالت تعلیق درآمد. در دهه ۱۳۶۰، به دلیل جنگ ایران و عراق، تمرکز دولت بر بازسازی کشور و امنیت انرژی بود و عملاً موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر به فراموشی سپرده شد. تنها فعالیت‌های محدود، پژوهش‌های دانشگاهی و مطالعات محدود انرژی بادی در منجیل ادامه داشت.

سپهر ادامه داد: در دهه ۱۳۷۰، نخستین توربین‌های بادی در منجیل (گیلان) نصب و بهره‌برداری تجاری از انرژی بادی آغاز شد. همچنین در این دوره، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی خورشیدی و بادی در دانشگاه‌ها شکل گرفت و در سال ۱۳۷۹، «سازمان انرژی نو ایران (سانا)» به‌عنوان متولی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر تأسیس شد.

وی با اشاره به رشد انرژی‌های تجدیدپذیر در دهه ۱۳۸۰ بیان کرد: در  دهه ۱۳۸۰ شاهد نصب نیروگاه‌های کوچک بادی در بینالود (خراسان) و توسعه بیشتر پروژه‌های منجیل بودیم. در سال ۱۳۸۸، نیروگاه خورشیدی حرارتی شیراز با ظرفیت ۲۵۰ کیلووات به بهره‌برداری رسید که ریشه آن به مطالعات پیش از انقلاب بازمی‌گردد. همچنین در این دوره، نیروگاه‌های برق‌آبی کوچک افزایش یافته و پروژه‌های زیست‌توده آغاز شدند.

سپهر افزود: دهه ۱۳۹۰ نقطه عطفی در رشد قانونی و حمایتی انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور بود. تصویب قراردادهای خرید تضمینی برق (FIT) توسط وزارت نیرو و ساتبا، زمینه‌ساز رشد سریع ظرفیت‌های خورشیدی پشت‌بامی و مزرعه‌ای در استان‌هایی مانند یزد، کرمان و همدان شد. تا سال ۱۳۹۸، ظرفیت تجدیدپذیر ایران به حدود ۸۰۰ مگاوات رسید.

رئیس انجمن انرژی نو درباره وضعیت انرژی‌های تجدید پذیر در دهه ۱۴۰۰ بیان کرد: تا پایان سال ۱۴۰۱، ظرفیت نصب شده انرژی‌های تجدیدپذیر به حدود ۱۰۸۷ مگاوات رسید که شامل ۴۸۵ مگاوات خورشیدی، ۳۶۵ مگاوات بادی، ۱۰۳ مگاوات برق‌آبی کوچک و ۲۲ مگاوات زیست‌توده و توربین انبساطی، است. با این حال، سهم این منابع در تولید برق کشور هنوز کمتر از یک درصد است.

سپهر با اشاره به برنامه‌های آتی حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر اظهار کرد: براساس هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه، ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۱۴۰۸ به ۱۲ هزار مگاوات افزایش پیدا خواهد کرد. چشم‌انداز بلندمدت رسیدن به ۳۰ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ است، البته در صورتی که سرمایه‌گذاری و اصلاحات بازار انرژی به خوبی انجام شود.

وی به مقایسه‌ای میان ایران و کشورهای همسایه پرداخت و افزود: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق ایران هنوز بسیار ناچیز است، در حالی که ترکیه بیش از ۴۵ درصد برق خود را از منابع کم‌کربن و تجدیدپذیر تأمین می‌کند. تنها سهم باد و خورشید در ترکیه بیش از ۱۸ درصد است.

سپهر در ادامه به دلایل عقب‌ماندگی ایران در این حوزه پرداخت و بیان کرد: از دلایل عقب‌ماندگی ایران در حوزه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان به راه‌اندازی دیرهنگام پروژه‌ها، کمبود مشوق‌ها و سیاست‌های حمایتی، مشکلات تأمین تجهیزات و سرمایه، وابستگی تاریخی به منابع نفت و گاز ارزان و مشکلات ساختاری بازار برق و تضمین خرید برق تجدیدپذیر، اشاره کرد.

رئیس انجمن انرژی نو با اشاره به پیامدهای عقب‌ماندگی انرژی‌های تجدیدپذیر، خاطرنشان کرد: برای جبران این عقب‌ماندگی، ایران نیازمند افزایش ظرفیت، بهبود سیاست‌ها، تسهیل تأمین مالی و رفع موانع حقوقی و مالی است. اگر روند فعلی با شتاب ادامه یابد، ممکن است سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سال‌های آینده به چند درصد برسد، اما رسیدن به سطح کشورهای پیشرفته نیازمند تلاش بیشتر است.

وی در خصوص چالش‌های کمبود برق در ایران، گفت: کشور در تابستان‌ها با کسری ۱۰ الی ۱۵ هزار مگاوات برق مواجه است که ناشی از رشد مصرف و فرسودگی نیروگاه‌های فسیلی است. ایران دارای توان بالقوه بالایی در انرژی‌های تجدیدپذیر است. بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در بیشتر مناطق، منابع بادی قابل توجه در شرق و شمال‌غرب کشور (بینالود، منجیل، سیستان و بلوچستان)، و منابع زمین‌گرمایی و زیست‌توده در نقاط مختلف کشور، از جمله این ویژگی‌هاست.

سپهر افزود: اگر اهداف ۱۲ هزار مگاواتی برنامه هفتم توسعه تحقق پیدا کند، می‌توان حدود ۱۰ الی ۱۲ درصد برق کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین کرد که بخشی از کسری برق را پوشش می‌دهد، اما جایگزین کامل نیروگاه‌های حرارتی نیست.

وی در بخش دیگر سخنانش به طرح «سه‌شنبه‌های انرژی نو» اشاره و اظهار کرد: این طرح برای معرفی و افتتاح پروژه‌های جدید تجدیدپذیر هر سه‌شنبه برگزار می‌شود و نشان‌دهنده جدیت دولت در توسعه این حوزه است، اما تحقق اهداف نیازمند جذب سرمایه و رفع موانع قانونی است.

سپهر در خصوص هزینه‌های نصب سیستم‌های خورشیدی اظهار کرد: سامانه‌های خانگی پشت‌بامی کوچک حدود دو تا شش هزار دلار در بازار جهانی هزینه دارند که در ایران معمولاً بین ۲۵۰۰ تا ۳ هزار دلار است. هزینه سرمایه‌گذاری نیروگاه‌های کوچک تا متوسط نیز بین ۳۰۰ تا ۸۰۰ دلار به ازای هر کیلووات است که با توجه به شرایط ایران، رقم محافظه‌کارانه بین ۴۵۰ تا ۱۰۰۰ دلار برای هر کیلووات خواهد بود. ایران وارد مسیر انرژی تجدیدپذیر شده است، اما برای رسیدن به اهداف بلندپروازانه نیازمند اصلاح سیاست‌ها، تسهیل امور مالی و اجرای پروژه‌های بزرگ و کوچک به صورت توأمان است.