سکوت هرات، تردید تهران؛ دلار در بازی چشم‌انتظاری

اگر امروز سری به خیابان فردوسی می‌زدید، متوجه می‌شدید خبری از همهمه همیشگی واسطه‌ها و فریاد نرخ‌های لحظه‌ای نیست. نه صفی از خریداران وجود داشت و نه هجوم فروشندگان. همه بیشتر در حال سنجیدن بودند؛ یکی قیمت می‌پرسید، دیگری نرخ می‌خواند، اما رفتار معامله‌گران کند و همراه با تردید بود. درباره نرخ ارز و بازار این‌روزهای دلار با مینا رزاقی، کارشناس مسائل اقتصادی و فعال رسانه‌ای به گفت‌وگو نشستیم.

مینا رزاقی در واکنش به خبر تعطیلی چند ساعته و البته ادامه‌دار کانال‌های تلگرامی قیمت دلار گفت: یکی از دلایل این سکوت، خبر قطع اینترنت افغانستان و توقف قیمت‌گذاری بازار هرات بود. بازاری که همیشه اولین نشانه‌های تغییر دلار را می‌داد و تأثیر زیادی روی تصمیمات داخلی داشت. اما امروز هرات از کار افتاد و کانال‌های تلگرامی که چشم و گوش بازار بودند، ساعت‌ها در سکوت ماندند. این خاموشی البته به معنای آرام شدن بازار نیست؛ بلکه نشان می‌دهد یک گره تازه ایجاد شده است. وقتی مرجع بیرونی قطع می‌شود، بازار داخلی باید روی پای خودش بایستد، اما زیرساخت شفاف و قابل اعتمادی برای این کار وجود ندارد.

وی افزود: جالب اینجاست که در ظاهر آرام، اختلاف قیمت‌ها بیشتر خودش را نشان داد. بعضی فروشندگان با نرخ‌های متفاوت معامله می‌کردند و گاهی مجبور می‌شدند قیمت را پایین‌تر بیاورند تا مشتری پیدا کنند. این یعنی اعتماد بازار ضعیف است؛ اعتمادی به نرخ پایه، به رسمیت قیمت‌های جاری و حتی به ثبات شرایط معامله. کانال‌هایی هم که همیشه نقش «معلم قیمت» داشتند، امروز یا با تأخیر خبر دادند یا اصلاً نتوانستند چیزی منتشر کنند. همین وقفه‌ها هم بر سردرگمی اضافه کرد.

این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه اظهار داشت: همیشه گفته‌اند بازار ارز ایران ترکیبی از عوامل داخلی، روانی و خارجی است. امروز این ترکیب به‌خوبی دیده شد: داخل کشور جنب‌وجوشی نبود، اما جریان اطلاعات بیرونی مختل شد. همین اختلال کوچک در افغانستان کافی بود تا یکی از مهم‌ترین تکیه‌گاه‌های بازار ایران از کار بیفتد. ایستادگی امروز بازار بیشتر شبیه یک مقاومت موقت بود تا یک پشتوانه جدی. این که قطع اینترنت یک کشور همسایه بتواند بخشی از مکانیزم قیمت‌گذاری در ایران را متوقف کند، نشانه‌ای است از ضعف در استقلال بازار؛ ضعف در اطلاع‌رسانی، ضعف در اعتماد جمعی و نبود یک سازوکار شفاف و عادلانه برای تعیین نرخ.

او همچنین در خصوص آینده قیمت دلار گفت: حالا باید منتظر ماند و دید بعد از بازگشت هرات، بازار داخلی چگونه واکنش نشان می‌دهد؛ آیا می‌تواند این سیگنال‌ها را هضم کند یا دوباره دچار نوسان می‌شود. اگر همان کانال‌های مجازی با همان روش‌های قبلی برگردند، احتمال شعله‌ور شدن التهاب وجود دارد.

رزاقی در پایان گفت: در نهایت، مهم‌تر از همه حال و هوای ذهنی بازار است: ترس از قدم بعدی، تردید نسبت به صحت قیمت‌ها و جدالی خاموش میان فروشنده‌های محتاط و خریدارانی که منتظر یک جرقه برای شکستن سکون‌اند. بازاری که اعتماد و اخلاق در آن کم‌رنگ باشد، حتی یک تغییر کوچک – مثل قطع اینترنت یک کشور همسایه – می‌تواند موجی بزرگ بسازد.