فروش آنلاین طلا زیر ذره‌بین
بازدهی طلا هم در بازار داخلی و هم جهانی طی دو سال گذشته نسبت به سایر دارایی‌های مالی بیشتر بوده و منابع را به سمت خودش جذب کرده است. هر اونس طلا در بازارهای جهانی در ابتدای سال میلادی ۲۰۲۵ (۱۲ دی ۱۴۰۳) حدود ۲۶۶۰ دلار مورد معامله قرار می‌گرفت که با گذشت بیش از ۹ ماه، دیروز به حدود ۴۰۱۸ دلار رسیده؛ یعنی افزایشی (بازدهی) ۵۱ درصدی داشته است. طلا در سال ۲۰۲۳ نیز بازدهی حدود ۳۵ درصدی را ثبت کرد.
قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار در بازار داخل نیز ۱۲ دی سال گذشته پنج میلیون و ۱۹۵ هزار تومان بود که روز گذشته با افزایش ۱۰۸ درصدی به محدوده ۱۰ میلیون و ۸۴۹ هزار تومان رسیده؛ البته رشد قیمت ارز در ایران نیز در افزایش قیمت طلا اثرگذار است؛ به همین دلیل بازدهی طلا در داخل دو برابر بازارهای جهانی ثبت شده است.
طلا در واقع به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه، یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی محسوب می‌شود؛ یعنی به‌عنوان دارایی ضدتورمی عمل می‌کند. حالا با توجه به رشد قیمت جهانی آن و این‌که در بازار داخل بیشترین بازدهی را نسبت به سایر دارایی‌های مالی، نصیب سرمایه‌گذاران کرده، مورد توجه ویژه‌تری قرار گرفته و اشخاص از هر فرصتی برای حفظ ارزش دارایی خود و تبدیل آن به طلا استفاده می‌کنند.
با این‌حال طی دو سال گذشته در کنار معاملات و سرمایه‌گذاری سنتی در بازار طلا، شاهد فعالیت بازار آنلاین طلا (معاملات برخط طلا) در ایران هستیم که طی یک سال گذشته و به‌خصوص از مرداد سال گذشته تاکنون رشد چشمگیری داشته و به محلی جذاب برای سرمایه‌گذاری خرد و گردش نقدینگی تبدیل شده است. مرداد پارسال یک شرکت از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز فعالیت برای معاملات برخط طلا گرفته و به‌صورت رسمی نخستین سامانه آنلاین خرید، فروش و انبارداری طلا راه‌اندازی شد.
رشد قارچ‌گونه
افزایش قیمت‌ها، گسترش تجارت آنلاین و ورود گسترده کاربران و استقبال مردم به سرمایه‌گذاری خرد (بستری برای خریدهای خرد طلا با مبالغ اندک) باعث شد سایت‌ها و پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا در کشور به صورت قارچ‌گونه رشد کنند؛ به‌طوری‌که افراد می‌توانستند حتی به میزان ۱۰۰ هزار تومان، طلا خریداری کرده و در کیف پول خود نگهداری کنند و زمانی که به میزان و حجم مشخصی رسید، معادل فیزیکی آن را دریافت نمایند یا به معامله و فروش آن در بستر همان پلتفرها بپردازند.
این موضوع یک نگرانی را ایجاد کرد و آن «خالی‌فروشی طلا» بود. حتی این روزها به هر سایت و اپلیکیشن که مراجعه می‌کنید یا حتی در بیلبوردهای سطح شهر، تبلیغات معاملات آنلاین طلا با شعارهای مختلف دیده می‌شود که در تلاش هستند تا سرمایه و نقدینگی مردم را جذب کنند. با این‌حال عده‌ای از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند تا باب خالی‌فروشی را مجددا راه بیندازند. مردم هم نمی‌دانند کدام‌یک از این سایت‌ها و پلتفرم‌ها مورد اعتماد است تا با خیال راحت در آن خرید و فروش کنند.با این‌حال نهادهای مسئول و سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران در این عرصه باید مراقب باشند تا مردم از این معاملات آنلاین آسیب و زیان نبینند، زیرا هنوز ماجرای سکه ثامن از ذهن‌ها پاک نشده که سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را در زمینه معاملات سکه و طلای آب شده آغاز و سرمایه بسیاری از مردم را جذب کرد اما از شهریور ۱۳۹۷ دیگر پاسخگوی مردم و سرمایه‌گذاران خود نبود.
بازاری میان نوآوری و نظارت
با این‌حال بازار خرید و فروش آنلاین طلا با گسترش معاملات دیجیتال و رشد پلتفرم‌های مالی در کشور، طی یک سال گذشته به یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌های اقتصادی تبدیل شده؛ به‌طوری‌که پلتفرم‌های فروش برخط طلا با شعارهایی مانند سرمایه‌گذاری آسان و خرید و فروش ۲۴ ساعته، خرید بدون اجرت و تحویل فوری یا نگهداری امن، بخش بزرگی از نقدینگی خرد را جذب کرده‌اند اما همزمان، گزارش‌های متعددی از خالی‌فروشی یا فروش بدون پشتوانه فیزیکی طلا منتشر شد؛ یعنی پلتفرم‌هایی که طلا را فقط روی کاغذ می‌فروختند، بدون آن‌که موجودی واقعی داشته باشند. این موضوع سبب ورود بانک مرکزی، اتحادیه‌ها و وزارت اقتصاد و وزارت صنعت، معدن و تجارت شد تا معاملات آن در مسیر تعیین چارچوب قانونی قرار بگیرد.
۴ شرط برای معاملات آنلاین طلا
بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در ماه‌های اخیر با همکاری اتحادیه طلا و جواهر، چارچوب فعالیت پلتفرم‌های طلا را تدوین کرده‌اند. براساس این ضوابط، پلتفرم‌های فروش طلا برای فعالیت باید سه مجوز رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی و اتحادیه طلا و جواهر دریافت کند. همچنین موظف شده‌اند معادل فیزیکی طلای فروخته‌شده را در محل امن (مانند بانک کارگشایی یا خزانه رسمی) نگهداری کنند تا هر واحد طلایی که به نام مشتری ثبت می‌شود، پشتوانه واقعی داشته باشد.
راه‌اندازی سامانه نظارت برخط معاملات طلا
اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی کشور با همکاری وزارت صمت نیز از راه‌اندازی سامانه نظارت برخط معاملات طلا خبر داده بود که در این سامانه، هر خرید و فروش با کد رهگیری یکتا ثبت و کنترل عیار و اصالت طلا قابل پیگیری است؛ همچنین موجودی انبارها و تحویل فیزیکی طلا زیرنظر نهادهای نظارتی کنترل می‌شود. هدف از این اقدام، جلوگیری از صدور فاکتورهای غیرواقعی و اطمینان از آن است که طلای مشتری واقعا وجود دارد.سامانه نظارتی برخط پلتفرم‌های آنلاین طلا با هدف پایش لحظه‌ای تراکنش‌ها، فرآیند تأمین و تحویل طلا و مقابله با تخلفاتی نظیر خالی‌فروشی، پولشویی و فرار مالیاتی اواخر خرداد سال جاری رونمایی و فعالیت رسمی آن از اوایل تیر ۱۴۰۴ آغاز شده که قرار بود در فاز نخست، پلتفرم‌های دارای مجوز و با حجم تراکنش بالا را تحت پوشش قرار دهد. این سامانه طراحی شده تا مزایایی چون جلوگیری از خالی‌فروشی، تضمین تحویل به‌موقع طلا، کنترل عیار و اصالت طلا و افزایش اعتماد عمومی را به همراه داشته باشد.
رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، درخصوص این سامانه گفته بود: این سامانه میزان ذخایر واقعی طلا را با فروش روزانه پلتفرم‌ها تطبیق می‌دهد و امکان نظارت جامع بر فعالیت‌های این سکوها را فراهم می‌کند. هر تراکنش در این سامانه با یک کد رهگیری یکتا همراه است که مشابه ساختار بلاکچین عمل می‌کند و کاربران می‌توانند عیار طلای خریداری‌شده را استعلام کنند.
اجرای کامل مقررات جدید، هزینه قابل‌توجهی برای کسب‌وکارهای فعال ایجاد می‌کند، به طوری که نگهداری طلای فیزیکی، اجاره خزانه امن، بیمه، و گزارش‌دهی دوره‌ای به نهادهای نظارتی همگی هزینه‌بر است. احتمال دارد بخشی از این هزینه‌ها به قیمت نهایی کالا منتقل شود و بازار رقابتی را کاهش دهد؛ در مقابل، این روند می‌تواند به افزایش شفافیت و اعتماد عمومی منجر شود و فضا را برای فعالیت بازیگران سالم و معتبر باز نگه دارد.با این حال، اتحادیه طلا و جواهر تهران هشدار داده که توان نظارتی صنف محدود است و بدون تقویت زیرساخت‌ها، احتمال تخلف همچنان وجود دارد. به گفته ابراهیم محمدولی، رئیس پیشین اتحادیه طلا و جواهر، نظارت مؤثر نیازمند همکاری همزمان بانک مرکزی، نهادهای قضایی و وزارت صمت است تا تخلفات به‌صورت سیستمی رصد شود.
نادر بذافشان، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران نیز از مردم خواست تنها از واحدهای صنفی دارای مجوز رسمی برای معاملات طلا اقدام کنند و افزود: خرید طلا از پلتفرم‌های آنلاین که فاقد ضمانت‌نامه معتبر و تاییدیه اتحادیه هستند به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. این‌گونه پلتفرم‌ها اغلب با وعده‌های غیرواقعی، اعتماد مردم را جلب کرده و سرمایه آنها را به خطر می‌اندازند.
فعالیت ۵۰۰ پلتفرم خالی‌فروش متوقف شد
همین چند روز پیش بود که اعلام شد در یک سال گذشته بیش از ۵۰۰ پلتفرم و سایت، بدون مجوز و فاقد پشتوانه فیزیکی طلا به‌دلیل خالی‌فروشی متوقف شده که این آمار نشان می‌دهد حجم تخلفات در این بازار زیاد بوده که نهادهای نظارتی را وادار به ورود جدی کرده است.بر همین اساس محمد کشتی‌آرای، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران چند روز پیش اعلام کرد: در یک سال گذشته، بیش از ۵۰۰ پلتفرم و وبسایت فعال در زمینه خرید و فروش طلای آب‌شده در فضای مجازی شناسایی شده‌اند که به‌اصطلاح به «خالی‌فروشی» طلا می‌پرداختند؛ یعنی از مردم وجه دریافت می‌کردند، در حالی‌که هیچ‌گونه طلای واقعی یا پشتوانه‌ای (بانک ذخیره طلا) برای فروش در اختیار نداشتند. فعالیت این سامانه‌ها متوقف شد و در حال حاضر، به جز چند مورد استثنایی، هیچ مجوز رسمی برای فروش آنلاین طلا صادر نشده است.
وی افزود: واحدهای صنفی دارای مجوز کسب، مجازند در فضای مجازی به تبلیغ و خرید و فروش طلا بپردازند اما افرادی که در بستر پلتفرم‌ها فعالیت کرده و به‌صورت مستقیم اقدام به فروش طلای آب‌شده یا شمش می‌کنند، باید به میزان فروش خود دارای پشتوانه فیزیکی طلا باشند.
این فعال حوزه طلا تاکید کرد: بانک مرکزی اعلام کرد که پلتفرم‌ها برای این‌که بتوانند هر میزان و هرگونه طلا به فروش برسانند، باید به میزان معادل طلایی که قصد فروش آن را به صورت آنلاین دارند، در بانک سپرده کرده و در سامانه تجارت آن را ثبت کنند.کشتی‌آرای تصریح کرد: براساس قانون، تنها پلتفرم‌هایی مجاز به فروش آنلاین طلا هستند که چهار شرط اصلی یعنی دریافت مجوز از وزارت صمت، اخذ مجوز از اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، دریافت مجوز از اتحادیه طلا و جواهر و نگهداری معادل فیزیکی طلای فروخته‌شده به‌صورت ذخیره در بانک (بانک کارگشایی) را رعایت کنند.
الزامات قانونی برای پلتفرم‌های فروش برخط طلا
بانک مرکزی تاکید کرد که خرید و فروش طلا نباید به پوششی برای جذب سپرده، پولشویی یا خروج سرمایه از کشور تبدیل شود. به گفته کارشناسان، در برخی موارد دیده‌شده که برخی پلتفرم‌ها مانند یک بانک کوچک عمل می‌کنند به طوری که وجوه افراد را جذب و از آن در بازارهای دیگر استفاده می‌کردند.
محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز روز گذشته در دیدار با فعالان عرصه اقتصاد دیجیتال و فین‌تک‌ها، تاکید کرد: فعالیت در چارچوب قانون، الزام به رعایت قوانین پولشویی، سوداگری و مقابله با خروج سرمایه و انحصار جزو خواسته‌های اصلی بانک مرکزی در حوزه فعالیت اقتصاد دیجیتال و فین‌تک است.
وی خط قرمز دیگر بانک مرکزی برای فعالان این حوزه را خروج سرمایه از کشور عنوان و تصریح کرد: این محدودیت در تمامی کشورها حاکم است و نگرانی از خروج سرمایه نگرانی ذاتی تمامی بانک‌های مرکزی است. هدف بانک مرکزی، محدود کردن فعالیت فین‌تک‌ها نیست و این اقدام جزو اصول حرفه‌ای تنظیم‌گری محسوب می‌شود.
فرزین درخصوص فعالیت پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا گفت: این پلتفرم‌ها نباید کارکرد سپرده‌پذیری مبتنی بر طلا داشته باشند بلکه باید معامله کنند. همچنین باید میزان طلایی را که می‌فروشند در اختیار داشته باشند نه آن‌که ابتدا بفروشند بعد آن را بخرند؛ این رویکرد هم اشکال شرعی و هم اشکال قانونی دارد.رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: باید تکلیف منابع مالی جذب‌شده از سوی پلتفرم‌های طلا در یک بانک مشخص باشد تا در صورت ورشکستگی یا متواری شدن گردانندگان پلتفرم، پول مردم محفوظ باشد. ضمن این‌که شفافیت در عملیات تسویه پلتفرم‌ها از دیگر موارد مورد تاکید بانک مرکزی است.
وی با اشاره به درخواست فعالان پلتفرم طلا برای فعالیت ۲۴ ساعته در تمامی ایام هفته، تاکید کرد: این حوزه نیز باید مانند تمامی بازارها آغاز و پایان مشخصی داشته باشد و برای چنین درخواستی باید کار کارشناسی صورت گیرد. فرزین اعتماد را مهم‌ترین سرمایه فعالان حوزه مالی نزد مردم عنوان کرد و گفت: تمامی سختگیری‌های بانک مرکزی برای حفظ این سرمایه است.
پیشگیری از تکرار ماجرای موسسات مالی غیرمجاز
طلا در شرایطی که نقدینگی سرگردان به دنبال پناهگاه امن است، همچنان یکی از گزینه‌های اصلی محسوب می‌شود. با گسترش تجارت دیجیتال و افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری‌های خرد، بازار آنلاین طلا به یکی از جذاب‌ترین و در عین‌حال پرریسک‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران تبدیل شده است.
کارشناسان می‌گویند پلتفرم‌های طلا اگر بدون نظارت گسترش پیدا کنند، می‌توانند همان نقشی را بازی کنند که موسسات مالی غیرمجاز در دهه ۹۰ داشتند؛ رشد سریع، وعده‌های جذاب و در نهایت ورشکستگی و زیان مردم؛ بنابراین باید مرز میان پلتفرم فروش طلا و مؤسسه سرمایه‌گذاری روشن باشد و این کسب‌وکارها صرفا واسطه معاملات باشند، نه جمع‌کننده سپرده‌های مردمی.
با این حال نبود شفافیت، فعالیت پلتفرم‌های غیرمجاز و پدیده خالی‌فروشی سبب شد تا چارچوب‌های نظارتی جدید تدوین شود. اگر چارچوب معاملات آنلاین طلا به‌درستی طراحی نشود، ممکن است این بازار به محلی برای انتقال سریع نقدینگی و افزایش نوسانات قیمتی (سفته‌بازی) تبدیل شود؛ بنابراین سیاست‌گذاران باید این بازار را در ارتباط با سایر بازارها مدیریت کنند و حتی نظارت‌ها نباید مقطعی باشد. فروش آنلاین طلا فرصتی برای توسعه اقتصاد دیجیتال است که اگر قانونمند شود، می‌تواند به ابزاری برای جذب سرمایه‌های خرد و کاهش واسطه‌گری سنتی تبدیل شود.
طلا در واقع به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه، یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی محسوب می‌شود؛ یعنی به‌عنوان دارایی ضدتورمی عمل می‌کند. حالا با توجه به رشد قیمت جهانی آن و این‌که در بازار داخل بیشترین بازدهی را نسبت به سایر دارایی‌های مالی، نصیب سرمایه‌گذاران کرده، مورد توجه ویژه‌تری قرار گرفته و اشخاص از هر فرصتی برای حفظ ارزش دارایی خود و تبدیل آن به طلا استفاده می‌کنند.
با این‌حال طی دو سال گذشته در کنار معاملات و سرمایه‌گذاری سنتی در بازار طلا، شاهد فعالیت بازار آنلاین طلا (معاملات برخط طلا) در ایران هستیم که طی یک سال گذشته و به‌خصوص از مرداد سال گذشته تاکنون رشد چشمگیری داشته و به محلی جذاب برای سرمایه‌گذاری خرد و گردش نقدینگی تبدیل شده است. مرداد پارسال یک شرکت از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز فعالیت برای معاملات برخط طلا گرفته و به‌صورت رسمی نخستین سامانه آنلاین خرید، فروش و انبارداری طلا راه‌اندازی شد.
رشد قارچ‌گونه
افزایش قیمت‌ها، گسترش تجارت آنلاین و ورود گسترده کاربران و استقبال مردم به سرمایه‌گذاری خرد (بستری برای خریدهای خرد طلا با مبالغ اندک) باعث شد سایت‌ها و پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا در کشور به صورت قارچ‌گونه رشد کنند؛ به‌طوری‌که افراد می‌توانستند حتی به میزان ۱۰۰ هزار تومان، طلا خریداری کرده و در کیف پول خود نگهداری کنند و زمانی که به میزان و حجم مشخصی رسید، معادل فیزیکی آن را دریافت نمایند یا به معامله و فروش آن در بستر همان پلتفرها بپردازند.
این موضوع یک نگرانی را ایجاد کرد و آن «خالی‌فروشی طلا» بود. حتی این روزها به هر سایت و اپلیکیشن که مراجعه می‌کنید یا حتی در بیلبوردهای سطح شهر، تبلیغات معاملات آنلاین طلا با شعارهای مختلف دیده می‌شود که در تلاش هستند تا سرمایه و نقدینگی مردم را جذب کنند. با این‌حال عده‌ای از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند تا باب خالی‌فروشی را مجددا راه بیندازند. مردم هم نمی‌دانند کدام‌یک از این سایت‌ها و پلتفرم‌ها مورد اعتماد است تا با خیال راحت در آن خرید و فروش کنند.با این‌حال نهادهای مسئول و سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران در این عرصه باید مراقب باشند تا مردم از این معاملات آنلاین آسیب و زیان نبینند، زیرا هنوز ماجرای سکه ثامن از ذهن‌ها پاک نشده که سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را در زمینه معاملات سکه و طلای آب شده آغاز و سرمایه بسیاری از مردم را جذب کرد اما از شهریور ۱۳۹۷ دیگر پاسخگوی مردم و سرمایه‌گذاران خود نبود.
بازاری میان نوآوری و نظارت
با این‌حال بازار خرید و فروش آنلاین طلا با گسترش معاملات دیجیتال و رشد پلتفرم‌های مالی در کشور، طی یک سال گذشته به یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌های اقتصادی تبدیل شده؛ به‌طوری‌که پلتفرم‌های فروش برخط طلا با شعارهایی مانند سرمایه‌گذاری آسان و خرید و فروش ۲۴ ساعته، خرید بدون اجرت و تحویل فوری یا نگهداری امن، بخش بزرگی از نقدینگی خرد را جذب کرده‌اند اما همزمان، گزارش‌های متعددی از خالی‌فروشی یا فروش بدون پشتوانه فیزیکی طلا منتشر شد؛ یعنی پلتفرم‌هایی که طلا را فقط روی کاغذ می‌فروختند، بدون آن‌که موجودی واقعی داشته باشند. این موضوع سبب ورود بانک مرکزی، اتحادیه‌ها و وزارت اقتصاد و وزارت صنعت، معدن و تجارت شد تا معاملات آن در مسیر تعیین چارچوب قانونی قرار بگیرد.
۴ شرط برای معاملات آنلاین طلا
بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در ماه‌های اخیر با همکاری اتحادیه طلا و جواهر، چارچوب فعالیت پلتفرم‌های طلا را تدوین کرده‌اند. براساس این ضوابط، پلتفرم‌های فروش طلا برای فعالیت باید سه مجوز رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی و اتحادیه طلا و جواهر دریافت کند. همچنین موظف شده‌اند معادل فیزیکی طلای فروخته‌شده را در محل امن (مانند بانک کارگشایی یا خزانه رسمی) نگهداری کنند تا هر واحد طلایی که به نام مشتری ثبت می‌شود، پشتوانه واقعی داشته باشد.
راه‌اندازی سامانه نظارت برخط معاملات طلا
اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی کشور با همکاری وزارت صمت نیز از راه‌اندازی سامانه نظارت برخط معاملات طلا خبر داده بود که در این سامانه، هر خرید و فروش با کد رهگیری یکتا ثبت و کنترل عیار و اصالت طلا قابل پیگیری است؛ همچنین موجودی انبارها و تحویل فیزیکی طلا زیرنظر نهادهای نظارتی کنترل می‌شود. هدف از این اقدام، جلوگیری از صدور فاکتورهای غیرواقعی و اطمینان از آن است که طلای مشتری واقعا وجود دارد.سامانه نظارتی برخط پلتفرم‌های آنلاین طلا با هدف پایش لحظه‌ای تراکنش‌ها، فرآیند تأمین و تحویل طلا و مقابله با تخلفاتی نظیر خالی‌فروشی، پولشویی و فرار مالیاتی اواخر خرداد سال جاری رونمایی و فعالیت رسمی آن از اوایل تیر ۱۴۰۴ آغاز شده که قرار بود در فاز نخست، پلتفرم‌های دارای مجوز و با حجم تراکنش بالا را تحت پوشش قرار دهد. این سامانه طراحی شده تا مزایایی چون جلوگیری از خالی‌فروشی، تضمین تحویل به‌موقع طلا، کنترل عیار و اصالت طلا و افزایش اعتماد عمومی را به همراه داشته باشد.
رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، درخصوص این سامانه گفته بود: این سامانه میزان ذخایر واقعی طلا را با فروش روزانه پلتفرم‌ها تطبیق می‌دهد و امکان نظارت جامع بر فعالیت‌های این سکوها را فراهم می‌کند. هر تراکنش در این سامانه با یک کد رهگیری یکتا همراه است که مشابه ساختار بلاکچین عمل می‌کند و کاربران می‌توانند عیار طلای خریداری‌شده را استعلام کنند.
اجرای کامل مقررات جدید، هزینه قابل‌توجهی برای کسب‌وکارهای فعال ایجاد می‌کند، به طوری که نگهداری طلای فیزیکی، اجاره خزانه امن، بیمه، و گزارش‌دهی دوره‌ای به نهادهای نظارتی همگی هزینه‌بر است. احتمال دارد بخشی از این هزینه‌ها به قیمت نهایی کالا منتقل شود و بازار رقابتی را کاهش دهد؛ در مقابل، این روند می‌تواند به افزایش شفافیت و اعتماد عمومی منجر شود و فضا را برای فعالیت بازیگران سالم و معتبر باز نگه دارد.با این حال، اتحادیه طلا و جواهر تهران هشدار داده که توان نظارتی صنف محدود است و بدون تقویت زیرساخت‌ها، احتمال تخلف همچنان وجود دارد. به گفته ابراهیم محمدولی، رئیس پیشین اتحادیه طلا و جواهر، نظارت مؤثر نیازمند همکاری همزمان بانک مرکزی، نهادهای قضایی و وزارت صمت است تا تخلفات به‌صورت سیستمی رصد شود.
نادر بذافشان، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران نیز از مردم خواست تنها از واحدهای صنفی دارای مجوز رسمی برای معاملات طلا اقدام کنند و افزود: خرید طلا از پلتفرم‌های آنلاین که فاقد ضمانت‌نامه معتبر و تاییدیه اتحادیه هستند به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. این‌گونه پلتفرم‌ها اغلب با وعده‌های غیرواقعی، اعتماد مردم را جلب کرده و سرمایه آنها را به خطر می‌اندازند.
فعالیت ۵۰۰ پلتفرم خالی‌فروش متوقف شد
همین چند روز پیش بود که اعلام شد در یک سال گذشته بیش از ۵۰۰ پلتفرم و سایت، بدون مجوز و فاقد پشتوانه فیزیکی طلا به‌دلیل خالی‌فروشی متوقف شده که این آمار نشان می‌دهد حجم تخلفات در این بازار زیاد بوده که نهادهای نظارتی را وادار به ورود جدی کرده است.بر همین اساس محمد کشتی‌آرای، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران چند روز پیش اعلام کرد: در یک سال گذشته، بیش از ۵۰۰ پلتفرم و وبسایت فعال در زمینه خرید و فروش طلای آب‌شده در فضای مجازی شناسایی شده‌اند که به‌اصطلاح به «خالی‌فروشی» طلا می‌پرداختند؛ یعنی از مردم وجه دریافت می‌کردند، در حالی‌که هیچ‌گونه طلای واقعی یا پشتوانه‌ای (بانک ذخیره طلا) برای فروش در اختیار نداشتند. فعالیت این سامانه‌ها متوقف شد و در حال حاضر، به جز چند مورد استثنایی، هیچ مجوز رسمی برای فروش آنلاین طلا صادر نشده است.
وی افزود: واحدهای صنفی دارای مجوز کسب، مجازند در فضای مجازی به تبلیغ و خرید و فروش طلا بپردازند اما افرادی که در بستر پلتفرم‌ها فعالیت کرده و به‌صورت مستقیم اقدام به فروش طلای آب‌شده یا شمش می‌کنند، باید به میزان فروش خود دارای پشتوانه فیزیکی طلا باشند.
این فعال حوزه طلا تاکید کرد: بانک مرکزی اعلام کرد که پلتفرم‌ها برای این‌که بتوانند هر میزان و هرگونه طلا به فروش برسانند، باید به میزان معادل طلایی که قصد فروش آن را به صورت آنلاین دارند، در بانک سپرده کرده و در سامانه تجارت آن را ثبت کنند.کشتی‌آرای تصریح کرد: براساس قانون، تنها پلتفرم‌هایی مجاز به فروش آنلاین طلا هستند که چهار شرط اصلی یعنی دریافت مجوز از وزارت صمت، اخذ مجوز از اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، دریافت مجوز از اتحادیه طلا و جواهر و نگهداری معادل فیزیکی طلای فروخته‌شده به‌صورت ذخیره در بانک (بانک کارگشایی) را رعایت کنند.
الزامات قانونی برای پلتفرم‌های فروش برخط طلا
بانک مرکزی تاکید کرد که خرید و فروش طلا نباید به پوششی برای جذب سپرده، پولشویی یا خروج سرمایه از کشور تبدیل شود. به گفته کارشناسان، در برخی موارد دیده‌شده که برخی پلتفرم‌ها مانند یک بانک کوچک عمل می‌کنند به طوری که وجوه افراد را جذب و از آن در بازارهای دیگر استفاده می‌کردند.
محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز روز گذشته در دیدار با فعالان عرصه اقتصاد دیجیتال و فین‌تک‌ها، تاکید کرد: فعالیت در چارچوب قانون، الزام به رعایت قوانین پولشویی، سوداگری و مقابله با خروج سرمایه و انحصار جزو خواسته‌های اصلی بانک مرکزی در حوزه فعالیت اقتصاد دیجیتال و فین‌تک است.
وی خط قرمز دیگر بانک مرکزی برای فعالان این حوزه را خروج سرمایه از کشور عنوان و تصریح کرد: این محدودیت در تمامی کشورها حاکم است و نگرانی از خروج سرمایه نگرانی ذاتی تمامی بانک‌های مرکزی است. هدف بانک مرکزی، محدود کردن فعالیت فین‌تک‌ها نیست و این اقدام جزو اصول حرفه‌ای تنظیم‌گری محسوب می‌شود.
فرزین درخصوص فعالیت پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا گفت: این پلتفرم‌ها نباید کارکرد سپرده‌پذیری مبتنی بر طلا داشته باشند بلکه باید معامله کنند. همچنین باید میزان طلایی را که می‌فروشند در اختیار داشته باشند نه آن‌که ابتدا بفروشند بعد آن را بخرند؛ این رویکرد هم اشکال شرعی و هم اشکال قانونی دارد.رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: باید تکلیف منابع مالی جذب‌شده از سوی پلتفرم‌های طلا در یک بانک مشخص باشد تا در صورت ورشکستگی یا متواری شدن گردانندگان پلتفرم، پول مردم محفوظ باشد. ضمن این‌که شفافیت در عملیات تسویه پلتفرم‌ها از دیگر موارد مورد تاکید بانک مرکزی است.
وی با اشاره به درخواست فعالان پلتفرم طلا برای فعالیت ۲۴ ساعته در تمامی ایام هفته، تاکید کرد: این حوزه نیز باید مانند تمامی بازارها آغاز و پایان مشخصی داشته باشد و برای چنین درخواستی باید کار کارشناسی صورت گیرد. فرزین اعتماد را مهم‌ترین سرمایه فعالان حوزه مالی نزد مردم عنوان کرد و گفت: تمامی سختگیری‌های بانک مرکزی برای حفظ این سرمایه است.
پیشگیری از تکرار ماجرای موسسات مالی غیرمجاز
طلا در شرایطی که نقدینگی سرگردان به دنبال پناهگاه امن است، همچنان یکی از گزینه‌های اصلی محسوب می‌شود. با گسترش تجارت دیجیتال و افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری‌های خرد، بازار آنلاین طلا به یکی از جذاب‌ترین و در عین‌حال پرریسک‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران تبدیل شده است.
کارشناسان می‌گویند پلتفرم‌های طلا اگر بدون نظارت گسترش پیدا کنند، می‌توانند همان نقشی را بازی کنند که موسسات مالی غیرمجاز در دهه ۹۰ داشتند؛ رشد سریع، وعده‌های جذاب و در نهایت ورشکستگی و زیان مردم؛ بنابراین باید مرز میان پلتفرم فروش طلا و مؤسسه سرمایه‌گذاری روشن باشد و این کسب‌وکارها صرفا واسطه معاملات باشند، نه جمع‌کننده سپرده‌های مردمی.
با این حال نبود شفافیت، فعالیت پلتفرم‌های غیرمجاز و پدیده خالی‌فروشی سبب شد تا چارچوب‌های نظارتی جدید تدوین شود. اگر چارچوب معاملات آنلاین طلا به‌درستی طراحی نشود، ممکن است این بازار به محلی برای انتقال سریع نقدینگی و افزایش نوسانات قیمتی (سفته‌بازی) تبدیل شود؛ بنابراین سیاست‌گذاران باید این بازار را در ارتباط با سایر بازارها مدیریت کنند و حتی نظارت‌ها نباید مقطعی باشد. فروش آنلاین طلا فرصتی برای توسعه اقتصاد دیجیتال است که اگر قانونمند شود، می‌تواند به ابزاری برای جذب سرمایه‌های خرد و کاهش واسطه‌گری سنتی تبدیل شود.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
دکتر مرندی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «جام‌جم» به تشریح ظرفیت‌های دوران گذار جهانی برای کشورمان پرداخت
فرصت تاریخی عبور از تحریم
گفت‌وگو با بهمن نامورمطلق، استاد دانشگاه شهید بهشتی
ثبتهای مشترک در یونسکو می‌تواند به نفع ایران باشد
متین محجوب از تجربه حضور «میخوام به دنیا بیام»در مناطق محروم می گوید