مصائب کارآفرینی روی آنتن

شایان رنجبر درخصوص دلیل شکل گرفتن این برنامه به جام‌جم می‌گوید: در گذشته مستندها و برنامه‌هایی تولید کرده بودیم که موضوع آنها به اشتغال، کارآفرینی و فعالیت‌های تولیدی مربوط می‌شد.در آن دوران به‌دلیل ماهیت این برنامه‌ها، ارتباط کاری گسترده‌ای با تولیدکنندگان و کارآفرینان داشتم. پس از مدتی احساس کردم شبکه یک دیگر برنامه خاصی در این حوزه ندارد. از همین ‌رو‌ با مدیر گروه اقتصاد شبکه درباره لزوم بازگشت این نوع برنامه‌ها گفت‌وگو کردم و پیشنهاد دادم برنامه‌ای در این زمینه تولید شود چراکه جای چنین برنامه‌ای در جدول پخش شبکه خالی بود. او از این پیشنهاد استقبال کرد و پس از آن گفت‌وگویی با آقای مرادی مدیر شبکه یک انجام شد و در نهایت کار شکل گرفت و وارد مرحله تولید شد. 
   
روایتی انسانی از مسیر پرفراز و نشیب تولید 
برنامه باشگاه تولید تلاش کرده بیشتر از تمرکز روی دستاوردهای اقتصادی کارآفرینان، روی مسیر زندگی آنها متمرکز شود. رنجبر در این خصوص می‌گوید: در برنامه دنبال این نیستیم که صرفا بگوییم چه میزان فولاد یا کالای اقتصادی در کشور تولید می‌شود. درواقع هدف ما این است که مسیر دشوار و پرفراز و نشیب تولید را از زبان تولیدکنندگان و صادرکنندگان بشنویم و آن را به مردم منتقل کنیم. می‌خواهیم نشان دهیم با این‌که هر فرد مسیر شخصی خود را طی می‌کند اما همه آنها در طول راه با سختی‌ها و چالش‌های مشابهی روبه‌رو بوده‌اند. یکی از نکاتی که برای ما اهمیت زیادی داشت، این بود که بیشتر این افراد شرکت یا سرمایه‌ای از پیش به ارث نبرده‌اند بلکه خودشان از نقطه‌ای کوچک آغاز کرده و با تلاش و پشتکار مسیر رشد را پیمودند. درواقع آنچه برای ما اهمیت داشت، درام زندگی و قصه انسانی این افراد بود؛ داستان‌هایی که گاه بسیار الهام‌بخش‌تر از خود محصولی است که تولید یا صادر می‌کنند. 
   
تشکیل باشگاه تولید؛ از ایده تا پویش مردمی 
تهیه‌کننده باشگاه تولید در اشاره به نام برنامه تصریح می‌کند: در جلسه نخست به این نتیجه رسیدیم که لازم است باشگاهی واقعی برای تولیدکنندگان شکل بگیرد. هدف این بود نه‌تنها کسانی که در برنامه حضور دارند بلکه افرادی که در برنامه شرکت نمی‌کنند اما پتانسیل و توانایی لازم را دارند عضو این باشگاه شوند. در حال حاضر یک پویش مردمی نیز با عنوان «من هم عضو باشگاه تولید هستم» راه‌اندازی کرده‌ایم.  
در این پویش، تولیدکنندگان خرد از سراسر کشور مشارکت دارند؛ افرادی که شاید فعالیت‌های کوچکی انجام می‌دهند اما با علاقه و پشتکار فراوان در عرصه تولید فعال هستند. بسیاری از آنها ویدئوهایی ارسال کرده که در آن روند کاری خود را توضیح داده‌اند و با افتخار گفته‌اند: «من هم عضو باشگاه تولید هستم.» اکنون گروه فعالی نیز در شبکه‌های مجازی برای اعضای این باشگاه تشکیل شده است. حتی یک‌بار برای انجام یک کار خیر از همین عزیزان کمک گرفتیم و شاهد همدلی چشمگیری میان اعضا بودیم. در حقیقت طی گفت‌وگویی که با مدیر شبکه یک داشتیم، تصمیم بر آن شد که برنامه در نهایت بتواند به شکل‌گرفتن باشگاهی منجر شود تا تولیدکنندگان از نقاط مختلف کشور ـ از جنوب تا شمال و مرکز ـ بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از ظرفیت‌های هم بهره‌مند شوند.
   
بازخورد مخاطبان از تلفیق مستند و روایت 
وی درخصوص ترکیب گفت‌وگو و مستند زندگی کارآفرینان، می‌گوید: در هر قسمت از برنامه، زندگی افراد با دقت و ظرافت طراحی شده. در همان قسمت نخست که پخش شد، بازخوردهای قابل‌توجهی از مخاطبان دریافت کردیم. برای ما جالب بود که تعداد زیادی تماس با شماره ۱۶۲ برقرار شد و مخاطبان نکاتی دقیق و جزئی را مطرح کردند. برای مثال برخی می‌پرسیدند: «چرا در صحنه‌ای که به خانه و زندگی فرد رفته بودید، از مادرش سؤال خاصی نکردید؟» یا «چرا گفت‌وگو با همسر ایشان کمتر بود؟» این سطح از دقت و پیگیری برای‌مان بسیار جالب و ارزشمند بود، زیرا نشان می‌داد مخاطب ما هوشمند است و علاقه دارد از جزئیات زندگی شخصیت‌ها بیشتر بداند. در حقیقت، در برآورد اولیه‌مان چنین حجم و قالبی از مستند را درنظر نداشتیم اما وقتی دیدیم این بخش برای مردم جذاب است، تصمیم گرفتیم بخش مستند را پررنگ‌تر کنیم. البته مستندهای ما به این صورت نیست که صرفا دو دقیقه تصویری از زندگی افراد نشان دهیم و سپس بازگردیم؛ بلکه ساختاری تلفیقی دارد. در بخش‌هایی از گفت‌وگو که شخصیت درباره دوران کودکی خود صحبت می‌کند، ناگهان مخاطب به فضای آن دوران می‌رود؛ به محله قدیمی، خانه‌های آن زمان و دوستان دوران کودکی او. ما با این افراد گفت‌وگو می‌کنیم تا فضای مستند زنده‌تر و باورپذیرتر شود.
از او می‌پرسیم چطور با یک نگاه درست درکارگردانی و تدوین، این تلفیق بخش‌ها را به یک حس الهام‌بخش از کارآفرینان تبدیل کرده است. رنجبر پاسخ می‌دهد: به ‌مرور، میان عوامل تولید برنامه، نگاهی مشترک شکل گرفت تا بتوانیم با دید بهتری، کارگردانی منسجم و تدوین درست داشته باشیم و دو بخش روایت و مستند را در کنار یکدیگر قرار دهیم. در واقع، هدف ما این بود که سرگذشت افرادی را به تصویر بکشیم که تلاش خود را از صفر آغاز کرده‌اند و روی پای خود ایستاده‌اند. البته افراد بسیاری هم هستند که مسیر کاری‌شان از پدر یا پدربزرگ به آنها رسیده و همچنان آن راه را ادامه می‌دهند اما بدون تردید،کسانی که خودشان کاری را ازابتدا آغاز کرده‌اند وسختی‌های مسیر رابا پشتکار پشت‌سر گذاشته‌اند، برای مخاطب جذاب‌ترند. کارآفرینان بسیاری در این مسیربا ما همکاری داشتند و پس از پخش قسمت‌های مختلف برنامه نیز بازخوردهای فراوانی دریافت کردیم.
برای نمونه، یکی از قسمت‌های برنامه درباره یک تولیدی کفش دست‌دوز چرم در شهرستان فهرج کرمان بود. چند روز پس از پخش، صاحب این کارگاه با ما تماس گرفت و با خوشحالی گفت که امام‌جمعه شهر، پس از تماشای برنامه، تازه متوجه شده که چنین تولیدی درمنطقه وجود دارد.به‌گفته او، امام‌جمعه به همراه هیاتی، از محل کارشان بازدید و حمایت‌های خوبی را برای ادامه فعالیت آن مجموعه اعلام کرده است. این تنها یکی از ده‌ها بازخورد مثبتی بود که از سراسر کشور دریافت کردیم؛ بازخوردهایی که نشان می‌دهد معرفی تلاش کارآفرینان بومی و نمایش مسیر دشوار اما الهام‌بخش آنها، می‌تواند تأثیری واقعی و سازنده در جامعه داشته باشد.
   
دعوت به تلاش و امید در مسیر تولید ملی
تهیه‌کننده باشگاه تولید در پایان می‌گوید: آرزو می‌کنم جوانان بیش از پیش وارد عرصه تولید شوند تا چرخ تولید کشور با توان و انرژی آنان بچرخد. متأسفانه با شرایط اقتصادی و گرانی‌های اخیر، بسیاری از جوانان تا حدی دلسرد شده‌اند و گمان می‌کنند دیگر هیچ کاری نمی‌توان انجام داد. معتقدم اگر انسان همت کند و با اراده قدم در مسیر درست بگذارد، خداوند نیز یاریگر او خواهد بود. وقتی نیت و تلاش صادقانه باشد، مجموعه‌ای از اتفاقات مثبت در مسیر زندگی شکل می‌گیرد و درهای تازه‌ای به روی انسان گشوده می‌شود.

الهام‌بخشی برنامه شبکه یک برای جوانان ایرانی
رنجبر در پاسخ به این پرسش که چنین برنامه‌هایی چه تاثیری روی نگاه جامعه به تولید و کارآفرینی دارد، بیان می‌کند: شاید باورتان نشود اما نکته جالب توجه این‌که در میان بازخوردها و کامنت‌هایی که در فضای مجازی دریافت کردیم، پیام‌هایی از سوی هموطنان خارج از کشور نیز وجود داشت که حاکی از احساس دلتنگی شدید وابراز انگیزه برای بازگشت به ایران بود. یکی از آنها نوشته بود: «ای‌کاش من هم الان ایران بودم تا کاری راه‌می‌انداختم.» همین عبارت کوتاه نشان می‌دهد که برنامه تا چه اندازه توانسته انگیزه و اشتیاق تولید و کارآفرینی را درمخاطبان برانگیزد.ازاین نظر، بازخوردهای بسیار مثبتی دریافت کردیم. هدف اصلی برنامه دقیقا بر همین مبنا قرار گرفته است: تشویق جوانان به آغاز کار، ورود به میدان عمل و دست‌به‌کار شدن.
بسیاری ازجوانان احساس می‌کنند کاری از دست‌شان برنمی‌آید، یا اگرازخانواده‌ای مرفه نیستند، شانسی برای شروع ندارند، درحالی‌که ما می‌خواهیم نشان دهیم هرکس می‌تواند حرکتی در مسیر تولید و کارآفرینی آغاز کند.
با توجه به فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی امروز، بسیاری از جوانان در قالب‌هایی کلیشه‌ای و منفعل قرار گرفته‌اند. هدف ما این است که این ذهنیت را تغییر دهیم و الگویی واقعی برای‌شان ترسیم کنیم؛ الگویی که به آنها بگوید می‌توانی از امروز شروع کنی و در آینده، حتی در ۲۰ سال بعد، نتیجه تلاش خود را ببینی. در روند تولید فصل نخست، چالش خاصی نداشتیم؛ تنها گاهی برخی مهمانان به دلایل شخصی یا ناهماهنگی‌های جزئی نتوانستند در برنامه حضور یابند. بااین‌حال، پس از آشنایی با فضای برنامه، بسیاری از آنان با علاقه همکاری کردند و خودشان نیز خواستار تداوم ارتباط شدند. فصل اول این برنامه شامل ۴۰ قسمت بود که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان همراه شد و اکنون در تدارک فصل دوم هستیم. برای فصل جدید، تغییر محتوایی اساسی در برنامه مد نظر نیست. بااین‌حال، در بخش‌هایی مانند دکور، طراحی صحنه و ترکیب‌بندی تصویری، تغییراتی جزئی اعمال خواهد شد تا فضای برنامه، تازگی و جذابیت بیشتری پیدا کند.