همزمان با این سفر، دکتر کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه، در گفتوگویی با جامجم درباره اهداف سفر و چشمانداز همکاریهای دو کشور درحوزههای سیاسی،اقتصادی و بینالمللی توضیح داده است.
در این سفر چه پروندههایی در اولویت قرار دارد؟ آیا تمرکز اصلی بر امنیت منطقهای است، یا همکاریهای اقتصادی و هماهنگیهای راهبردی در عرصه بینالمللی نیز در دستور کار قرار دارد؟
سفر دکتر عراقچی، وزیر محترم امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در چارچوب تعاملات و رفتوآمدهای دوجانبه میان دو کشور همسایه، یعنی ایران و روسیه انجام میشود. در آغاز سال میلادی ۲۰۲۵ موافقتنامه همکاریهای جامع میان دو کشور به امضا رسید و پس از تصویب در پارلمانهای دو کشور، از مهرماه سال جاری وارد مرحله اجرا شده است. بدیهی است که برای اجرای مؤثر این موافقتنامه در ابعاد گوناگون، نیاز به برنامهریزی، گفتوگو و تعامل مستمر میان دو کشور وجود دارد؛ از اینرو، بخشی از اهداف این سفر نیز در همین راستا تعریف شده است. افزون بر این، موضوعات مهمی در حوزه همکاریهای دوجانبه، ازجمله همکاریهای اقتصادی و دفاعی، در دستور کار گفتوگوها قرار دارد. بهعلاوه، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه بهعنوان دوکشور همسایه، در عرصههای منطقهای و بینالمللی دارای منافع مشترک و دیدگاههای نزدیک هستند.منطقه ماامروز بیش ازهرزمان دیگر نیازمند گفتوگو، هماهنگی و درک متقابل میان کشورهای مؤثر است. مسائل مرتبط با افغانستان، تحولات قفقاز و آسیای میانه و همچنین موضوعات مربوط به غرب آسیا از محورهای مهمی است که نیازمند هماهنگی و تبادلنظر میان تهران و مسکو خواهد بود.
با توجه به تحولات اخیر در قفقاز و خاورمیانه، آیا تهران و مسکو در حال بازتعریف چارچوب همکاریهای راهبردی خود هستند؟
همانگونه که پیشتر اشاره کردم، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در موضوع قفقاز رویکردهایی نزدیک و همسو دارند. قفقاز از دیرباز بخشی از حوزه تمدنی ایران بزرگ محسوب میشده و طبعا روسیه نیز با توجه به سابقه تاریخی و منافع کنونی خود در این منطقه، توجه ویژهای به تحولات آن دارد. از اینرو،ما بر این باوریم که گفتوگو و مشورتهای دو کشور درباره تحولات قفقاز باید بهصورت جدی و مستمر ادامه یابد.نگاه ایران همواره بر این اصل استوار بوده که امنیت و مسائل منطقهای باید توسط کشورهای منطقه حلوفصل شود. در مورد قفقاز نیز همین رویکرد حاکم است. بدون تردید، ورود و مداخله قدرتهای فرامنطقهای در این مناطق میتواند آسیبها و پیامدهای منفی گستردهای به همراه داشته باشد؛ چنانکه تجربه حضورچنین قدرتهایی درسایرمناطق جهان نیز هنوزآثاروتبعات خودرا نشان میدهد.
در موضوع خاورمیانه، ایران و روسیه نیازمند گفتوگوهای منظم و گسترده هستند.هردوکشوردر مبارزه با تروریسم سابقه همکاری مؤثر دارند و این تجربه مشترک میتواند زمینهساز تداوم هماهنگیهای دوجانبه باشد.
همکاریهای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه را در عرصههای بینالمللی چگونه ارزیابی میکنید؟
همکاریهای ایران و روسیه در حوزههای بینالمللی بسیار نزدیک و سازنده است. همانگونه که مشاهده کردهاید، دو کشور در مجامع بینالمللی مختلف ازجمله آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نهادهای مرتبط با حقوقبشر، شورای امنیت وهمچنین در کلیت سازمان ملل متحد همکاریهای مؤثر و هماهنگیهای قابلتوجهی دارند.به طورمشخص،دربرابر تخلفات سه کشور اروپایی و آمریکا درباره برنامه هستهای صلحآمیز ایران و همچنین حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی، فدراسیون روسیه مواضع شفاف و مثبتی اتخاذ کرد.
در موضوع «مکانیسم بازگشت تحریمها» یا همان اسنپبک نیز، شاهد بودیم که سه کشور اروپایی، باوجود عمل نکردن به تعهدات خود، تلاش داشتند بار دیگر این موضوع را مطرح کنند.با این حال،روسیه وچین به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی دارایحق وتو،این اقدامراکاملاغیرحقوقی دانستند.بهویژه روسیه درمقامرئیس دورهای شورای امنیت درماه اکتبر (۱۸اکتبر)، بهصراحت اعلام کرد مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ به پایان رسیده است.در مجموع، همکاری دو کشور در عرصههای بینالمللی نمونهای روشن از هماهنگیهای راهبردی و اعتماد متقابل میان تهران و مسکوست؛ هرچند همچنان ضرورت دارد این همکاریها از طریق گفتوگوهای مستمر و تبادل نظر در سطوح مختلف، بیش از پیش تقویت شود.
از نگاه شما، روابط تهران–مسکو در ماههای آینده به چه سمتی خواهد رفت؟
روابط ایران و روسیه در ماههاوسالهای پیشِرو ازعمق بیشتری برخوردارخواهدشد.درحال حاضر،دوکشور درحال تکمیل و تقویت زیرساختهای همکاری در حوزههای مختلف هستند. روابط سیاسی، امنیتی و دفاعی میان تهران و مسکو امروز درسطحی مطلوب وعمیق قرار دارد؛هرچند درحوزه اقتصادی هنوز کاستیهایی وجودداردکه درحال برطرف شدن است.
در بیشتر حوزهها، اقدامات مهمی در حال انجام است؛ از جمله توسعه همکاریها در چارچوب کریدور حملونقل شمال–جنوب، تقویت تعاملات بانکی و پولی و هماهنگی در زمینههای گمرکی و لجستیکی. گفتوگوهای مؤثری میان دو کشور در جریان است تا بتوانیم میان بنادر و گمرکات ایران، روسیه و حتی برخی کشورهای ثالث که در مسیر ترانزیت قرار دارند، همگرایی بیشتری ایجاد کنیم.
از سوی دیگر، فراهمسازی بسترهای لازم برای ارتباط مستقیم میان تجار و فعالان اقتصادی دو کشور اهمیت ویژهای دارد. ما تلاش میکنیم تا بخش خصوصی ایران و روسیه بتوانند یکدیگر را بهتر بشناسند و زمینههای جدید همکاری را گسترش دهند. این موضوع در دستور کار جدی دولت، وزارت امور خارجه و سفارت کشورمان در روسیه قرار دارد. هدف نهایی ما شکلگیری روابطی پایدار، متوازن و مستحکم بر پایه منافع مشترک و با حفظ کامل استقلال کشور است. در این مسیر، همه تلاش خود را بهکار میگیریم تا روابط تهران و مسکو به الگویی از همکاری مؤثر و پایدار در منطقه تبدیل شود.
رفتوآمدهای فشرده تهران–مسکو چه پیامی برای اروپا و آمریکا دارد؟
جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه دو کشور همسایه با روابط دیرینه هستند. همانطور که میدانید، در دولت چهاردهم سیاست «همسایگی» یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بهشمار میرود و عراقچی، وزیر خارجه بارها بر اجرای جدی و دقیق این سیاست تأکید کرده است. هدف اصلی ما این است که با همه کشورهای همسایه خود بهترین روابط ممکن را برقرار کنیم.
در این میان، روابط ما با روسیه جایگاه ویژهای دارد، چرا که دیدگاههای دو کشور در بسیاری از موضوعات منطقهای و بینالمللی به یکدیگر نزدیک است و همین امر موجب شده تعاملات دو طرف عمق بیشتری پیدا کند. با این حال همواره تأکید کردهایم روابط گسترده میان تهران ومسکوبه معنای نفی ارتباط باسایر کشورهانیست. جمهوری اسلامی ایران به دنبال آن است که با همه کشورهای جهان، بر پایه احترام متقابل، منطق و منافع مشترک روابطی متعادل و سازنده داشته باشد.
متأسفانه، کشورهای اروپایی در ماههای اخیر در قبال جمهوری اسلامی ایران رفتار مناسبی نداشتهاند. آنها بهرغم عمل نکردن به تعهدات خود در قبال برجام، تلاش کردهاند با طرح موضوعاتی نظیر «اسنپبک»ما را تحت فشار قرار دهند. این در حالی است که هیچ مبنای حقوقی برای چنین ادعاهایی وجود ندارد. از سوی دیگر،شاهد مواضع خصمانه آمریکا هم هستیم.حمله به تأسیسات صلحآمیزهستهای کشورمان واظهارات غیرمسئولانه مقامات واشنگتن،از جمله سخنان رئیسجمهور آمریکا مبنی بر «لزوم تسلیم ایران»، نشاندهنده تداوم سیاستهای فشار و تهدید است.
در مقابل، جمهوری اسلامی ایران با گسترش رفتوآمدهای دیپلماتیک، از جمله سفرهای متقابل میان تهران و مسکو، بهروشنی نشان میدهد سیاست انزوای ایران محکوم به شکست است. جمهوری اسلامی ایران با کشورهای بزرگ و تأثیرگذاری مانند روسیه و چین روابطی نزدیک و مستحکم دارد و با بسیاری از کشورهای دیگر نیز تعاملات گسترده در حال شکلگیری است.
واقعیت این که جمهوری اسلامی ایران، به دلیل موقعیت ژئوپلتیکی ممتاز و نقش تعیینکنندهاش در منطقه، کشوری نیست که بتوان آن را منزوی کرد. سیاستهایی که برخی کشورهای اروپایی و ایالات متحده در راستای انزوای تهران دنبال میکنند، در عمل با شکست مواجه خواهد شد، زیرا ایران امروز نشان داده نهتنها منزوی نیست، بلکه بازیگری فعال، مؤثر و مستقل در عرصه روابط بینالملل محسوب میشود.
