لزوم بازنگری در شیوه مدیریت امور جوانان

رهبر معظم ‌انقلاب نیز به‌تازگی بر ضرورت توجه ویژه به نسل جوان وانتقال ارزش‌های دفاع مقدس به آنان تأکید کرده‌اند. برای این‌که بیشتر درباره این مسائل و راهکارهای رفع آن بدانیم با دکتر بهزاد خلیلی، مسئول میز نوجوان و جوانان دفتر آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. 

انتقال ارزش‌های دفاع مقدس به نسل جوان این روزها چرا از اهمیت بیشتری برخوردار است؟ 
پیشران حرکت‌های تحولی جوامع در عرصه‌های مختلف جوانان هستند.آنها می‌توانند در زمینه‌های مختلف وارد میدان شوند ‌و یکی از این موارد عرصه دفاع است. البته ما در برهه‌ای از تاریخ این مساله را تجربه کرده‌ایم و تقریبا یک‌سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی‌ شاهد تحمیل جنگی بودیم که به‌صورت همه‌جانبه علیه کشور شکل گرفت. کشوری که هنوز سامان و ساختار سازمانی مناسبی پیدا نکرده بود‌ و در شرایطی تقریبا بی‌ثبات قرار داشت عمده افرادی که به میدان آمدند و از این مرز و بوم دفاع کردند جوانان بودند. 

چه ارزش‌هایی باید بیشتر به جوانان منتقل شود؟ ‌ 
هویت یکی از مهم‌ترین ارزش‌هایی است که باید به جوانان منتقل شود ومقام معظم رهبری نیز بر آن تأکید کرده‌اند. جوانانی حاضر می‌شوند از ‌کشور یا جامعه دفاع کنند که پایبند مفاهیم عمیق و ریشه‌دار باشند. یکی از مهم‌ترین ابعاد این هویت، هویت ملی و دینی است. جوان ایرانی از همان ابتدا باور راسخی دارد که دفاع از کیان کشور وظیفه اوست و این مسئولیت رابه‌عهده می‌گیرد.همچنین امروزباتوجه به تهاجم بی‌سابقه دشمن درعرصه‌های مختلف - چه نظامی وچه رسانه‌ای و فرهنگی - محرک اصلی جامعه باید جوان باشد؛ جوانی که یک «نه» بزرگ به دشمن می‌گوید و کسی که باور دارد باید برای این سرزمین، برای داشته‌ها و دارایی‌های خود تا آخرین قطره خون ایستادگی کند. 

دستگاه‌های فرهنگی برای انتقال چنین ارزش‌هایی با چه مشکلاتی مواجهند؟ 
به‌طور کلی‌ در عرصه فرهنگ خیلی پویا عمل نمی‌کنیم. در این حوزه، ابتکار عمل چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و این چالشی کلی است. فرهنگ‌ موضوعی بدون مرز به‌شمار می‌رود و نمی‌توان حدود و ثغور مشخصی برایش تعریف کرد. موضوعات فرابخشی، محیطی پیچیده دارند و نمی‌توان آنها را به‌صورت کاملا ملموس منتقل کرد. برای مثال‌ در اقتصاد با مفاهیمی مثل تورم یا تولید ناخالص داخلی مواجهیم که کمی و قابل اندازه‌گیری ‌هستند اما در فرهنگ این‌گونه نیست. تصمیم‌گیری، اقدام و نتیجه‌بخشی در حوزه فرهنگ بسیاردشوارتر است.این فضای کلی موضوعات فرهنگی است. از سوی دیگر خود جوان هم یک موضوع فرابخشی است.جوان با اشتغال، مسکن، اوقات فراغت،سرگرمی،آموزش ومسائل متعدد دیگر درگیر است.سؤال آنجاست که چه کسی می‌تواند این فضارا به‌درستی درک کندوبفهمد موضوع هویت جوان در کشور چگونه باید مورد توجه قرار گیرد. به‌نظرم در حال حاضر مهم‌ترین چالش ما در این حوزه، نبود مرجعیت فکری در نظام حکمرانی نسبت به جوان است. 

بسیاری از نهادهای متولی درحوزه جوانان و فرهنگ، عامل اصلی ناکارآمدی خودراکمبود بودجه و منابع عنوان می‌کنند. به‌نظر شما چالش فعلی صرفا اعتبار است؟  
نمی‌توان مسأله را صرفا مالی دید. اقدام از جایی شروع می‌شود که نسبت به یک مسأله حساسیت ایجاد گردد، ابعاد آن احصا و علل آن فهم شود سپس پیشنهاد آگاهانه و عاقلانه دردستور کارقرارگیرد. چرا امروز دستگاه‌های فرهنگی نمی‌توانند نسبت به موضوعات مهم اقدام مؤثر انجام دهند؟ یکی از دلایلش این است که از ابتدای فرآیند دچار چالش هستیم و مرجعیت فکری و تصمیم‌گیری درحوزه جوان مختل شده ودستگاه‌هااساسا نمی‌دانندچه باید بکنند.تصورغالب این است که کارفرهنگی حتما نیازمند منابع مالی عظیم وساختارهای عریض و طویل است، در حالی که با منابع بسیار محدود هم می‌توان اثرگذاری داشت. مشکل ما نبود برنامه و ایده است. 

برای بهبود این وضعیت چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهید؟  
مسأله کوتاه‌مدت نیست و در خوشبینانه‌ترین حالت، موضوعی میان‌مدت است.این مسأله کلان‌تر از اقدامات خرد ومقطعی است. باید دنبال ایجاد جریانی پایدار باشیم و این مهم از بازنگری درشیوه حکمرانی امورجوانان آغاز می‌شود. امروز نظام حکمرانی از نبود مرجعیت فکری، تصمیم‌گیری، پیگیری و نظارت رنج می‌برد به‌طوری‌که حتی نمی‌دانیم ۱۰سال آینده چه تصویری از نسل جوان باید داشته باشیم.تازمانی که یک مرجع قدرتمندوپاسخگو وجود نداشته باشد توفیقی حاصل نمی‌شود.