بازتاب‌ معیارهای انتخاب شهردار

البته طبق ماده ۲ این آیین‌نامه، رشته‌های تحصیلی مرتبط برای تصدی سمت شهردار، آن دسته از رشته‌هایی هستند که بیشتر دروس و واحدهای‌شان با حوزه مدیریت شهری و وظایف اصلی شهرداری تطبیق داشته باشد. با این حال روز گذشته این موضوع واکنش‌ها و اظهارنظرهایی را در میان اعضای شورای شهر تهران در پی داشت.در آستانه انتخابات شوراهای اسلامی شهر، اصلاح این آیین‌نامه بحث‌های گسترده‌ای را به‌همراه داشته است. برخی اعضای شورای شهر تهران نگران پیامدهای این تغییرات بر دامنه انتخاب شهردار و نقش تجربه مدیریتی در مدیریت شهری هستند. دیروز در سیصد و هشتاد و یکمین جلسه شورای شهر تهران، احمد صادقی رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورا گفت: اصلاحیه جدید با حذف ماده ۴ و محدود کردن رشته‌های تحصیلی مرتبط، در عمل بسیاری از مدیران باسابقه و شناخته‌شده کشور را از امکان تصدی شهرداری محروم کرده است.  
مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران نیز در این خصوص گفت: تغییرات آیین‌نامه تاثیری بر دوره فعلی شهرداران ندارد و تصمیم‌گیری درباره اجرای آن به شوراهای آینده واگذار شده است.  وی همچنین گفت: مصوبه دولت هنوز به تصویب نرسیده است.  بدین ترتیب وجود این دیدگاه‌های متنوع نشان می‌دهد اصلاح آیین‌نامه موضوعی حساس و مورد توجه در آستانه انتخابات شوراهاست.  
 
تجربه اجرایی، معیار اصلی انتخاب شهردار 
در جلسه هیأت وزیران به تاریخ ۹شهریور ۱۴۰۴، وزارت کشور با همکاری شورای‌عالی استان‌ها، آیین‌نامه اجرایی تبصره جزء (۱) بند (ب) ماده ۱۰۹ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران را به تصویب رساند. این قانون که ابتدا در سال ۱۳۷۵ مصوب شده بود، با اصلاحاتی به‌روز شده است. 
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس، ضمن بیان معیارهای انتخاب شهردار، معتقد است تجربه اجرایی و شناخت ساختار مدیریتی از اهمیت بیشتری نسبت به رشته تحصیلی یا عنوان دانشگاهی برخوردار است.   آن‌طور که او توضیح داده، ‌اگرچه در نخستین دوره انتخاب شهردار ممکن است بحث‌هایی درباره مدرک تحصیلی مطرح شود اما پس از گذراندن یک دوره کامل مدیریت شهری، عملکرد و تجربه اجرایی فرد مهم‌ترین معیار برای دوره بعد خواهد بود.  به گفته جوکار در صورتی که یک مدیر در طول دوره مسئولیت خود عملکرد قابل قبولی داشته باشد، ادامه فعالیت او از نظر قانونی و منطقی امکان‌پذیر است و نباید مدرک تحصیلی به‌عنوان چالش حقوقی مطرح شود.  
‌این اظهارات نشان می‌دهد تجربه و عملکرد مدیریتی همچنان معیار اصلی برای ارزیابی و ادامه فعالیت شهرداران است و تغییرات این آیین‌نامه صرفا چارچوب قانونی را روشن‌تر می‌کند.  
 
شایستگی‌محوری شهرداران  
انتخاب شهردار به‌ویژه شهردار پایتخت، همیشه از مهم‌ترین موضوعات مدیریت شهری بوده است چراکه این سمت، تعیین‌کننده مسیر اداره شهر و کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر است. با تصویب آیین‌نامه جدید، معیارهای انتخاب شفاف‌تر شده و تمرکز بر توانایی مدیریت بحران، حل مشکلات مالی و اداره مؤثر شهرها قرار گرفته است تا شوراها بتوانند تصمیمی متناسب با نیازهای واقعی شهروندان اتخاذ کنند. علیرضا نادعلی،‌ سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران نیز با اشاره به جایگاه راهبردی شهرداری تهران بر این باور است که فرد منصوب باید توانایی مدیریت بحران‌ها، حل مشکلات مالی انباشته، ارتباط مؤثر با دستگاه‌های مختلف و همکاری با دولت را داشته باشد و مهم‌تر از همه، ارائه خدمت شایسته به شهروندان پایتخت از ضروریات این سمت است.آن‌طور که سخنگوی شورای شهر می‌گوید،‌ مطابق مصوبه جدید، فرد متقاضی تصدی شهرداری تهران بایدشرایط خاصی داشته باشد وحتی مقاماتی مانند رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس‌جمهور قادر به تصدی این سمت نیستند.به گفته او کارشناسان تاکید می‌کنند که نباید با اشتباهات قانونگذاری یا تفسیر محدود، امکان انتخاب شهروندان کوچک و محدود شود. 
 
حذف گزینشی 
با تصویب آیین‌نامه جدید شهرداری، نقش تجربه و توانمندی‌های مدیریتی در صدر معیارهای انتخاب قرار گرفته است. این قانون جدید نشان می‌دهد اداره کلانشهرها صرفا به مدارک دانشگاهی محدود نمی‌شود و شایستگی عملیاتی و شناخت واقعی از مسائل شهری در اولویت است. 
‌احمد صادقی، رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورا در این خصوص گفته است: این تغییر اگرچه در ظاهر با شعار تخصص‌گرایی صورت گرفته‌ اما در عمل و به‌طور غیرمستقیم منجر به کنار گذاشته شدن افراد خاصی با سوابق سیاسی و مدیریتی مشخص می‌شود. او بر این باور است که چنین اقدامی نه‌تنها ظرفیت‌های ارزشمند ملی را از دسترس شوراهای اسلامی شهر خارج می‌کند بلکه می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای مهندسی ترکیب مدیریت شهری تلقی شود؛ امری که استقلال شوراها درانتخاب شهردار رابه‌شدت مخدوش می‌سازد.صادقی ‌معتقد است تجربه مدیریت شهری نشان داده اداره کلانشهرها نیازمند ترکیبی از دانش تخصصی، تجربه اجرایی و شناخت اجتماعی است و نه صرفا دارا بودن مدرک دانشگاهی در رشته‌ای محدود. براساس همین مصوبه، حتی رئیس‌جمهور فاقد صلاحیت برای تصدی شهرداری تهران تلقی می‌شود.  
به گفته او بسیاری از چهره‌های برجسته سیاسی و مدیریتی کشور نیز با وجود سابقه طولانی در اداره کلانشهرها و نهادهای ملی، دیگر امکان حضور در رقابت برای تصدی مناصب شهرداری را نخواهند داشت. به‌هر حال اصلاح این آیین‌نامه نشان می‌دهد مدیریت شهری بیش از هر زمان دیگری نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و انتخاب مدیرانی است که توان عملیاتی و دید کلان داشته باشند. این به‌معنای آن است که انتخاب شهردار، نه‌تنها یک فرآیند قانونی بلکه یک آزمون عملی برای تضمین اداره مؤثر شهر خواهد بود.